Πώς η κάποτε ακμάζουσα ιαπωνική οικονομία υποχώρησε παγκοσμίως ακόμα και έναντι της έντονα προβληματικής γερμανικής

Πώς η κάποτε ακμάζουσα ιαπωνική οικονομία υποχώρησε παγκοσμίως ακόμα και έναντι της έντονα προβληματικής γερμανικής

Η Ιαπωνία έμεινε πίσω και από τη Γερμανία όσον αφορά τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο, υποχωρώντας στην τέταρτη θέση, καθώς διολίσθησε σε ύφεση, σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα την Πέμπτη, αφού η χώρα συνεχίζει να παλεύει με ένα αδύναμο γιεν και έναν γερασμένο, συρρικνούμενο πληθυσμό.

Η ιαπωνική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 1,9% το 2023 σε ονομαστικούς όρους –που σημαίνει ότι δεν προσαρμόστηκε στον πληθωρισμό– αλλά σε όρους δολαρίου το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της (ΑΕΠ) διαμορφώθηκε στα 4,2 τρις δολάρια σε σύγκριση με τα 4,5 τρις δολάρια της γερμανικής οικονομίας.

Η νέα υποχώρηση, που έρχεται περισσότερο από μια δεκαετία αφότου η ιαπωνική οικονομία παραχώρησε τη δεύτερη θέση στην κινεζική, αποδίδεται στην απότομη πτώση του γιεν έναντι του δολαρίου τα τελευταία δύο χρόνια. Ένα ασθενέστερο γιεν ουσιαστικά τρώει τα κέρδη από τις εξαγωγές όταν τα κέρδη επαναπατρίζονται. Το ιαπωνικό νόμισμα υποχώρησε σχεδόν κατά ένα πέμπτο έναντι του δολαρίου ΗΠΑ το 2022 και το 2023, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης 7% πέρυσι.

Όπως η Ιαπωνία, η Γερμανία είναι φτωχή σε πόρους, έχει γηράσκον πληθυσμό και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης έχει επίσης κλονιστεί από τις αυξανόμενες τιμές της ενέργειας που προκλήθηκαν από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, την αύξηση των επιτοκίων στην ευρωζώνη και τη χρόνια έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

Ενώ οι ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες και άλλοι εξαγωγείς της χώρας έχουν επωφεληθεί από το αδύναμο γιεν -που κάνει τα προϊόντα τους φθηνότερα στη διεθνή αγορά- η εργατική κρίση της χώρας είναι χειρότερη από εκείνη της Γερμανίας και αγωνίζεται να αντιμετωπίσει το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων.

Η αποτυχία των προσπαθειών της κυβέρνησης να τονώσει το ποσοστό γεννήσεων σημαίνει ότι οι χρόνιες ελλείψεις εργατικού δυναμικού αναμένεται να επιδεινωθούν, παρόλο που η χώρα υποδέχεται έναν αριθμό ρεκόρ ξένων εργαζομένων.

Ο υπουργός Αναζωογόνησης της Οικονομίας, Yoshitaka Shindo, είπε στους δημοσιογράφους ότι η υποχώρηση της ιαπωνικής οικονομίας έναντι της Γερμανικής δείχνει ότι είναι «επιτακτική ανάγκη» η προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης περισσότερων γυναικών στην πλήρη απασχόληση και της μείωσης των φραγμών στις ξένες επενδύσεις.

«Θα εφαρμόσουμε όλα τα μέτρα πολιτικής για να υποστηρίξουμε τις αυξήσεις μισθών» για να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη που βασίζεται στη ζήτηση, δήλωσε ο Shindo, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Kyodo.

Τα στοιχεία της Πέμπτης έδειξαν ότι το πραγματικό ΑΕΠ –η συνολική αξία αγαθών και υπηρεσιών– συρρικνώθηκε 0,1% το τελευταίο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, λόγω των αδύναμων δαπανών από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, σύμφωνα με το υπουργείο οικονομικών της χώρας.

Η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας στην Ιαπωνία, μειώθηκε κατά 0,2% καθώς τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν το αυξανόμενο κόστος ζωής και την πτώση των πραγματικών μισθών.

Η ανάπτυξη για το προηγούμενο τρίμηνο αναθεωρήθηκε επίσης προς τα κάτω στο -0,8%, κάτι που σημαίνει ότι η Ιαπωνία βρίσκεται τεχνικά σε ύφεση, η οποία συνήθως ορίζεται ως δύο διαδοχικά τρίμηνα συρρίκνωσης.

Κατά τα χρόνια της άνθησης της δεκαετίας του 1970 και του 1980, ορισμένοι προέβλεπαν ότι οι φθηνές, καλής ποιότητας εξαγωγές αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης της Ιαπωνίας θα την έκαναν να ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Αντιθέτως όμως, η έκρηξη της φουσκωμένης από περιουσιακά στοιχεία της οικονομίας της Ιαπωνίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οδήγησε σε αρκετές «χαμένες δεκαετίες» οικονομικής στασιμότητας και αποπληθωρισμού.

Τα τελευταία στοιχεία αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα μιας πιο αδύναμης Ιαπωνίας –μιας οικονομία που μπορεί να περιμένει ότι θα έχει λιγότερη παρουσία στην παγκόσμια οικονομία, δήλωσε ο Tetsuji Okazaki, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο. «Πριν από αρκετά χρόνια, η Ιαπωνία υπερηφανευόταν για έναν ισχυρό τομέα αυτοκινήτων, για παράδειγμα. Αλλά με την εμφάνιση των ηλεκτρικών οχημάτων, ακόμη και αυτό το πλεονέκτημα έχει κλονιστεί», είπε.

Το 2010, η νεοαποκτηθείσα θέση της Κίνας ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο προκάλεσε μια περίοδο αναζήτησης στην Ιαπωνία σχετικά με την ικανότητά της να συμβαδίζει με τις αναδυόμενες οικονομίες.

Ενώ η πρόσφατη πτώση της Ιαπωνίας στην τέταρτη θέση αποδόθηκε σε δραματικές νομισματικές κινήσεις, η απώλεια της τρίτης θέσης έναντι της προβληματικής γερμανικής οικονομίας θα προκαλέσει πλήγμα στην αυτοεκτίμησή της και στον ήδη αντιδημοφιλή πρωθυπουργό, Fumio Kishida.

Και η υποχώρηση είναι απίθανο να σταματήσει εκεί. Η οικονομία της Ινδίας, που υποστηρίζεται από έναν μεγάλο και αυξανόμενο νέο πληθυσμό, προβλέπεται να ξεπεράσει την Ιαπωνία το 2026 και τη Γερμανία το επόμενο έτος, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η επιχειρηματική εφημερίδα Nikkei ανέφερε σε πρόσφατο άρθρο της ότι η Ιαπωνία απέτυχε να αυξήσει τις δυνατότητές της για ανάπτυξη –μια δύσκολη θέση που οι οικονομολόγοι απέδωσαν στη δημογραφική της κρίση. «Αυτή η κατάσταση θα πρέπει να ληφθεί ως κλήση αφύπνισης για να επιταχυνθούν οι παραμελημένες οικονομικές μεταρρυθμίσεις», ανέφερε η Nikkei.