Ντίνος Μαρτίνος | Έλληνας συλλέκτης εφοπλιστής πουλάει μνημειώδες έργο του Γουόρχολ

Χρειάστηκαν μόλις δύο χτυπήματα στις 16 Νοεμβρίου 2022 για να κερδίσει 83 εκατ. δολάρια ο εφοπλιστής Ντίνος Μαρτίνος από την πώληση ενός πίνακα του Αντι Γουόρχολ. Το έργο «White Disaster (White Car Crash 19 times)», που φέρεται να είχε αγοράσει ο εφοπλιστής το 1996 αντί 2,5 εκατ. δολαρίων, πουλήθηκε μέσα σε λίγα λεπτά στη δημοπρασία του οίκου Sotheby’s στη Νέα Υόρκη για 85.530.500 δολάρια, 34 φορές πάνω από την αρχική του τιμή. Ας δούμε τι γράφει ο Διονύσης Θανάσουλας για το Πρώτο Θέμα τον Νοέμβριο του 2022.

[responsivevoice_button voice=”Greek Female” buttontext=”Listen to Post”]

Ο συγκεκριμένος πίνακας με ύψος που ξεπερνάει τα 3,5 μέτρα και πλάτος 1,82 μέτρα, που ήταν ο πρωταγωνιστής της βραδιάς και πλέον ανήκει στο Τop 5 των πιο ακριβοπληρωμένων έργων του Γουόρχολ, ήταν ένα μόνο από τα διάσημα έργα τέχνης που συλλέγει ο Ντίνος Μαρτίνος εδώ και δεκαετίες. Η πώλησή του θύμισε σε αρκετούς φιλότεχνους μια άλλη ιστορία με πρωταγωνιστή τον… αόρατο collectionneur, όταν πρωταγωνίστησε σε μια άλλη δημοπρασία που έγραψε Ιστορία πριν από 14 χρόνια.

Στο Τop 5

Η αρχική εκτίμηση για το «White Disaster» ήταν ότι θα πωλούνταν αντί 80 εκατ.δολαρίων, κάτι που το κατέταξε αυτόματα σε ένα από τα πλέον ακριβά έργα του «πατέρα της pop art». Τελικά, όμως, αργά το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου στη δημοπρασία του οίκου Sotheby’s χρειάστηκαν μόλις δύο χτυπήματα φτάνοντας στην τιμή των 85.530.500 δολαρίων και καθιστώντας το ένα από τα πέντε πιο ακριβά έργα του Γουόρχολ που έχουν πουληθεί ποτέ.

Σύμφωνα με τα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ, ο συγκεκριμένος πίνακας φέρεται να ήταν στην κατοχή του Ελληνα εφοπλιστή από το μακρινό 1996. Σύμφωνα με το φόρουμ τέχνης Artnet, μέχρι τότε ανήκε στη συλλογή του Τόμας Αμαν και της αδελφής του Ντόρις, οι οποίοι εμπορεύονταν έργα τέχνης μέσω της γκαλερί τους.

Στο λήμμα της Wikipedia για τον Τόμας Αμαν, ο οποίος πέθανε στα 43 του χρόνια, το 1993, από επιπλοκές του AIDS, σημειώνεται ότι η εχεμύθειά του ήταν αυτή που έφερε στο κατώφλι της γκαλερί του στην Ελβετία, μεταξύ άλλων, τον Τζιάνι Ανιέλι, τον Σταύρο Νιάρχο, τον Ρόναλντ Λόντερ, της δυναστείας των διάσημων καλλυντικών, και τον Ντίνο Μαρτίνο.

Χάρη στην πολύ καλή σχέση που είχε ο μικρότερος γιος της εφοπλιστικής δυναστείας με την αδελφή του εκλιπόντος Ντόρις Αμαν, όπως επισημαίνει το έγκριτο φόρουμ τέχνης, τελικά έγινε αυτός ο αγοραστής του πίνακα που δημιούργησε ο Γουόρχολ το 1963. Το ποσό που κατέβαλε ήταν 2,5 εκατ. δολάρια σε ένα deal που έγινε πριν από 26 χρόνια από τον εφοπλιστή που θεωρείται ότι διαθέτει πολύ καλό μάτι, αφού σήμερα αυτό το εμβληματικό έργο του «πάπα της pop art» πουλήθηκε 34 φορές πάνω από την αρχική τιμή του.

Η προσωπική συλλογή του Ντίνου Μαρτίνου θεωρείται από τις κορυφαίες στον κόσμο, αλλά ταυτόχρονα και μία από τις πλέον μυστικές, αφού ελάχιστα έχουν γίνει γνωστά για το εύρος της. Ο εφοπλιστής δεν έχει εκθέσει ποτέ τα έργα που την απαρτίζουν ή μέρος αυτών, όπως έχουν κάνει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο Δάκης Ιωάννου και ο Γιώργος Οικονόμου.

Ο ίδιος είναι λάτρης του Πάμπλο Πικάσο -διαθέτει, μεταξύ άλλων, πίνακα της Μπλε Περιόδου του ζωγράφου-, έχει πίνακες του Σάι Τουόμπλι, γοητεύεται από την τεχνοτροπία του Ζαν Μισέλ Μπασκιά, του οποίου έχει αγοράσει αρκετά έργα, και είναι ιδιοκτήτης ουκ ολίγων Γουόρχολ, σύμφωνα με τα ελάχιστα που διαρρέουν για τη συλλογή του. Κάποια από αυτά τα έργα κοσμούν, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, το σαλέ που διατηρεί στο Σεν Μόριτς, το οποίο κάποτε ανήκε στον τελευταίο σάχη της Περσίας, τον Ρεζά Παχλαβί.

«Dragon Armchair»

Εκείνη την Τρίτη που το ημερολόγιο έδειχνε 24 Φεβρουαρίου του 2009 έκανε αρκετό κρύο στο Παρίσι, κάτι όμως που ελάχιστα απασχολούσε τους λάτρεις της τέχνης. Η δημοπρασία της συλλογής του Γάλλου σχεδιαστή μόδας Ιβ Σεν Λοράν και του συντρόφου του Πιερ Μπερζέ με 651 αντικείμενα είχε προκαλέσει φρενίτιδα στους πλούσιους συλλέκτες ανά την υφήλιο.

Πίνακες του Μοντριάν, του Σεζάν, του Γκογκέν, του Ντεγκά, του Λοτρέκ, του Μουνχ κ.ά., γλυπτά, κοσμήματα και έπιπλα του ζευγαριού αναζητούσαν τους νέους ιδιοκτήτες τους. Ανάμεσα σε αυτά υπήρχε και η πολυθρόνα «Dragon», κατασκευασμένη από τη «μητέρα του μοντερνισμού» Αϊλίν Γκρέι, «η πιο άσχημη καρέκλα του κόσμου», όπως τη χαρακτήρισαν αργότερα διάφορα διεθνή ΜΜΕ.

Αυτή η καρέκλα έμελλε να εξελιχθεί στη σταρ της δημοπρασίας, αφού η αρχική εκτίμηση που την ήθελε να πωλείται στα 2,5 εκατ. δολάρια έδωσε τη θέση της πολύ γρήγορα σε ένα μπρα ντε φερ προσφορών από ανώνυμους συλλέκτες.

Οταν η τιμή έφτασε στα 10 εκατ. δολάρια, ακούστηκαν επιφωνήματα θαυμασμού μέσα στην αίθουσα, ενώ όταν ο δημοπράτης χτύπησε για τρίτη φορά το σφυρί ο νέος της ιδιοκτήτης είχε δώσει 28,5 εκατ. δολάρια!

Η «Dragon Armchair» ήταν πλέον το ακριβότερο αντικείμενο design που είχε πουληθεί ποτέ σε δημοπρασία και πάρα πολλοί έψαχναν να βρουν τον νέο της ιδιοκτήτη τους επόμενους μήνες. Τελικά, το Bloomberg αρχικά και το «New York Magazine» έδειξαν τον εφοπλιστή Ντίνο Μαρτίνο ως νέο ιδιοκτήτη της πιο άσχημης πολυθρόνας στον κόσμο.

Συντάκτης του έγκριτου αμερικανικού περιοδικού προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον Ελληνα εφοπλιστή τον Σεπτέμβριο του 2009, ο οποίος όμως επέλεξε να μην απαντήσει διατηρώντας επάξια τον τίτλο του μεγάλου πλην αόρατου συλλέκτη. Τις τελευταίες ημέρες, όμως, και πάλι ο Ντίνος Μαρτίνος επανήλθε στο προσκήνιο, αφού το Artnet, επικαλούμενο πηγές και παρατηρητές της αγοράς τέχνης, τον έχρισε ιδιοκτήτη του «White Disaster», του εμβληματικού πίνακα του Γουόρχολ.

Ο Ντίνος Μαρτίνος και τα αδέρφια του: Η ιστορία μιας οικογένειας εφοπλιστών με αδυναμία στην τέχνη

Eίναι από τις ισχυρότερες οικογένειες της παγκόσμιας ναυτιλίας. Οι Μαρτίνοι, με ιστορία 58 ετών στον κλάδο, ελέγχουν τρεις ναυτιλιακές εταιρείες με έναν μεικτό στόλο από 249 πλοία, δεξαμενόπλοια, φορτηγά, μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG carriers) και μεταφοράς αερίου (LPG). Τη θαλάσσια αυτοκρατορία την ίδρυσε το 1964 η μητέρα τους η Αθηνά Μαρτίνου, Νουνού χαϊδευτικά, το γένος Μεθενίτη, με την αγορά του πρώτου πλοίου.

Ο Θανάσης Μαρτίνος, ο πρωτότοκος, με την Eastern Mediterranean (EastMed) έχει στόλο με 77 πλοία. Ο δευτερότοκος Κωνσταντίνος, Ντίνος όπως τον φωνάζουν, με τη Thenamaris, που ήταν η αρχική εταιρεία της οικογένειας, ελέγχει 100 πλοία εκ των οποίων 92 είναι στο νερό και οκτώ υπό ναυπήγηση. Ο δε βενιαμίν Ανδρέας, με τη Μinerva Μarine, ελέγχει 72 πλοία.

Ο Ντίνος, όπως και τα αδέλφια του, είναι πολύ χαμηλών τόνων. Δύσκολα θα βρεις φωτογραφία του να κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο, εκτός από μία που είναι σε πολύ νεαρή ηλικία. Η πιο πρόσφατη εμφάνισή του ήταν το περασμένο καλοκαίρι, στην εκδήλωση της εταιρείας Signal Group, που ανήκει σε έναν από τους δύο γιους του, τον Ιωάννη Μαρτίνο, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Ιδρυμα Νιάρχος στο πλαίσιο των Ποσειδωνίων. Κι εκεί ο Ντίνος Μαρτίνος καθόταν σε μια μεριά, απομακρυσμένος από τον πολύ κόσμο, ασχολούμενος με το κινητό του τηλέφωνο.

Πριν από λίγα χρόνια ο Ντίνος έδωσε το δακτυλίδι της διαδοχής της Thenamaris στα τρία του παιδιά, που έχει αποκτήσει με τη σύζυγό του τη Λία, τους γιους του Νικόλα και Ιωάννη και στην κόρη του Ιωάννα. Ο Ιωάννης αποφάσισε το 2014 να δοκιμάσει τις δυνάμεις του ιδρύοντας τη Signal Maritime, μια πρωτοποριακή εταιρεία που εισήγαγε την τεχνολογία στη ναυτιλία και συνεχίζει να αναπτύσσεται συνεχώς και πλέον θεωρείται από τις κορυφαίες παγκοσμίως.

Η Ιωάννα, η οποία είναι στη Τhenamaris, ασχολείται κυρίως με το Ιδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου, το οποίο πραγματοποιεί δωρεές στους τομείς της κοινωνικής πρόνοιας, της Υγείας, της Παιδείας, του πολιτισμού και του περιβάλλοντος. Πέραν της πανελλαδικής του εμβέλειας και διατομεακής κάλυψης, δίνει έμφαση σε θέματα που σχετίζονται με τη θάλασσα. Ο Ντίνος Μαρτίνος πλέον απέχει από την καθημερινότητα της εταιρείας. Οπως λέει σε όσους τον ρωτάνε για την ενασχόλησή του με τη Τhenamaris, «παρέδωσα την εταιρεία στα παιδιά μου, ας κάνουν ό,τι νομίζουν».

Υπό τη διοίκηση του Νικόλα Μαρτίνου η Thenamaris έχει: ■ 11 VLCC δεξαμενόπλοια, 7 Suezmax, 30 Aframax, 12 ΜR2 και 2 MR1 ■ 7 Capesize φορτηγά και 8 Kamsarmax ■ 2 container vessels ■ 5 LNG carriers ■ 8 LPG carriers, ενώ έχει υπό ναυπήγηση: ■ 4 δεξαμενόπλοια ■ 4 φορτηγά πλοία

Συλλέκτης

Ο Ντίνος Μαρτίνος, όπως και τα αδέλφια του, έχουν μεγάλες επενδύσεις στο real estate. Εχουν στην κατοχή τους ολόκληρες εκτάσεις σε περιοχές-φιλέτα τόσο στο Λεκανοπέδιο όσο και σε ολόκληρη τη χώρα. Χαρακτηριστικά στο Καβούρι, μία από τις ακριβότερες περιοχές της Ευρώπης, έχουν επενδύσει σεβαστό μέρος του χαρτοφυλακίου τους. Ο Ντίνος Μαρτίνος είναι και από τους μεγάλους συλλέκτες έργων τέχνης. Τα αδέλφια Μαρτίνου έχουν και μία αδελφή, την Ελένη, οι γιοι της οποίας, Αρης και Στέφανος Kοροπούλης, έχουν τη ναυτιλιακή Astra Shipmanagement.

Η οικογένεια

Η οικογένεια Μαρτίνου έχει ιδιαίτερη πατρίδα τη Γλυφάδα. Εκεί είναι το πατρικό τόσο το δικό τους, πάνω στην παραλία, όσο και της μητέρας τους Αθηνάς Μεθενίτη.

Ο Θανάσης Μαρτίνος θυμάται: «Το πατρικό μας είναι στην παραλία Γλυφάδας. Στο παρελθόν μάς χώριζε από τη θάλασσα ένας στενός δρόμος τεσσάρων μέτρων. Εκεί, στα βραχάκια, από μικροί ψαρεύαμε. Η μητέρας μας είχε βάρκες και εργαλεία ψαρέματος. Ο παππούς μου ήταν δικηγόρος. Οι θείοι μου, τα αδέλφια της μητέρας μου, ο ένας έγινε καπετάνιος και ο άλλος ναυτοδικηγόρος και είχε πελάτες σημαντικούς Οινουσιώτες και Χιώτες εφοπλιστές. Η επιρροή των θείων και η αγάπη της μητέρας μας για τη θάλασσα ήταν η αιτία που εμείς, τα παιδιά, ασχοληθήκαμε με τη ναυτιλία».

Για το σόι του πατέρα του αναφέρει: «Η καταγωγή του πατέρα μου είναι από την ορεινή Γορτυνία, από τη Στεμνίτσα. Και η Αρκαδία έβγαζε ανθρώπους σώφρονες και καλούς εμπόρους. Οπότε θεωρώ ότι αυτή η κληρονομιά του πατέρα μας και το DNA του το αξιοποιήσαμε και είμαστε σώφρονες, συντηρητικοί και καλοί έμποροι, προσπαθώντας να εκμεταλλευόμαστε τους κύκλους της ναυτιλίας, με τα πάνω και τα κάτω της».

Τη χρονιά που οι γονείς των Μαρτίνων αγόρασαν το πρώτο πλοίο, το φορτηγό «Θανάσης», το 1964, ο Θανάσης Μαρτίνος ήταν 15 ετών και θυμάται σχετικά: «Ασχολούμουν μέρος του χρόνου μου με τη ναυτιλία και κυρίως κράταγα το ταμείο του πλοίου και έκανα επισκέψεις σε επισκευές. Εκανα και σκασιαρχείο από το σχολείο και πήγαινα στο Πέραμα, όπου έβλεπα επισκευές. Οταν στα 18 μου χρόνια πήγα για σπουδές στο Λονδίνο, η ναυτιλία έγινε πλήρους απασχόλησης εργασία για εμένα».

«Το πρώτο πλοίο αγοράστηκε με την παρότρυνση της μητέρας μου. Κόστισε 100.000 λίρες, μικρό ποσό. Το “Θανάσης”, πρώην “Mary Livanos”, ήταν 10.000 τόνων, ατμόπλοιο του 1949. Ανήκε στην εταιρεία του Νικολάου Λιβανού. Μεσολάβησε ο θείος ο καπετάν Πριόβολος Μεθενίτης, τον οποίο εκτιμούσε ιδιαίτερα ο Λιβανός, αφού τον είχε καπετάνιο στα πλοία του.

Τον επισκέφθηκε στο γραφείο του στο Μονακό και έκλεισε η συμφωνία. Ηταν ένα πλοίο με πολλά προβλήματα και περιπέτειες από την αρχή. Δεν έβγαλε χρήματα. Το κρατήσαμε έξι χρόνια. Δεν χάσαμε, ούτε κερδίσαμε. Κερδίσαμε σε γνώσεις», αναφέρει για το πρώτο πλοίο της οικογένειας, που ήταν φορτηγό και προσθέτει:

«Η μητέρα μου, με καταγωγή από την Κεφαλονιά, ήταν εκείνη που έπεισε τον πατέρα μου, που ήταν εύπορος έμπορος, να επενδύσει στη ναυτιλία. Ξεκινήσαμε με τρία πλοία, χωρίς δάνεια. Οταν ξεκινήσαμε ήμασταν πολλοί νέοι. Η μητέρα μας μιλούσε με τις τράπεζες και τις έπειθε να δανείζουν σε 20άρηδες, όπως ήμασταν εμείς. Σήμερα υπάρχει διάδοχη κατάσταση και στις τρεις εταιρείες. Τα ανίψια μου, παιδιά των δύο αδελφών μου, είναι ηλικίας 35-40 ετών. Είναι άξια. Οπως και της αδελφής μου τα παιδιά, που ασχολούνται και αυτά με τη ναυτιλία και την πλοιοκτησία».

Μία ελληνική, ναυτιλιακή οικογένεια βρίσκεται πίσω από μια μεγάλη πώληση έργου του Άντι Γουόρχολ.

Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο του διάσημου καλλιτέχνη, ένα βωμό στη σύγχρονη εποχή, όπως χαρακτηρίζεται, που βγαίνει σε δημοπρασία σε λίγες μέρες, στις 16 Νοεμβρίου από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, ταράζοντας τα νερά στον κόσμο της αγοράς τέχνης.

Στα 80 εκατομμύρια δολάρια αναμένεται να φτάσει το έργο, αν και οι τελευταίες πωλήσεις σε δημοπρασίες έχουν εκτινάξει τις τιμές, το ενδιαφέρον όμως είναι, ότι σημερινός κάτοχός του θεωρείται η ναυτιλιακή οικογένεια Μαρτίνου.

Όπως αναφέρει το Artnet News παρατηρητές της αγοράς έχουν συνδέσει το έργο με τη οικογένεια Μαρτίνου, η οποία είναι γνωστή για την κατοχή και άλλων δημιουργιών του Γουόρχολ. Επίσης όμως γνωστοί ήταν και οι δεσμοί της με τους θρυλικούς εμπόρους τέχνης της Ζυρίχης, Ντόρις και Τόμας Άμαν, στενούς συνεργάτες του πρωτοπόρου καλλιτέχνη του κινήματος της ποπ αρτ. Για την ακρίβεια, ο τωρινός ιδιοκτήτης είχε αγοράσει τον συγκεκριμένο Γουόρχολ μέσω της Thomas Ammann Fine Art AG το 1996.

Στο βιογραφικό του Τόμας Άμαν άλλωστε, που έφυγε νωρίς από τη ζωή αναφέρεται, ότι ανάμεσα στους πελάτες του ήταν και δύο Έλληνες. Ο Σταύρος Νιάρχος και ο Ντίνος Μαρτίνος. Πάντως πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο, που παρά τη δραματικότητά του ή μάλλον εξ αιτίας αυτής δύσκολα μπορεί να το αποχωριστεί κανείς.

Συλλέκτης διεθνούς επιπέδου

Διεθνούς επιπέδου συλλέκτης θεωρείται από την οικογένεια Μαρτίνου, ο Ντίνος Μαρτίνος, ο οποίος ελέγχει τη ναυτιλιακή εταιρία Thenamaris, ένας από τους τρεις γιους της Αθηνάς (Νουνού) Μαρτίνου, της μεγάλης δέσποινας της ελληνικής ναυτιλίας.

Η συλλογή του, την οποία άρχισε να συγκροτεί από χρόνια περιλαμβάνει, όπως λέγεται, σπουδαία έργα της σύγχρονης τέχνης, τα οποία πάντως δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ ως σύνολο. Κοσμούν όμως το σαλέ του στο Σεν Μόριτς της Ελβετίας, ένα οίκημα που κάποτε ανήκε στον Σάχη της Περσίας. Δεδομένου ωστόσο,  ότι οι συλλέκτες δανείζουν συχνά έργα τους για εκθέσεις, το έργο του του Άντι Γουόρχολ White Disaster (White Car Crash 19 Times) του 1963, το οποίο βγαίνει στη δημοπρασία έχει  κάνει μεγάλη διαδρομή από τη στιγμή της δημιουργίας του.

Έχει παρουσιαστεί έτσι, σε εκθέσεις  των σημαντικότερων μουσείων του κόσμου, όπως στην Τέιτ Γκάλερι του Λονδίνου, το Γουίτνεϊ Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης και του Μπιλμπάο, τη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου, το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι και αλλού. Ήδη εξάλλου, και εν όψει της δημοπρασίας το έργο εκτίθεται στην γκαλερί του οίκου στην Νέα Υόρκη.

Η οικογένεια Μαρτίνου από την άλλη, έχει παράδοση στην τέχνη, που πάει πίσω, περισσότερο από έναν αιώνα, όταν το 1894 ο Θανάσης Μαρτίνος εκ Στεμνίτσας Αρκαδίας δημιουργούσε μια στέγη στην οδό Πανδρόσου για να πουλάει κοσμήματα, ασημικά και μπακίρια. Με το έμφυτο γούστο του και το μάτι του συλλέκτη ο παππούς της οικογένειας συγκέντρωνε αντίκες, εικόνες, χαλιά, κοσμήματα, έργα τέχνης, ακόμη και αρχαία, τα οποία εύρισκαν αγοραστές ανάμεσα σε έλληνες συλλέκτες και αργότερα, μετά τον πόλεμο, σε πολλούς ξένους επισκέπτες της Ελλάδας.

Το Παλαιοπωλείο

Το έργο του συνέχισε η εγγονή του Ελένη Μαρτίνου, διατηρώντας το Παλαιοπωλείο στον ίδιο χώρο και αναδεικνύοντάς το σε ένα από τα πιο εκλεπτισμένα μαγαζιά του είδους, με τη μορφή περισσότερο μιας γκαλερί. Η ίδια, έχοντας νόμιμη άδεια αρχαιοπώλη πουλούσε και αρχαιότητες ως πριν από μερικά χρόνια, αλλά πλέον αυτό το είδος έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του για εκείνη.

Μια μεγάλη ενότητα μάλιστα από αρχαία αντικείμενα, χίλια περίπου, που είχε στην κατοχή της, τα δώρισε η κυρία Μαρτίνου στο Μουσείο του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Πρόκειται για πήλινα αγγεία, χάλκινα αγαλματίδια, μαρμάρινα κομμάτια, λουτροφόρους κ.ά. Στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου υφίσταται μάλιστα από το 2019 Αίθουσα Μαρτίνου.

Συλλέκτης άλλωστε και δωρητής επίσης στο Μουσείο του Πανεπιστημίου είναι και ο συνονόματος με τον παππού του, Θανάσης Μαρτίνος. Μέρος της εξαιρετικής συλλογής του είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά  πέρυσι το Μάρτιο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, εντυπωσιάζοντας τους επισκέπτες. Κι αυτό, γιατί η Συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου αποτελεί ένα μοναδικό θησαυροφυλάκιο  φιλελληνικών καλλιτεχνικών έργων, μερικά από τα οποία θεωρούνται αριστουργήματα. Χαρακτηρίζεται μάλιστα ως μουσειακή συλλογή για τον πλούτο της αριθμητικά και ποιοτικά.

Το μνημείο του Γουόρχολ

Με ύψος 3,65 μέτρα και πλάτος 1,82 ο πίνακας του Άντι Γουόρχολ είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό επίτευγμα της καριέρας του καλλιτέχνη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα του από τη σειρά  Death and Disaster, την οποία δημιούργησε στο πλαίσιο του διαλογισμού του για την ανθρώπινη θνησιμότητα. Μοναδικής κλίμακας αλλά και δραματικού περιεχομένου βασίστηκε σε μια ανατριχιαστική φωτογραφία, που κυκλοφόρησε στο Newsweek τον Ιούνιο του 1963 με τη σύγκρουση ενός αυτοκινήτου.

Αποτελείται από 19 έντονες ασπρόμαυρες μεταξοτυπίες σε σειρά, «ανεβαίνοντας» σε έναν αστραφτερό λευκό καμβά. Αλλά ο στόχος του καλλιτέχνη δεν ήταν μόνον να σοκάρει τους θεατές με μια φρικτή εικόνα ή να προκαλέσει τη θλίψη. Προσπαθούσε επίσης να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους χάνουμε την ευαισθησία μας απέναντι στη βία μέσω της επανειλημμένης έκθεσης σε αυτήν.

Όπως αναφέρεται από τον οίκο Sotheby’s  η μνημειώδης καθετότητα του White Disaster (White Car Crash 19 Times) αντικατοπτρίζει τον προσανατολισμό ενός θρησκευτικού βωμού και το εκπληκτικό του μέγεθος συναρπάζει τον θεατή, δείχνοντάς του το εμβληματικό φάντασμα του θανάτου, που ο Γουόρχολ έχει αντιγράψει πιστά. Όμως  «Δεν είναι ο Άντι που απολαμβάνει την καταστροφή», είχε πει ιστορικός της τέχνης Τζον Ρίτσαρντσον σε μία συνέντευξή του «αντίθετα είναι αυτός, που βρίσκεται στο μάτι της καταιγίδας, είναι μόνος του ανάμεσα σε καταστροφές, θάνατο και φρίκη».

Η «Ανάληψη»

Είναι γεγονός, ότι ο Γουόρχολ μεγάλωσε από μια βαθιά θρησκευόμενη μητέρα. Εκκλησιαζόταν τακτικά, ενώ πλήρωσε ακόμη και για τις σπουδές του ανιψιού του, προκειμένου να γίνει ιερέας. «Όλη η επανάληψη των εικόνων του Άντι πηγάζει από το γεγονός ότι ήταν καθολικός», προσθέτει ο Ρίτσαρντσον. «Πήγαινε για να εξομολογηθεί, έπρεπε να επαναλαμβάνει τα  δέκα ‘‘Hail Marys’’ και τα είκοσι ‘‘Ave Marias’’, και όλα αυτά αντικατοπτρίζονται στον τρόπο, που οι εικόνες του επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά και ξανά».

Πέρα από την επανάληψη της εικόνας όμως, σε αυτό το έργο, η σύνθεση οδηγεί το μάτι προς τα πάνω. Ως παιδί, ο Γουόρχολ κοιτούσε επί ώρες τις αγιογραφίες του Χριστού και των Αγίων στην τοπική καθολική εκκλησία του Πίτσμπουργκ. Και θα μελετούσε επίσης, σε όλη του τη ζωή, τα έργα των μεγάλων ζωγράφων της Αναγέννησης. Εδώ σ΄ αυτό το έργο λοιπόν, αποτείνοντας φόρο τιμής σε αυτούς και στις δικές του πεποιθήσεις, δημιούργησε τη δική του Ανάληψη του 20ου αιώνα.

Η σημασία του έργου είναι τέτοια, που την τελευταία φορά που κυκλοφόρησε στην αγορά  ένα κομμάτι από αυτή τη σειρά του Γουόρχολ ήταν σχεδόν πριν από μια δεκαετία. Το Silver Car Crash  της σειράς είχε πουληθεί το 2013 για  105 εκατομμύρια δολάρια. Αναμένεται τώρα το ύψος στο οποίο θα φθάσει  το White Disaster και αν θα προκύψει ένα νέο ρεκόρ για τον καλλιτέχνη.