Γιατί ο αραβικός κόσμος των 450 εκατομμυρίων σκέφτεται διαφορετικά για αυτόν τον πόλεμο

Γιατί ο αραβικός κόσμος των 450 εκατομμυρίων σκέφτεται διαφορετικά για αυτόν τον πόλεμο

Οι τραγικές σκηνές έκαναν το γύρο των ειδησιογραφικών καναλιών όλη τη νύχτα: Ασθενοφόρα, πτώματα, μια έκρηξη φώτισε τον νυχτερινό ουρανό.

Από τους Financial Times

Η Hamas κατηγόρησε το Ισραήλ για την έκρηξη στο νοσοκομείο al-Ahli της Γάζας στις 17 Οκτωβρίου. Το υπουργείο Υγείας της Γάζας είπε ότι εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν. Το Ισραήλ αργότερα αρνήθηκε ότι πραγματοποιούσε αεροπορικές επιδρομές στην περιοχή. Η έκρηξη, ανακοίνωσε, προκλήθηκε από πύραυλο που εκτοξεύτηκε από την Islamic Jihad, μια άλλη μαχητική ομάδα της Γάζας. Μέχρι τη στιγμή που το Ισραήλ εξέδωσε ανακοίνωση του, ωστόσο, οι λεπτομέρειες είχαν πάψει να έχουν σημασία. Η τραγωδία είχε ήδη πυροδοτήσει διαμαρτυρίες στη Δυτική Όχθη και την Ιορδανία και μέχρι την Τυνησία. Αυτή ήταν η δίνη προς την οποία πέταξε ο Joe Biden όταν έφτασε στο Ισραήλ στις 18 Οκτωβρίου για επίσκεψη-αστραπή.

Είναι δύσκολο να υπάρχει γενίκευση αυτού που αποκαλούμε «αραβικό κόσμο», ένός πληθυσμού 450 εκατομμυρίων ανθρώπων που απλώνονται σε χιλιάδες χιλιόμετρα και σε σχεδόν δώδεκα χώρες. Αλλά είναι ασφαλές να αναφέρουμε ότι οι περισσότεροι Άραβες εξακολουθούν να συμπονούν την παλαιστινιακή υπόθεση. Το να μην ασχολούνται παραμένει ένα θεμελιώδες πολιτικό ζήτημα σε όλη τη Μέση Ανατολή, ικανό να κινητοποιήσει τη λαϊκή οργή και να υπάρξουν πρωτοφανείς διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις.

Γιατί ο αραβικός κόσμος των 450 εκατομμυρίων σκέφτεται διαφορετικά για αυτόν τον πόλεμο

Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Hamas δεν είναι στην πράξη διαφορετικός από ότι έχει συμβεί στο παρελθόν. Έχοντας κάλυψη όλο το εικοσιτετράωρο στην τηλεόραση, προκαλώντας ατελείωτες συζητήσεις και διαμάχες στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχει πυροδοτήσει μια έκρηξη υποστήριξης προς τους Παλαιστινίους. Ωστόσο, σε σύγκριση με προηγούμενες συγκρούσεις, όπως ο πόλεμος των 50 ημερών στη Γάζα το 2014, μερικά ζητήματα φαίνονται διαφορετικά.

Το ένα αφορά τη γεωπολιτική: Από το 2020 τέσσερα αραβικά κράτη —Μπαχρέιν, Μαρόκο, Σουδάν και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ)— έχουν δημιουργήσει σχέσεις με το Ισραήλ, το οποίο στο παρελθόν είχε δεσμούς μόνο με δύο (Αίγυπτος και Ιορδανία). Η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε συνομιλίες για να κάνει το ίδιο. Αυτό έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ορισμένα αραβικά μέσα ενημέρωσης καλύπτουν τη σύγκρουση.

Το Al Jazeera, ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός του Κατάρ, έχει δώσει αρκετό χρόνο στη Hamas, η οποία υποστηρίζεται από το Κατάρ. Την ίδια στιγμή, κανάλια που διευθύνονται από τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ προσπαθούν να πορευτούν σε τεντωμένο σκοινί. Αν και καλύπτουν τις σκηνές καταστροφής στη Γάζα, δεν καλούν αξιωματούχους της Hamas για συνεντεύξεις (οι αραβόφωνοι Ισραηλινοί Εβραίοι είναι όμως συχνοί καλεσμένοι). Επίσης, υπήρξαν έντονες συζητήσεις στα δημοσιογραφικά γραφεία για τη γλώσσα που χρησιμοποιούν: Εκεί που κάποτε θα μπορούσαν να βάλουν τη φράση jaish al-ihtilal («στρατός κατοχής»), για παράδειγμα, σήμερα τον αναφέρουν απλώς ως ισραηλινό στρατό.

Μια δεύτερη διαφορά είναι ο φόβος μιας ευρύτερης σύγκρουσης. Ο πόλεμος του 2014 περιορίστηκε στην αποκαλούμενη Αγία Γη. Μπορεί να μην μείνει εκεί αυτή τη φορά —και αυτό έχει περιπλέξει τη συζήτηση, τουλάχιστον σε εκείνες τις χώρες που βρίσκονται κοντά στο Ισραήλ. Πάρτε για παράδειγμα την Αίγυπτο. Η Αμερική και αρκετές αραβικές χώρες την προέτρεπαν για ημέρες να ανοίξει τη Ράφα, το μοναδικό συνοριακό πέρασμα με τη Γάζα που δεν ελέγχεται από το Ισραήλ, για να επιτρέψει στους αμάχους να ξεφύγουν από τις μάχες.

Αλλά ένα ευρύ τμήμα της αιγυπτιακής κοινωνίας είναι ανένδοτο ότι η χώρα τους πρέπει να αντισταθεί σε τέτοιες πιέσεις. «Γιατί μου επιβάλατε αυτόν τον πόλεμο;» ρώτησε ο Ibrahim Eissa, φιλοκυβερνητικός παρουσιαστής talk-show, σε ένα μήνυμα του που απευθύνεται προς τη Hamas. «Θέλεις να ρισκάρω 100 εκατομμύρια Αιγύπτιους για χάρη σου;».

Άλλοι ειδικοί έχουν κάνει παρόμοιες παρατηρήσεις. Θα μπορούσε κανείς να τους απορρίψει ως απλά φερέφωνα του καθεστώτος —αλλά τα λόγια τους έχουν ευρεία απήχηση στο κοινό.

Η συζήτηση είναι παρόμοια και στον Λίβανο, ο οποίος βρίσκεται σε μια από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στη σύγχρονη ιστορία του επί μια τετραετία. Πολλοί Λιβανέζοι ανησυχούν ότι η Hizbullah, η ισχυρή σιιτική πολιτοφυλακή και πολιτικό κόμμα, θα ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο εναντίον του Ισραήλ, παρασύροντας έτσι τη χώρα τους σε έναν άλλο καταστροφικό πόλεμο όπως αυτός του 2006. «Μην μας βάζετε σε αυτή την κόλαση», έγραψε ο Dima Sadek, ένας πολύ γνωστός δημοσιογράφος που υποστηρίζει βαθιά τους Παλαιστινίους και επικρίνει τη Hizbullah.

Και όλο αυτό δείχνει και μια τρίτη αλλαγή: Η περιοχή είναι πιο πολωμένη σήμερα. Πολλοί Σύροι, ιδιαίτερα, είναι τρομοκρατημένοι από τις σκηνές στη Γάζα, όπου ο πολιορκητικός πόλεμος του Ισραήλ τους θυμίζει τις τακτικές που χρησιμοποίησε ο Bashar al-Assad. Αλλά ταυτόχρονα δεν επιθυμούν να ζητωκραυγάζουν υπερ της Hamas, μια ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν, το οποίο έκανε τόσα πολλά για να καταστρέψει τη χώρα τους. Και η αντιμετώπιση αυτή αφορά και τους θυμωμένους σχολιαστές σε όλο τον αραβικό κόσμο που απεχθάνονται τις ισραηλινές επιθέσεις, αλλά επευφημούσαν τον al-Assad.

Στον Λίβανο, επίσης, ορισμένοι επικεντρώνονται και στην ευρύτερη πολιτική: Όποιες κι αν είναι οι απόψεις τους για το Ισραήλ, ελπίζουν ότι το Ιράν (και επομένως η Hizbullah) θα εμφανιστεί αποδυναμωμένο.

Σε συνομιλίες εκτός δημοσιογραφικού πλαισίου τις τελευταίες ημέρες, ορισμένοι Άραβες αξιωματούχοι μίλησαν για τη Hamas και τη Γάζα με τη γλώσσα που θα περίμενε κανείς να ακούσει από τους δεξιούς Ισραηλινούς. Δεν τρέφουν καμία συμπάθεια για μια ισλαμιστική ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν. Δεν τολμούν όμως να επαναλάβουν δημόσια τέτοια σχόλια.

Η αποσύνδεση ανάμεσα στο παλάτι και το κοινό εξηγεί επίσης γιατί ο Antony Blinken, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, έτυχε ψυχρής υποδοχής στον πρόσφατο διπλωματικό γύρο του στη Μέση Ανατολή. Αρχικά, ήταν ο Muhammad bin Salman, ο διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, που κράτησε τον Blinken και τη συνοδεία του να περιμένουν ώρες για μια προγραμματισμένη συνάντηση το βράδυ του Σαββάτου (ο πρίγκιπας δεν τους δέχθηκε μέχρι το επόμενο πρωί).

Δεν είναι ασυνήθιστο για τον πρίγκιπα Muhammad, έναν ξενύχτη με ασταθές πρόγραμμα, να αφήνει τους επισκέπτες του να ζεσταίνουν για ώρα τις σόλες των απουτσιών τους περμένωντας. Το ότι το έκανε σε έναν τόσο υψηλού προφίλ επισκέπτη, ωστόσο, θεωρήθηκε ως ένα αιχμηρό μήνυμα. Στη συνέχεια, μετά την προσγείωση στο Κάιρο, ο Blinken υποβλήθηκε σε μια ασυνήθιστη δημόσια διάλεξη υπό τον Abdel-Fattah al-Sisi, τον Αιγύπτιο πρόεδρο, ο οποίος θρηνούσε για τη δεινή κατάσταση των Παλαιστινίων.

Ο Biden δεν θέλησε καν να δεχτεί αυτό το ψυχρό καλωσόρισμα. Είχε προγραμματιστεί να πετάξει στην Ιορδανία μετά το Ισραήλ, όπου επρόκειτο να συναντήσει τον βασιλιά Abdullah, τον Mahmoud Abbas, και τον Sisi. Όμως ο Abbas έκανε πίσω λίγο μετά την έκρηξη στο νοσοκομείο και στη συνέχεια ο Abdullah ανακοίνωσε ότι η σύνοδος κορυφής είχε ματαιωθεί. Ό,τι κι αν ήλπιζε να πει ο Biden στους Άραβες ηγέτες, εκείνοι δεν έδειξαν καμία διάθεση να το ακούσουν.

Ωστόσο, πίσω από τη δημόσια στάση κρύβεται μια βαθιά ανησυχία. Από τις 7 Οκτωβρίου, πολλοί αναλυτές έχουν κάνει παραλληλισμούς με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, την τελευταία φορά που το Ισραήλ γνώρισε μια τόσο καταστροφική αποτυχία στον τομέα των πληροφοριών. Υπάρχει όμως και μια βαθιά αντίθεση με εκείνη τη στιγμή.

Το 1973 τα αραβικά κράτη μπόρεσαν να εξαπολύσουν έναν πόλεμο που φαινόταν, για το Ισραήλ, υπαρξιακή απειλή. Οι ιστορικοί διαφωνούν από τότε για το αν αυτό ήταν αλήθεια. Αλλά έτσι ένιωθε εκείνη την εποχή η χώρα ώστε ο Moshe Dayan, ο υπουργός Άμυνας, λέγεται ότι είχε υποστηρίξει τη χρήση πυρηνικών όπλων. Μισό αιώνα αργότερα, το Ισραήλ παρασύρθηκε σε πόλεμο από μια τρομοκρατική ομάδα και η περιοχή είναι αντιμέτωπη πλέον με την προοπτική μιας ευρύτερης σύγκρουσης που θα διεξαχθεί από άλλους μη κρατικούς παράγοντες που υποστηρίζονται από το μη αραβικό Ιράν.

Όσο για τα ίδια τα αραβικά κράτη βρίσκονται σε μια ιδιαιτέρως δύσκολη θέση.

Ο Najib Mikati, ο πρωθυπουργός του Λιβάνου, είναι σχετικά ωμός με την πιθανότητα πολέμου στον Λίβανο: «Αυτές οι αποφάσεις δεν είναι στα χέρια μου», είπε στο al-Jadeed, ένα τοπικό τηλεοπτικό δίκτυο.

Οι ηγέτες της Αιγύπτου και της Ιορδανίας φοβούνται ότι οι επιπτώσεις από τον πόλεμο θα αποσταθεροποιήσουν τα δικά τους εύθραυστα καθεστώτα.

Τα κράτη του Κόλπου ανησυχούν για τον ανταγωνισμό του Ιράν, μήπως οι πληρεξούσιοί του επιτεθούν στο Ριάντ ή στο Άμπου Ντάμπι. Αυτή μπορεί να μην είναι μια υπαρξιακή στιγμή για το Ισραήλ —αλλά ορισμένοι Άραβες ηγεμόνες φοβούνται ότι μπορεί να είναι για εκείνους.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *