Wall Street Journal: Ηρεμία προς το παρόν στην Αν. Μεσόγειο – Η ένταση όμως θα κλιμακωθεί

Ένα αναλυτικό άρθρο με τίτλο «Gas Finds Trigger a Standoff in the Mediterranean Between an Isolated Turkey and Rivals», φιλοξένησε χθες η Wall Street Journal με δηλώσεις αξιωματούχων της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ αλλά και της Τουρκίας. Στο άρθρο που υπογράφει ο Yaroslav Trofimov τονίζεται ότι οι ανταγωνισμοί για τους θαλάσσιους πόρους της Ανατολικής Μεσογείου είναι μεταξύ συμμάχων των ΗΠΑ ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για τον ρόλο της Γαλλίας.

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Μετάφραση του άρθρου της Wall Street Journal:

Ο ανταγωνισμός  για τον νέο πλούτο φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο πυροδότησε πλήθος αντιπάλων θαλάσσιων ισχυρισμών, ωθώντας τις κύριες δυνάμεις της περιοχής – όλοι τους εταίροι ή σύμμαχοι της Αμερικής – προς ανοιχτή αντιπαράθεση.

EastMed: Το Ισραήλ προκαλεί την Τουρκία. Σπάει ο άξονας Τελ Αβίβ – Άγκυρας;

 Από τη μία είναι μια εκκολαπτόμενη συμμαχία Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου και Αιγύπτου που επωφελείται από τα πρόσφατα ευρήματα φυσικού αερίου.  Από την άλλη η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη οικονομία της Ανατολικής Μεσογείου τεντώνει όλο και περισσότερο τους στρατιωτικούς της μύες καθώς επιδιώκει να σπάσει την περιφερειακή της απομόνωση.

 Οι στολίσκοι τουρκικού και ελληνικού ναυτικού μαζεύτηκαν ο ένας κοντά τον άλλον σε διεκδικούμενα ύδατα, αφού η Τουρκία ανακοίνωσε στις 21 Ιουλίου ότι ένα από τα δύο νέα σεισμικά πλοία εξερεύνησης θα διεξάγει έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου. Οι έντονες διπλωματικές προσπάθειες της Γερμανίας έπεισαν την Τουρκία να σταματήσει προσωρινά το σχέδιο, το οποίο θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένοπλη σύγκρουση.

 Όμως, μέχρι στιγμής, είναι μόνο μια παύση – και η μάχη για υπεροχή στην Ανατολική Μεσόγειο και οι προσοδοφόροι πόροι της στο βυθό της είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να κλιμακώνονται, θέτοντας μια σημαντική νέα πρόκληση σε ένα ήδη ασταθές μέρος του κόσμου.
 «Βλέπουμε την τάση από την Τουρκία να ακολουθεί τη διπλωματία των κανιοφόρων και μια στρατιωτικοποίηση της εξωτερικής της πολιτικής», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης.

«Είναι μια προσπάθεια της Τουρκίας να ελέγξει την περιοχή. Θέλουμε όλα τα μέρη της περιοχής να συμμετάσχουν στην περιφερειακή συνεργασία. Αλλά είναι η Τουρκία μέσω της συμπεριφοράς της που αποκλείει τον εαυτό της.»

Οι Γεωπολιτικές παράμετροι του East Med. Τελικά συμφέρει ο αγωγός;

 Τούρκοι αξιωματούχοι αντιδρούν ότι οι «μαξιμαλιστικοί» ισχυρισμοί της Ελλάδας και της Κύπρου στα ύδατα της Μεσογείου προκάλεσαν την αντιπαράθεση. «Αν κοιτάξετε τον χάρτη, βλέπετε ότι έχουμε τη μεγαλύτερη ακτή στην Ανατολική Μεσόγειο και έχουμε μια τεράστια περιοχή υφαλοκρηπίδας», δήλωσε ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος. «Η πραγματική συνεργασία μπορεί να γίνει μόνο με τη συμμετοχή της Τουρκίας».

  Το δημοσίευμα σημειώνει επίσης ότι  κατά την τελευταία δεκαετία, μεγάλα υπεράκτια ευρήματα φυσικού αερίου στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες του Ισραήλ, της Κύπρου και της Αιγύπτου έχουν μετατρέψει την περιοχή σε παγκόσμια πηγή ενέργειας. Μόλις τον περασμένο μήνα, η Chevron Corp. δήλωσε ότι θα πληρώσει 5 δισεκατομμύρια δολάρια για την Noble Energy […]. Συνολικά, τα κοιτάσματα  της Ανατολικής Μεσογείου που ανακαλύφθηκαν από το 2009 κατέχουν 70 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, που ισοδυναμούν με σχεδόν 50 χρόνια κατανάλωσης από τη Γαλλία, με παρόμοιο ποσό πιθανό να βρεθεί στο εγγύς μέλλον, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία Wood Mackenzie.

 Ο αγωγός EastMed που σχεδιάζεται από το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία θα μεταφέρει αυτό το αέριο στους Ευρωπαίους καταναλωτές – παρά το γεγονός ότι οι πρόσφατες θαλάσσιες αξιώσεις της Τουρκίας διασχίζουν το δρόμο της. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ήδη πει ότι ο EastMed δεν θα προχωρήσει χωρίς τη συγκατάθεσή του.
 Η επεκτατική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να εντοπιστεί στο λεγόμενο πρόγραμμα Mavi Vatan, ή Γαλάζια Πατρίδα, που εκπονήθηκε από τον εθνικιστή Πρέσβη Cem Gurdeniz το 2006.

Ο κ. Ερντογάν, του οποίου η κυβέρνηση υποστήριζε κάποτε την πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» , “Έφτασε πιο κοντά σε αυτήν την κοσμοθεωρία μετά από συμμαχία με σκληροπυρηνικούς εθνικιστές μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Το 2018, οι αρχές της κατεχόμενης από την Τουρκία βόρειας Κύπρου διεκδίκησαν το δικαίωμα να ασκήσουν γεωτρήσεις σε μεγάλο μέρος της ΑΟΖ της Κύπρου, συμπεριλαμβανομένου του νότιου τμήματος του νησιού, και το τουρκικό ναυτικό κυνήγησε ε ένα ιταλικό τρυπάνι εξουσιοδοτημένο από την κυπριακή κυβέρνηση.

Τότε, τον περασμένο Νοέμβριο, η Τουρκία πάγωσε τους γείτονές της υπογράφοντας συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Λιβύη. Η συμφωνία, η οποία επικυρώθηκε από την φιλο τουρκική κυβέρνηση στην Τρίπολη, η οποία πολεμά έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, παραβίασε πολλές από τις υποτιθέμενες θαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας.
 Κατά τη σύνταξη των χαρτών τους, Τούρκοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι τα ελληνικά νησιά δεν πρέπει να έχουν δικαίωμα σε μια μεγάλη ΑΟΖ και αρνούνται να λάβουν υπόψη το ελληνικό νησί Καστελόριζο, με πληθυσμό 500 (και τη σκηνή της ταινίας “Mediterraneo”) που βρίσκεται λίγο πάνω από ένα μίλι από την τουρκική ακτή.

 «Ποιος θα περίμενε η Τουρκία να παραδώσει 50.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα λόγω αυτού του μικρού νησιού; Είναι το μερίδιο των μελλοντικών μας γενεών, είναι αδύνατο. Αυτό είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος », δήλωσε ο τούρκος Ναύαρχος  Gurdeniz, ο οποίος διευθύνει τώρα ένα ναυτικό think tank στο Πανεπιστήμιο Koc στην Κωνσταντινούπολη. «Αξίζει να έρθουμε αντιμέτωποι με ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο μία, δύο ή τρεις χώρες, γιατί μιλάμε για την Μπλε Πατρίδα, την επέκταση της πατρίδας μας».

 Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχουν αναγνωρίσει τους ισχυρισμούς της Τουρκίας, με το υπουργείο Εξωτερικών (των ΗΠΑ) να χαρακτηρίζει τη συμφωνία οριοθέτησης της Λιβύης «μη χρήσιμη και προκλητική». Σε ένδειξη αυξανόμενης απογοήτευσης με την Τουρκία, οι ΗΠΑ δήλωσαν επίσης τον Ιούλιο ότι θα ξεκινήσουν κοινή στρατιωτική εκπαίδευση με την Κύπρο για πρώτη φορά για την προώθηση της σταθερότητας στην περιοχή. Το Κογκρέσο τον Δεκέμβριο τερμάτισε το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο που επιβλήθηκε το 1987. 

«Ο ορισμός της Τουρκίας για τη θαλάσσια ζώνη της αψηφά τη διεθνή σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας, καθώς και τη γεωγραφία και την κοινή λογική, παραβιάζει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και προκαλεί τα ελληνικά συμφέροντα με τρόπο που καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να δεχθεί», δήλωσε ο Θάνος Ντόκος, αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας. «Επομένως, η πιθανότητα στρατιωτικής σύγκρουσης είναι πραγματική και η Ελλάδα είναι πλήρως προετοιμασμένη».

 Βασικός μοχλός της συμπεριφοράς της Τουρκίας είναι ότι, με εξαίρεση την κυβέρνηση της Τρίπολης που ελέγχει το ήμισυ της πολυσύχναστης Λιβύης, η Άγκυρα – που συμμετέχει επίσης σε στρατιωτική δράση στη Συρία και το Ιράκ – ουσιαστικά δεν έχει συμμάχους στην περιοχή. Ο πρώτος περιφερειακός οργανισμός που συστάθηκε για την ανάπτυξη της ενέργειας, το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου που ιδρύθηκε πέρυσι, ενώνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιορδανία, την Παλαιστινιακή Αρχή και την Ιταλία. Η Γαλλία, ένας αντίπαλος των στόχων της Τουρκίας στην περιοχή και του οποίου η φρεγάτα του Ναυτικού είχε μια αντιπαράθεση με τρία τουρκικά πλοία από τη Λιβύη τον Ιούνιο, έχει επίσης υποβάλει αίτηση για ένταξη.

 «Ενώ υπάρχουν πρωτοβουλίες που προσπαθούν να αποκλείσουν την Τουρκία από την ενεργειακή εξίσωση στην Ανατολική Μεσόγειο, κανείς δεν μπορεί να περιμένει από την Τουρκία να μην κάνει τίποτα.  Γι ‘αυτό η Τουρκία ξεκίνησε το υπεράκτιο πρόγραμμα και είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε », δήλωσε ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος.

Η Τουρκία έχει δίκιο να αμφισβητήσει τις παραχωρήσεις εξερεύνησης φυσικού αερίου της κυπριακής κυβέρνησης επειδή η τουρκική κοινότητα του νησιού δικαιούται ισότιμο μερίδιο πόρων, πρόσθεσε. Αν και το Oruc Reis, το τουρκικό σεισμικό πλοίο που έπρεπε να διερευνήσει τη Ρόδο, παραμένει στο λιμάνι, το αδελφό του πλοίο (Barbaros) έχει ήδη ξεκινήσει έναν νέο γύρο εξερεύνησης σε αμφιλεγόμενα νερά νοτιοανατολικά της Κύπρου.

 Η Τουρκία ξεκίνησε ένα ανταγωνιστικό σχέδιο για τον αγωγό EastMed. «Η Τουρκία προτείνει ότι εάν υπάρχει αγωγός για μεταφορά του Ισραηλινού αερίου στην Ευρώπη, ως εναλλακτική λύση ίσως για το ρωσικό φυσικό αέριο, ο ευκολότερος και πιο οικονομικός τρόπος διέλευσης διέρχεται από την Τουρκία», δήλωσε η Nursin Atesoglu Guney, πρόεδρος του think tank του Κέντρου Μεσογειακής Ασφάλειας και σύμβουλος του κ. Ερντογάν.

 Σε μια ώθηση, η Ελλάδα και η Αίγυπτος (που υποστηρίζει μια αντι-τουρκική φατρία στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης) ολοκληρώνουν μια δική τους συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων που θα επικαλύψει  τις τουρκικές και λιβυκές αξιώσεις. Το Ισραήλ, του οποίου οι κάποτε φιλικές σχέσεις με την Τουρκία επιδεινώθηκαν υπό τον κ. Ερντογάν, επέμεινε εδώ και πολύ καιρό ότι δεν χρειάζεται τη συμφωνία της Άγκυρας για να κατασκευαστεί ο  αγωγός EastMed.

 «Μόλις προχωρήσει αυτό το έργο, θεωρώ ότι κανείς δεν θα προσπαθήσει να το σαμποτάρει. Αυτό είναι το διεθνές δίκαιο », δήλωσε σε συνέντευξή του ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Γιουβάλ Στάινιτς. «Ανεξάρτητα από τα όρια των αποκλειστικών οικονομικών υδάτων, οποιοδήποτε πλοίο μπορεί να τα πλεύσει, οποιοδήποτε αεροπλάνο μπορεί να πετάξει πάνω από αυτά και οποιοσδήποτε αγωγός μπορεί να κατασκευαστεί μέσω των οικονομικών υδάτων οποιασδήποτε χώρας.»

 Ενώ το Ισραήλ ενδιαφέρεται να εμβαθύνει την υπάρχουσα συμμαχία του με την Ελλάδα και την Κύπρο, αυτό δεν σημαίνει ότι θα σύρθηκε φυσικά σε μια στρατιωτική σύγκρουση με την Τουρκία. «Δεν νομίζω ότι το Ισραήλ μπήκε ποτέ άμεσα σε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ δύο άλλων χωρών», πρόσθεσε ο κ. Steinitz.Σε κάθε περίπτωση, η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση – και η μείωση των τιμών της ενέργειας – έχουν κάνει το έργο του αγωγού EastMed, ήδη τεχνικά προκλητικό, ακόμη πιο περίπλοκο.

«Ο αγωγός είναι εντελώς θεωρητικός προς το παρόν», δήλωσε ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής από  το κυβερνών κόμμα της Ελλάδας. «Αυτό που φοβάται η Τουρκία δεν είναι ο αγωγός, αυτό που φοβάται είναι η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ», είπε.