Το Σουδάν και η Τουρκία είναι δύο κράτη με μακραίωνους ιστορικούς, πολιτικούς, θρησκευτικούς και πολιτισμικούς δεσμούς. Το Σουδάν αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εταίρους της Τουρκίας στην ήπειρο της Αφρικής και από τους βασικούς πυλώνες του σχεδίου της για αύξηση της επιρροής της και εδραίωση στην περιοχή. (ΠΗΓΗ offlinepost.gr, από τον Χρήστο Μητρόπουλο, φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών. )
Το κράτος του Σουδάν έχει πρωτεύουσα την πόλη Χαρτούμ και αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη, σε έκταση, χώρα της Αφρικής. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Αφρικής και Μέσης Ανατολής, το διασχίζει ο Νείλος και βρέχεται, ανατολικά, από την Ερυθρά Θάλασσα. Χαρακτηρίζεται από πολιτική αστάθεια και αλλεπάλληλες εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα, δύο από τους μακροβιότερους εμφυλίους πολέμους της αφρικανικής ηπείρου, καθώς και την αδυναμία του κράτους να αποτελέσει ισχυρή και ηγετική δύναμη στην περιοχή.
Αφρική | Η κατάκτηση της Αφρικής από την Τουρκία
Η στρατηγική της Τουρκίας για την Αφρική ξεκίνησε το 2003 όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν πρωθυπουργός, μια θέση που κατείχε μεταξύ του 2003 και του 2014 πριν γίνει πρόεδρος. Είχε δείξει μια σημαντική αύξηση ενδιαφέροντος, πραγματοποιώντας περίπου 30 επισκέψεις σε αφρικανικές χώρες.
Η μεγάλη είσοδος της Τουρκίας στην Αφρική φάνηκε με την ένταξή της στη Σομαλία το 2011. Εκείνη την εποχή, λίγες χώρες υποστήριζαν τη σομαλική κυβέρνηση. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι παρέμεινε σε ημι-καταρρέουσα κατάσταση, αρκετά ασταθής μέχρι το 2015.
Το Σουδάν, ένα έθνος με πλειοψηφία Μουσουλμάνων και με ιστορία οθωμανικής επιρροής, ελέγχθηκε από μια ονομαστικά ισλαμιστική κυβέρνηση με ιστορικούς δεσμούς με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Σουδάν | Το «προπύργιο» της Τουρκίας στην Αφρική | Το μοντέλο επιρροής
Το μοντέλο επιρροής της Τουρκίας, στην Αφρική, διαφέρει τόσο από το μοντέλο ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και από το κινεζικό μοντέλο οικονομικού χαρακτήρα. Το τουρκικό μοντέλο το οποίο κατά μία έννοια εφαρμόστηκε και στην περίπτωση της Σομαλίας, θέτει, σε πρώτη φάση, σε εφαρμογή ανθρωπιστικά και αναπτυξιακά έργα στις χώρες του ενδιαφέροντός της. Στη συνέχεια, ακολουθούν οι οικονομικές, διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις με τα κράτη.
Τελευταίο στάδιο αποτελούν οι συνάψεις αμυντικών συνεργασιών και συμφωνιών. Αυτή ακριβώς τη μεθοδολογία ακολούθησε και στην περίπτωση του Σουδάν. Όσον αφορά το πρώτο στάδιο, η Τουρκία έχει προχωρήσει σε διάφορες ενέργειες του συγκεκριμένου χαρακτήρα στο Σουδάν, με χαρακτηριστικότερη την χορηγία υποτροφιών σε Σουδανούς μαθητές για σπουδές στη Τουρκία.
Ως προς το δεύτερο στάδιο, οι τουρκικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει, ιδιαιτέρως στον τομέα του τουρισμού, πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια σε έργα υποδομών στο Σουδάν, ενώ το διμερές εμπόριο έφτασε τα 295 εκατομμύρια το 2013. Σημαδιακό έτος στις σχέσεις των δύο χωρών ήταν το 2017, όταν η επίσκεψη του Recep Tayyip Erdogan στο Σουδάν συνοδεύτηκε από μια αντιπροσωπεία 200 επιχειρηματιών και στρατιωτικών αξιωματούχων.
Στην επίσκεψη αυτή υπογράφθηκαν 21 συμφωνίες άνω των 650 εκατομμυρίων δολαρίων και συμφωνήθηκε η αύξηση του διμερούς εμπορίου στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αυτή η εξέλιξη αποτέλεσε πολύτιμη ανάσα για την κυβέρνηση του Σουδάν, η οποία ήταν σε δύσκολη θέση εξαιτίας των κυρώσεων των ΗΠΑ και μετά την απόσχιση του Νότιου Σουδάν το 2011, μετά την οποία το κράτος έχασε πάνω από το 70 τοις εκατό των εσόδων από το πετρέλαιο της χώρας.
Τέλος, όσον αφορά την τρίτη φάση των αμυντικών συνεργασιών, η Χαρτούμ πραγματοποίησε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Άγκυρα το 2014 και το 2015. Τις ίδιες χρονιές, στο λιμάνι του Χαρτούμ, ελλιμενίστηκαν τουρκικά πολεμικά πλοία. Οι ενέργειες αυτές εναρμονίζονται με την γενικότερη πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία στην Αφρική, στην οποία προσπαθεί να εισχωρήσει και να εκμεταλλευτεί την, ιδιαίτερα επικερδή, αγορά όπλων, στην οποία προς το παρόν η Ρωσία κατέχει τα ηνία (49% της συνολικής αφρικάνικης αγοράς).
Φιλοδοξίες και κίνδυνοι
Πέραν των φιλοδοξιών και των πρωτοβουλιών της Τουρκίας, η προσπάθειά της να αποκτήσει και μια αυξημένη στρατιωτική παρουσία την κάνει κομμάτι ενός ευρύτερου φάσματος ανταγωνισμών στην περιοχή, δηλαδή τη φέρνει και σε σύγκρουση με άλλες δυνάμεις και την εκθέτει στον κίνδυνο αντισυσπειρώσεων και δη από δυνάμεις με σημαντική ισχύ.
Ούτε βοηθάει σε ορισμένες περιπτώσεις ο τρόπος που όλα αυτά παραπέμπουν και σε μια «νέο-οθωμανική» ρητορική που στην περιοχή δεν ξυπνά πάντα τις καλύτερες αναμνήσεις. Κυρίως, όμως, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο συσχετισμός στον οποίο επενδύει αυτή τη στιγμή να τροποποιηθεί, μια πρόγευση του οποίου πήρε από την πολιτική ανατροπή στο Σουδάν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τurkey and Sudan: An enduring relationship?, MEI@75 Διαθέσιμο εδώ
- Overview, The World Bank, Διαθέσιμο εδώ
- Sudan and Turkey head towards Strategic Cooperation?, Politics Today, Διαθέσιμο εδώ
- Relations between Turkey and Sudan, Republic of Türkiye Ministry of Foreign Affairs, Διαθέσιμο εδώ
