Σε «νταήδες» που στρέφονται κατά της Τουρκίας «με την ενθάρρυνση των παλιών αποικιοκρατών» αναφέρθηκε τις προάλλες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εννοώντας την πολιτική της Ελλάδας και της Κύπρου με τη στήριξη της Γαλλίας στην ανατολική Μεσόγειο. Χρησιμοποίησε τον όρο –«παλιοί αποικιοκράτες»– κι άλλες φορές, όπως και τη λέξη «κατοχή» σχετικά με τα παλαιστινιακά εδάφη και το Ισραήλ. Όχι πως διαφωνούμε με τους όρους, αλλά είναι εντελώς… ποθκιάντραπος;
Και διερωτόμαστε, αγνοώντας προς το παρόν την επεκτατική του πολιτική στη Θράκη, στο Αιγαίο, στην ανατολική Μεσόγειο, στην Κύπρο, αλιεύοντας ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Τούρκου δημοσιογράφου Φεχίμ Ταστεκίν, από το πρακτορείο «Al Monitor».
Ο Ταστεκίν προέβη σε μια χρήσιμη καταγραφή της –αναντίλεκτα– νεοαποικιοκρατικής τουρκικής πολιτικής στην Αφρική, που εντάθηκε με την έναρξη της παντοδυναμίας του Ερντογάν στην εξουσία της χώρας. Το εγχείρημα της Τουρκίας στην Αφρική άρχισε ως διπλωματικό και ανθρωπιστικό, ωστόσο, πλέον στρατιωτικοποιήθηκε σχεδόν καθολικά, κάτι που θυμίζει τους «παλιούς αποικιοκράτες» και είναι προφανώς ενταγμένο στο σχέδιο του νεο-οθωμανισμού, για τον οποίο οι πλείστοι πείστηκαν μετά από τόσα χρόνια.
Η Τουρκία βρυχάται πέριξ και εντός της Κύπρου και είναι κάτι που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, πέραν των φαιδρών αντιλήψεων περί μιας ισχυρής χώρας «που δεν πρέπει να αποκλείσουμε από τα ενεργειακά» της ανατολικής Μεσογείου.
Είναι, επομένως, ενδεικτικό πως οι νεοοθωμανικές βλέψεις δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη Λιβύη αλλά με αρκετές χώρες και για του λόγου το αληθές, από το 2004 μέχρι το 2017, ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε 28 ταξίδια στην Αφρική, κάτι που τον καθιστά τον μοναδικό Τούρκο ηγέτη που έκανε κάτι τέτοιο. Αίγυπτος, Αιθιοπία, Τυνησία, Μαρόκο, Σουδάν, Αλγερία, Λιβύη, Σομαλία, Νότιος Αφρική, Γκαμπόν, Νίγηρας, Σενεγάλη, Ισημερινή Γουινέα, Τζιμπουτί, Ακτή Ελεφαντοστού, Κένυα, Ουγκάντα, Γουινέα, Νιγηρία, Γκάνα, Τανζανία, Μοζαμβίκη, Μαδαγασκάρη, Σουδάν και Τσαντ μπήκαν στο «ταξιδιωτικό ημερολόγιο» του νεοσουλτάνου και δεν έχει να κάνει με απλές επισκέψεις.
Αρχής γενομένης από το 2005, που ανακηρύχθηκε από την Άγκυρα ως «Έτος της Αφρικής», η προσέγγιση στην ήπειρο μετατράπηκε σε παθιασμένη εκστρατεία από τον Ερντογάν. Οι τουρκικές πρεσβείες στην Αφρική αυξήθηκαν από 12 σε 42 και τα συμβούλια επιχειρηματικής συνεργασίας από 6 σε 46, ενώ, παράλληλα, τα αφρικανικά δρομολόγια των τουρκικών αερογραμμών αυξήθηκαν από 4 σε 60. Στις επισκέψεις του, ο Ερντογάν διαφημίζει τουρκικά στρατιωτικά προϊόντα και σφυρηλατεί στρατιωτικές συνεργασίες.
Το φθινόπωρο του 2017, η Τουρκία εγκαινίασε στρατιωτική βάση 50 εκατομμυρίων δολαρίων στο Μογκαντίσου της Σομαλίας, ενώ το ίδιο έτος, το Σουδάν συμφώνησε να μισθώσει το νησί Σουακίν στον Τούρκο πρόεδρο για 99 χρόνια, προκαλώντας ανησυχία για «οθωμανική επιστροφή» στην Ερυθρά Θάλασσα. Η συμφωνία περιλάμβανε αποκατάσταση ιστορικών οθωμανικών μνημείων του νησιού, μα και κατασκευή λιμένα για πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς.
Οι φιλοδοξίες του Ερντογάν για την Αφρική εστιάζουν πια στη Λιβύη, μα και στη δημιουργία δεσμών με πρώην γαλλικές αποικίες, όπως το Τσαντ, το Μάλι, τη Μαυριτανία και τη Σενεγάλη.
Η Τουρκία προσεγγίζει και την Αιθιοπία λόγω διαμάχης της με την Αίγυπτο για τα νερά του Νείλου, ενώ ο Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τον Νίγηρα στις 21 Ιουλίου υπογράφοντας συνεργασία και για στρατιωτική εκπαίδευση, μα και συμφωνία για εξερεύνηση ορυκτών σε τρεις περιοχές, προκαλώντας τη δυσφορία της Γαλλίας. Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν ανακοίνωσε πως η Σομαλία κάλεσε την Τουρκία να κάνει έρευνες για πετρέλαιο στις θάλασσές της. Με μια χώρα σαν την Τουρκία, που εφαρμόζει αποικιοκρατική πολιτική στην Αφρική, στην Ασία, στην Ευρώπη, καλείται η Κύπρος να συμβιβαστεί. Είναι δυνατόν;
Εμείς ως de-facto στο σημείο αυτό θα θυμίσουμε πως για τη Γαλλία η προσπάθεια της Τουρκίας να αναβαθμιστεί σε μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη αποτελεί άμεση και έμμεση αμφισβήτηση συσχετισμών και ισορροπιών όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στην Αφρική συμπεριλαμβανομένου σημαντικού μέρους της Françafrique, δηλαδή των χωρών που με τις οποίες η Γαλλία θεωρεί ότι διατηρεί ειδική σχέση.
Την ίδια στιγμή, η Γαλλία διεκδικεί κάθε δυνατή αφορμή για να θυμίσει ότι αποτελεί όντως μια μεγάλη δύναμη και κυρίως τη μόνη χώρα της ΕΕ που όντως έχει ακόμη αυτό το προφίλ. Άλλωστε, αποτελεί και μια πλευρά του ανταγωνισμού με τη Γερμανία το γεγονός ότι η Γερμανία διεκδικεί ηγετικό ρόλο στην ΕΕ, ή τον πρώτο λόγο σε κρίσιμες διαπραγματεύσεις, όπως αυτές για μια πολιτική λύση στη Λιβύη, χωρίς να έχει κρίσιμα γνωρίσματα «μεγάλης δύναμης». Αντίθετα, η Γαλλία πάντα υπενθυμίζει ότι είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, έχει αποτρεπτική πυρηνική δύναμη, αεροπλανοφόρο και διεξάγει πολεμικές επιχειρήσεις εκτός συνόρων. https://de-facto.gr/greece-france-deal-when/embed/#?secret=0nrBLEWm7L
Η αντιπαράθεση με την Τουρκία για μια σειρά από ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι ένας τρόπος ώστε η Γαλλία να υπογραμμίσει αυτό το ρόλο και κάνει σαφές ότι δεν βλέπει με καλό μάτι την άνοδο περιφερειακών δυνάμεων που δεν δίνουν εγγυήσεις ότι θα τηρήσουν προηγούμενες ισορροπίες.
