Το πρωί μετά την ανακοίνωση-βόμβα τον Μάρτιο ότι η UBS αγόραζε την ανταγωνιστική της Credit Suisse για να αποτρέψει μια παγκόσμια τραπεζική κρίση, ο Sergio Ermotti είδε ένα όνομα-έκπληξη να εμφανίζεται στο κινητό του.
Ο καλών ήταν ο πρόεδρος της UBS (UBS) Colm Kelleher. Ο Ermotti είχε φύγει από την τράπεζα μόλις τρία χρόνια νωρίτερα και ήταν τότε πρόεδρος μιας ελβετικής ασφαλιστικής εταιρείας.
Από την Hanna Ziady/CNN Business
«Σίγουρα δεν περίμενα το τηλεφώνημα», είπε ο Ermotti στο CNN στο περιθώριο μιας διάσκεψης στη Γενεύη τον περασμένο μήνα. «Όταν με πήρε τηλέφωνο και είπε να δούμε ο ένας τον άλλον… κατάλαβα ότι πρέπει να ήταν κάτι πολύ σοβαρό».
Η UBS ήθελε να επιστρέψει ο Ermotti ως Διευθύνων Σύμβουλος για να κατευθύνει την έκτακτη εξαγορά της Credit Suisse -μια συμφωνία στην οποία ο πρώην εργοδότης του είχε συμφωνήσει απρόθυμα κατόπιν εντολής των ελβετικών αρχών, παρά την έντονη αντίθεση ορισμένων μετόχων και τοπικών νομοθετών.
Ο Ermotti συμφώνησε να επιστρέψει, υπογράφοντας ένα εγχείρημα υψηλού στοιχήματος χωρίς ιστορικό προηγούμενο: Να ενώσει δύο παγκόσμιες σημαντικές συστημικές τράπεζες.
Αυτή η λίστα με μόλις 30 δανειστές περιλαμβάνει την Bank of America (BAC), την JPMorgan (JPM) και την HSBC (HSBC) και περιέχει ουσιαστικά τράπεζες των οποίων η κατάρρευση θα μπορούσε να προκαλέσει μια παγκόσμια οικονομική κρίση.
Εάν η συγχώνευση αποδειχθεί ανεπιτυχής, η εμπιστοσύνη στην UBS θα μπορούσε να επηρεαστεί, γεγονός που έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει αστάθεια στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δήλωσε ο Anke Reingen, τραπεζικός αναλυτής της RBC Capital Markets.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους θα μπορούσε να είναι δύσκολο να επιτύχει, είπε ο ίδιος στο CNN, από τις μεταφορές συστημάτων πληροφορικής και τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των δύο τραπεζών μέχρι τον κίνδυνο ότι η ενοποίηση θα απορροφήσει πάρα πολύ την εστίαση της διοίκησης σε βάρος της ανάπτυξης της επιχείρησης. Ωστόσο, η εκτίμηση του Reingen για τη συμφωνία είναι θετική και η RBC αναμένει επί του παρόντος η UBS να αποφέρει καλύτερες αποδόσεις από τις αντίστοιχες εταιρείες.
Οι επενδυτές είναι εξίσου αισιόδοξα θετικοί, στέλνοντας τη μετοχή σχεδόν 30% υψηλότερα από τότε που ανακοινώθηκε η συμφωνία.
Ανεξάρτητα από τα πλεονεκτήματά της, ωστόσο, η συγχώνευση έχει προκαλέσει διαμάχη στην Ελβετία, όπου η Credit Suisse είχε μακρά και λαμπρή ιστορία έως ότου μια σειρά από σκάνδαλα και απώλειες έδιωξαν πελάτες και επενδυτές. Διακυβεύονται πολλά για τη χώρα, καθώς βρίσκεται μπλεγμένη στα γρανάζια μιας συγχώνευσης τραπεζών με περιουσιακά στοιχεία διπλάσια από το μέγεθος της ετήσιας οικονομικής παραγωγής της.
Η πίεση στον Ermotti για να πετύχει είναι τέτοια που άγνωστοι τον πλησιάζουν συχνά στην Ελβετία για να του ευχηθούν καλή τύχη και να τον ευχαριστήσουν ή να τον επιπλήξουν για τη συγχώνευση.
Εάν η συμφωνία πάει στραβά, όχι μόνο θα λερώσει την κατά τα άλλα εξαιρετική καριέρα του Ermotti στα οικονομικά, θα σημαίνει επίσης μια πολύ δημόσια αποτυχία για τον ίδιο προσωπικά. Ο τραπεζίτης λέγεται ότι είναι τόσο αναγνωρίσιμος στην Ελβετία όσο ο σταρ του τένις Roger Federer, και ίσως τώρα υπόκειται σε ακόμη μεγαλύτερη προσοχή.
Η συμφωνία μιας ολόκληρης ζωής
Ο Ermotti χρειάστηκε μία ή δύο μέρες για να σκεφτεί αν θα αναλάβει μια τόσο βαριά ευθύνη. Η αίσθηση του καθήκοντος προς την Ελβετία και η πίστη στην τράπεζα ήταν κινητήριοι παράγοντες πίσω από την απόφασή του να επιστρέψει. Αλλά το ίδιο ήταν και το ανταγωνιστικό του σερί και η ευκαιρία να εκτελέσει μια συμφωνία που είχε βάλει στο στόχαστρο του εδώ και πολύ καιρό, κατά την αρχική του θητεία ως Διευθύνων Σύμβουλος της τράπεζας.
«Πάντα ένιωθα ότι το επόμενο κεφάλαιο που ήθελα να γράψω τότε ήταν ένα κατά το οποίο θα μπορούσα να επιτυχώ μια συναλλαγή όπως αυτή», είπε ο ίδιος στη συνέντευξη Τύπου που ανακοίνωσε την επιστροφή του. «Θα ήταν μια μικρή αντίφαση για εμένα να μην αποδεχτώ τη δουλειά… να εκτελέσω βασικά αυτό που πίστευα ότι ήταν η σωστή επόμενη κίνηση για την UBS».
Και πράγματι: Η συμφωνία έκανε την UBS τον δεύτερο μεγαλύτερο διαχειριστή περιουσίας στον κόσμο σε μια νύχτα –πίσω μόνο από τη Morgan Stanley. Και από ορισμένες απόψεις ήταν ένα παζάρι. Η UBS πλήρωσε 60% λιγότερο από τη μειωμένη αξία των μετοχών της Credit Suisse λίγο πριν από την τελευταία της διάσωση μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο.
Αλλά υπάρχουν συνδεδεμένες δεσμεύσεις και ευθύνες. Η UBS ανέλαβε μια τράπεζα που ο Ermotti περιέγραφε πρόσφατα ως «δομικά ζημιογόνη». Έρχεται επίσης με ένα βουνό εκκρεμών νομικών υποθέσεων μετά από χρόνια σκανδάλων και αποτυχιών συμμόρφωσης. Από τον Σεπτέμβριο, η UBS είχε διαθέσει περισσότερα από 4 δισεκατομμύρια δολάρια για δικαστικές και ρυθμιστικές υποθέσεις —50% περισσότερο από το ποσό που είχε προβλεφθεί την ίδια περίοδο πέρυσι.
Ακόμα κι αν η Credit Suisse δεν είχε τίποτα από αυτές τις οδυνηρές αποσκευές μαζί της, το τεράστιο μέγεθος των δύο τραπεζών καθιστά τη συγχώνευση ένα τεράστιο εγχείρημα.
«Δεν μπορώ να τονίσω (αρκετά) πόσο μεγάλη είναι αυτή η συμφωνία όσον αφορά την οικονομική ιστορία και τη χρηματοοικονομική μηχανική που απαιτείται», δήλωσε ο Kelleher, ο πρόεδρος της UBS, τον Μάρτιο. «Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος στην ενοποίηση αυτών των επιχειρήσεων».
Αν κάποιος μπορεί να το κάνει, είναι ο Ermotti, σύμφωνα με πολλούς πρώην συναδέλφους του. Σε συνομιλίες με το CNN, περιέγραψαν έναν ηγέτη με αυτοπεποίθηση με τρομερή διάνοια, που συχνά καθοδηγείται από μια έντονη διαίσθηση που τον βοηθά να κάνει τις σωστές κινήσεις.
«Αυτό που πραγματικά τον ξεχωρίζει είναι η σαφήνεια με την οποία ηγείται», δήλωσε η Katrin Koch, η οποία ήταν η επικεφαλής του προσωπικού του Ermotti κατά την πρώτη του θητεία στην UBS. Ο Ermotti δεν πτοείται να παίρνει σκληρές αποφάσεις και να αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη για τις πράξεις του, πρόσθεσε. Δεν επικαλείται «καμία δικαιολογία… Νομίζω ότι αυτό είναι σπάνιο στις μέρες μας».
Εξίσου πολύτιμο για τη δουλειά που έχει αναλάβει είναι η ικανότητά του να εμπνέει άλλους να αντιμετωπίσουν δύσκολα projects. Ο Ermotti είναι «σε θέση να αναδείξει αυτό το “επιπλέον” στους ανθρώπους», σύμφωνα με τον Tom Naratil, ο οποίος ήταν οικονομικός διευθυντής στην UBS κατά την προηγούμενη θητεία του. «Αν έπρεπε να γράψεις την περιγραφή της συγκεκριμένης θέσης, στο μυαλό σου θα έρχονταν μόνο ένα άτομο… Είναι ο τέλειος τύπος για αυτή τη δουλειά», είπε στο CNN.
Μια αντισυμβατική διαδρομή
Ο Ermotti αποφάσισε να κάνει καριέρα στα οικονομικά σε νεαρή ηλικία. Παράτησε το σχολείο στα 15 του με όνειρα να γίνει επαγγελματίας ποδοσφαιριστής και άρχισε να μαθητεύει σε μια τράπεζα στη γενέτειρά του, το Lugano, στο ιταλόφωνο μέρος της Ελβετίας.
Η ιδέα ήταν να αποκτήσει κάποια εργασιακή εμπειρία ενώ μελετούσε για να γίνει προσπονητής στα σπορτς, αποτελώντας ουσιαστικά το «σχέδιο Β» εάν το ποδοσφαιρικό όνειρο του δεν πετύχαινε. Αλλά μόλις μπήκε στην τράπεζα, ο Ermotti άρχισε γρήγορα να ενδιαφέρεται για τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
«Αποφάσισα ότι το σχέδιο Β μου θα ήταν πλέον προπονητής… Ήθελα να γίνω trader», είχε πει στο CNN. «Δεν ήμουν αρκετά καλός για να γίνω ποδοσφαιριστής, μετά πήγα για το plan B».
Από την Cornèr Banca στο Lugano, όπου κατέληξε να ξοδέψει πάνω από μια δεκαετία, ο Ermotti μετακόμισε στη Citi πριν ενταχθεί στη Merrill Lynch σε ηλικία 27 ετών. Θα περνούσε 16 χρόνια στην αμερικανική επενδυτική τράπεζα, μεταξύ άλλων ως συνεπικεφαλής των παγκόσμιων μετοχών της επιχειρηματικής τραπεζικής, βελτιώνοντας τις δεξιότητες κριτικής ανάλυσης και λήψης αποφάσεων.
Αυτά αργότερα θα αποδειχθούν ανεκτίμητα, τόσο στην ιταλική τράπεζα UniCredit, την οποία βοήθησε να αντιμετωπίσει την παγκόσμια οικονομική κρίση ως αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος, όσο και κατά την πρώτη του θητεία στην UBS -μία περίοδος εννέα ετών που έχει εντυπωσιακές ομοιότητες με αυτό που αντιμετωπίζει τώρα.
Τότε, όπως και τώρα, ο διορισμός του Ermotti στην κορυφαία θέση ήρθε σε σύντομο χρονικό διάστημα και εν μέσω κρίσης.
Ήταν Σεπτέμβριος του 2011 και είχε ενταχθεί στα κορυφαία στελέχη της τράπεζας στη Σιγκαπούρη για συναντήσεις ως επικεφαλής του τμήματος Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής.
Η UBS προσπαθούσε να περιορίσει τις συνέπειες μιας ζημίας 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων από μη εξουσιοδοτημένες συναλλαγές από έναν υπάλληλο που τις είχε αποκαλύψει μέρες νωρίτερα. Μέχρι το τέλος εκείνης της εβδομάδας, ο τότε διευθύνων σύμβουλος Oswald Gruebel παραιτήθηκε λόγω της ζημιάς και ο Ermotti τον αντικατέστησε. Ήταν μια γρήγορη άνοδος για κάποιον που είχε ενταχθεί στην τράπεζα μόλις πέντε μήνες νωρίτερα.
Ο Ermotti είχε ακόμη λιγότερο χρόνο για να προετοιμαστεί για αυτό που ακολούθησε.
Τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς επρόκειτο να αντιμετωπίσει μετόχους στη Νέα Υόρκη που θα τον πίεζαν όσον αφορά τη στρατηγική του ομίλου, ο οποίος ακόμα δυσκολευόταν μετά τις σημαντικές απώλειες κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008.
Ακόμη και πριν από το σκάνδαλο των μη εξουσιοδοτημένων συναλλαγών, η UBS είχε αποφασίσει να μειώσει την επενδυτική της τράπεζα ως απάντηση στη μείωση των εσόδων από συναλλαγές και στην επιβολή αυστηρότερων ρυθμίσεων μετά την κρίση. Αντίθετα, θα επικεντρωνόταν στην ανάπτυξη του πιο προσοδοφόρου βραχίονα διαχείρισης πλούτου.
Ο Ermotti ήταν επικεντρωμένος με αφοσίωση σε αυτόν τον στόχο και ήταν έτοιμος να λάβει αντιδημοφιλείς και ριψοκίνδυνες αποφάσεις για να τον πετύχει -ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι θα χάσει κάποια έσοδα βραχυπρόθεσμα.
Αναλυτές και μέτοχοι ήταν στην αρχή δύσπιστοι για το σχέδιο. «Αυτό που προσπαθούν να κάνουν δεν έχει γίνει ποτέ πριν», είχε πει ο Christopher Wheeler, τότε αναλυτής της Mediobanca, στους New York Times τον Οκτώβριο του 2011. «Θέλουν να συρρικνώσουν την επενδυτική τράπεζα από επιλογή, πράγμα που σημαίνει χαλάρωση (διαπραγμάτευση) θέσεων χωρίς απώλειες και εξάντληση των βιβλίων τους, διατηρώντας παράλληλα το ηθικό του προσωπικού».
Τεράστια πίεση
Τότε, η αλλαγή, αν και δραστική, απέδωσε καρπούς και μέχρι το τέλος της εννεάχρονης θητείας του Ermotti η UBS ήταν ένας από τους πιο κερδοφόρους δανειστές της Ευρώπης.
Κατά την άποψή του, ωστόσο, το κορυφαίο επίτευγμά του ήρθε πολύ μετά την αποχώρησή του. «Το γεγονός ότι ζητήθηκε από την UBS να είναι μέρος της λύσης (στην Credit Suisse), αυτό ήταν η απόλυτη επιτυχία», είπε ο Ermotti στο CNN.
Πώς θα μετρήσει την επιτυχία αυτή τη φορά;
«Όταν ξέρω ότι οι άνθρωποι μας και οι πελάτες μας είναι περήφανοι που συνδέονται μαζί μας, ξέρω ότι, τότε, θα έχουμε επιτυχία».
Πράγματι, η πίεση στον Ermotti είναι τεράστια. Είναι ενθουσιασμένος από την πρόκληση, αν και αναγνωρίζει πόσο «έντονη» είναι. «Αυτή είναι σίγουρα σε όλη μου την καριέρα η πιο απαιτητική περίοδος που είχα ποτέ —μακράν», είπε.
«Αντιμετωπίζουμε μια τεράστια πολυπλοκότητα. Υπάρχει μια πολυπλοκότητα που προέρχεται από την ολοκλήρωση, υπάρχει μια πολυπλοκότητα που προέρχεται από το να πρέπει να διευθύνεις την τράπεζα… ξέρεις, να εξυπηρετείς πελάτες».
Και υπάρχει το ερώτημα τι θα ακολουθήσει για την UBS, μόλις ολοκληρωθεί το έργο της απορρόφησης του πρώην αντιπάλου της, πιθανότατα μέχρι το τέλος του 2026. Πάντα με το ένα μάτι στον ορίζοντα, ο Ermotti σκέφτεται ήδη τον τύπο τράπεζας που θέλει την UBS να είναι όταν τελειώσει η πρωταρχική του δουλειά. «Πρέπει να είναι μια τράπεζα που δεν έχει απλώς ολοκληρώσει μια ενοποίηση, (αλλά) μια τράπεζα που ήδη εργάζεται προς την ανάπτυξη», είπε.
«Μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι μοναδικό. Αυτή η γενιά μπορεί να κάνει κάτι που θα μείνει στην ιστορία… όχι ως γεγονός αλλά ως βάση για το επόμενο κεφάλαιο της UBS».
