H Λιβύη βρέθηκε ξανά στο προσκήνιο την περασμένη εβδομάδα όταν ανακοίνωσε ότι αντλεί πλέον ένα εκατομμύριο περισσότερα βαρέλια πετρελαίου σε σχέση με πέρυσι.
Από την Nadeen Ebrahim/CNN Business
Επρόκειτο για μία σημαντική είδηση για τις χώρες που καταναλώνουν πετρέλαιο και οι οποίες προσπαθούν να αναζητήσουν πρόσθετες προμήθειες καθώς το αργό από τη Ρωσία, τον τρίτο μεγαλύτερο πετρελαιοπαραγωγό στον κόσμο, υφίσταται κυρώσεις από τη Δύση. Οποιαδήποτε πρόσθετα βαρέλια από τη Λιβύη θα μπορούσαν να προσφέρουν μια σημαντική ανακούφιση όσον αφορά την εκτίναξη του παγκόσμιου πληθωρισμού, λένε οι αναλυτές.
Το υπουργείο πετρελαίου της Λιβύης είπε στο CNN ότι η παραγωγή είχε σχεδόν σταματήσει τον Ιούνιο, στα 100.000 βαρέλια την ημέρα (bpd) από 1,2 εκατομμύρια bpd πέρυσι. Όμως τη Δευτέρα, ο υπουργός Πετρελαίου Mohamed Oun είπε ότι η παραγωγή είχε ανέλθει στα 800.000 βαρέλια την ημέρα, λέγοντας ότι ορισμένα κοιτάσματα επανήλθαν στο δίκτυο.
Η κυμαινόμενη παραγωγή και οι αντικρουόμενες αφηγήσεις γύρω από τη βιομηχανία καταδεικνύουν την αταξία στην οποία βρίσκεται ο πετρελαϊκός τομέας της Λιβύης, καθώς κανείς δεν γνωρίζει με σαφήνεια το ποιος ελέγχει πραγματικά τον πιο πολύτιμο πόρο της χώρας. Υπογραμμίζει επίσης τη στρατηγική σημασία μιας κατακερματισμένης χώρας στη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ όπου τα δυτικά κράτη προσπαθούν να ανακτήσουν βάσεις.
Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Λιβύη, Richard Norland, δήλωσε στο CNN την Πέμπτη ότι λόγω των πολιτικών εντάσεων στη χώρα «υπάρχουν ορισμένα κόμματα που επιδιώκουν να επωφεληθούν παραποιώντας τα στοιχεία παραγωγής πετρελαίου». Τα προηγούμενα στοιχεία που δόθηκαν από το υπουργείο Πετρελαίου ήταν «ανακριβή», είπε, προσθέτοντας ότι «η πραγματική παραγωγή είναι σημαντικά υψηλότερη».
Γιατί έχει σημασία το πετρέλαιο της Λιβύης
Η χώρα της Βόρειας Αφρικής κατέχει το 3% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου στον κόσμο, δήλωσε ο Yousef Al Shammari, Διευθύνων Σύμβουλος και επικεφαλής της έρευνας πετρελαίου της CMarkits στο Λονδίνο.
Ενώ είναι μέλος του καρτέλ πετρελαίου του ΟΠΕΚ, δεν δεσμεύεται από τα ανώτατα όρια παραγωγής του λόγω της πολιτικής κρίσης που αντιμετωπίζει, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να αντλεί και να εξάγει όσο πετρέλαιο θέλει.
Η γειτνίασή με την Ευρώπη σημαίνει ότι μπορεί εύκολα να μεταφέρει πετρέλαιο δια θαλάσσης μέσω πολύ μικρότερων διαδρομών από άλλους παραγωγούς, και το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου του εξάγεται σε ευρωπαϊκές χώρες, είπε.
Ωστόσο, τα αντιμαχόμενα μέρη στη χώρα έχουν χρησιμοποιήσει το πετρέλαιο ως μοχλό πίεσης καθώς αγωνίζονται για την εξουσία. Υπάρχει μια πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των αντίπαλων κυβερνήσεων στην ανατολή και τη δύση που έχει οδηγήσει ένοπλες ομάδες που υποστηρίζουν την ανατολική κυβέρνηση να πάρουν τον έλεγχο των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων και να τις κλείσουν πολλές φορές.
Η υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) βρίσκεται στην πρωτεύουσα, την Τρίπολη, και διευθύνεται από τον προσωρινό πρωθυπουργό Abdulhamid Dbeibeh. Στα ανατολικά είναι μια αντίπαλη, εκλεγμένη από το κοινοβούλιο κυβέρνηση της οποίας ηγείται ο Fathi Bashaga.
Τα περισσότερα από τα κοιτάσματα πετρελαίου και οι υποδομές της Λιβύης βρίσκονται στα ανατολικά της χώρας, όπου ο διοικητής Khalifa Haftar και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του (LNA) έχουν τον ένοπλο έλεγχο. Οι ίδιοι είναι πάντως σύμμαχοι με την κυβέρνηση Bashaga.
Ποιος τελικά είναι υπεύθυνος για την παραγωγή πετρελαίου;
Στα χαρτιά, η National Oil Corporation (NOC) με έδρα την Τρίπολη είναι η οντότητα που έχει επιφορτιστεί με τον έλεγχο της παραγωγής και την εμπορία του πετρελαίου της χώρας στο εξωτερικό.
Τα αντιμαχόμενα μέρη στα ανατολικά και τα δυτικά προσπάθησαν να πάρουν τον έλεγχο της NOC από το 2014, αλλά ο τομέας εποπτεύεται από τον υπουργό πετρελαίου Mohammed Oun, ο οποίος ανήκει στην κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ στα δυτικά.
Αλλά η επιρροή του είναι αδύναμη, λέει ο αναλυτής σε θέματα Λιβύης Jalel Harchaoui, και βρίσκεται σε μια διαμάχη για την εξουσία με την NOC, η οποία «καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια» για να μεγιστοποιήσει την παραγωγή.
Στο έδαφος, ωστόσο, ο διοικητής με βάση τα ανατολικά, Khalifa Haftar είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος, λέει ο Harchaoui. Ένοπλες ταξιαρχίες υπό τη διοίκηση του έχουν διακόψει την παραγωγή πολλές φορές.
Ήδη, ο υπουργός Πετρελαίου Mohammed Oun έχει κατηγορήσει ξένες δυνάμεις με ανταγωνιστικά συμφέροντα για την πολιτική κρίση στη Λιβύη. «Πρέπει να υπάρξει συμφωνία μεταξύ τους για να βρεθεί ένας μηχανισμός που θα απομακρύνει τη Λιβύη από αυτή την κρίση», είπε στο CNN.
Από την άλλη, ο Khalifa Haftar έχει υποστηριχθεί από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Το Wagner Group, μία ιδιωτική ρώσικη εταιρία μισθοφόρων, εισήλθε στη Λιβύη το 2019, στα πλαίσια μίας κίνησης που ο ΟΗΕ χαρακτήρισε σαν προσπάθεια να στηριχτεί ο Haftar και το LNA. Έτσι, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αναπτύχθηκαν αρκετές εκατοντάδες Ρώσοι γύρω από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου της χώρας.
Το 2020, στο αποκορύφωμα της εμπλοκής τους, οι μισθοφόροι της Wagner κατέλαβαν τον έλεγχο του πετρελαϊκού κοιτάσματος Sharara της Λιβύης, ένα από τα μεγαλύτερα. Η κατάσχεση βοήθησε επίσης τον Haftar να διατηρήσει τον αποκλεισμό στις εξαγωγές πετρελαίου. Η παρουσία ρωσικού προσωπικού δίνει στη Μόσχα τη δυνατότητα να διακόψει τις προμήθειες πετρελαίου της Λιβύης εάν το επιθυμεί, είπε ο Harchaoui.
Ο Richard Norland, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ, ανέφερε ότι η πτώση της λιβυκής παραγωγής «εξυπηρετεί σίγουρα τα ρωσικά συμφέροντα και η Μόσχα, αναμφίβολα, την υποστηρίζει», αλλά απέδωσε τις τρέχουσες διαταραχές σε «εγχώριους λιβυκούς παράγοντες».
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, το προσωπικό της πρεσβείας του Ηνωμένου Βασιλείου στη Λιβύη σδτην Τρίπολη αντικαταστάθηκε και τον Μάρτιο οι ΗΠΑ πρότειναν έναν μηχανισμό για την επίβλεψη των εσόδων από το πετρέλαιο της Λιβύης για την επίλυση της πολιτικής κρίσης που διαταράσσει την παραγωγή.
Η έγκριση του μηχανισμού σε πολιτικό επίπεδο θα πρέπει να ακολουθήσει, αλλά τα λιβυκά κόμματα συμφώνησαν κατ’ αρχήν σε «ορισμένους τομείς δαπανών προτεραιότητας», δήλωσε ο Norland, ο οποίος κατοικεί στην Τυνησία.
Ερωτηθείς εάν οι ΗΠΑ έχουν εμπιστοσύνη στην υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση για να επαναφέρει τη σταθερή παραγωγή, ο Norland είπε ότι «καμία πολιτική οντότητα δεν ασκεί κυρίαρχο έλεγχο σε όλο το έδαφος της Λιβύης και αυτό περιλαμβάνει τα κοιτάσματα πετρελαίου».
