Εκλογές 2023 | Οι γρίφοι των δίδυμων εκλογών | Θα μπουν ξανά στη Βουλή οι νεοναζί;

Μπήκαμε αισίως στο 2023, ένα έτος εκλογικό και σε επίπεδο κεντρικής διακυβέρνησης και σε επίπεδο αυτοδιοίκησης.

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Tα κόμματα έχουν μπει στην τελική ευθεία, με τις λεπτομέρειες να απομένουν. Κάποια λίγα ονόματα για να κλείσουν τα ψηφοδέλτια , ίσως κάποιες κινήσεις που θα κάνουν τη διαφορά (πχ η ΝΔ στη Θεσσαλονίκη).

Ωστόσο υπάρχουν ακόμα άγνωστοι παράγοντες που απασχολούν τα 3 μεγάλα κόμματα που διαμορφώνουν καταλυτικό ρόλο στη χάραξη της προεκλογικής στρατηγικής των κ. Κυρ. Μητσοτάκη, Αλ. Τσίπρα και Ν. Ανδρουλάκη:

Πόσο χαλαρή θα είναι η πρώτη ψήφος;

Η χώρα για πρώτη φορά από το 2012 θα βρεθεί αντιμέτωπη με δίδυμες κάλπες. Τότε, είχαν προκύψει ως «ατύχημα», καθώς η δύσκολη διετία του μνημονίου καθήλωσε τα μεγάλα κόμματα σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά και χρειάστηκαν νέες εκλογές προκειμένου να σχηματιστεί η κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ υπό τον κ. Αντ. Σαμαρά.

Τώρα οι επαναληπτικές εκλογές έχουν προεξοφληθεί. Ομως όλοι συμφωνούν πως οι πρώτες εκλογές θα επηρεάσουν τις δεύτερες: όσο πιο «ψηλά» σε ποσοστά βρεθεί το πρώτο κόμμα –εν προκειμένω η Ν.Δ., που σε όλες τις δημοσκοπήσεις καταγράφει σαφές προβάδισμα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ–, τόσο πιθανότερη θα είναι η επίτευξη του στόχου της αυτοδυναμίας στη δεύτερη αναμέτρηση. Επίσης, όσο περισσότερα κόμματα βρεθούν στη Βουλή μετά τις δεύτερες εκλογές, τόσο θα ανεβαίνει ο πήχυς της αυτοδυναμίας.

Εκλογές με λίστα | Πότε γίνονται εκλογές με λίστα | Τι είναι οι εκλογές με λίστα | Ποια η διαφορά με το σταυρό προτίμησης

Στο Μέγαρο Μαξίμου και στην Κουμουνδούρου δεν αποκλείουν στις πρώτες εκλογές να επικρατήσει σε ένα βαθμό η «χαλαρή ψήφος», που θα επιτρέψει στην Ελληνική Λύση και στο ΜέΡΑ25 να περάσουν το όριο του 3% που απαιτείται προκειμένου να εισέλθουν στη Βουλή. Παράλληλα, δεν θα εκπλαγούν εάν καταγραφεί και η λεγόμενη «αντισυστημική» ψήφος με αποδέκτη κυρίως το μόρφωμα του Ηλ. Κασιδιάρη –που μπορεί να «φλερτάρει» επίσης με το 3%–, καθώς αυτή ευνοείται από το υφιστάμενο τοξικό κλίμα, αλλά και από την πίεση που υφίσταται λόγω ακρίβειας μια μερίδα νοικοκυριών παρά τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης.

Ομως, κυρίαρχη υπόθεση εργασίας θεωρείται με βάση και τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις ότι:

Στις πρώτες κάλπες, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ θα κινηθούν σχετικά υψηλά σε ποσοστά. Ανω του 33% και 27%, αντιστοίχως.

Στις δεύτερες εκλογές, λόγω της ακραίας πόλωσης, οι μικροί σχηματισμοί θα δεχθούν ισχυρότατη πίεση με αποτέλεσμα να μην αποτελέσει έκπληξη εάν στην επόμενη Βουλή εκπροσωπούνται, πέραν των Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, μόνον το ΚΚΕ και το κόμμα Βελόπουλου.

Ποιο δίλημμα θα επικρατήσει;

Δεύτερη κρίσιμη παράμετρο των επερχόμενων εκλογών θα αποτελέσουν η ισχύς των διλημμάτων που θα θέσουν οι πολιτικοί αρχηγοί καθώς και η σύγκριση των πεπραγμένων των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. από το 2015 μέχρι σήμερα. Ο κ. Μητσοτάκης προσέρχεται στις κάλπες ζητώντας αυτοδυναμία με προτάγματα την ανάπτυξη, τη σταθερότητα και την ασφάλεια.

Υπό το ανωτέρω πρίσμα ενδεχομένως έχει προβάδισμα έναντι του κ. Τσίπρα που προβάλλει το μοντέλο της «προοδευτικής διακυβέρνησης», ενώ είναι εξαιρετικά αμφίβολο κατά πόσον η πρόσκληση την οποία απευθύνει για συνεργασία θα βρει αποδέκτες στο ΠΑΣΟΚ και στο ΜέΡΑ25, εάν το τελευταίο μετέχει στην επόμενη Βουλή.

Επίσης, ο πρωθυπουργός έχει το πλεονέκτημα πως θα δώσει την επερχόμενη εκλογική μάχη με έντονο κοινωνικό πρόσημο έχοντας καταρρίψει στην πράξη την πολεμική περί «νεοφιλελευθερισμού» που είχε αντιμετωπίσει το 2019. Παράλληλα, τα μέτρα στήριξης τα οποία έχουν ανακοινωθεί, με τελευταίο το market pass, αλλά και κινήσεις όπως η αύξηση των συντάξεων και –τον Μάιο– του κατώτατου μισθού, του δίδουν τη δυνατότητα να απευθυνθεί σε σημαντικά εκλογικά ακροατήρια.

Στην Κουμουνδούρου πάντως αντιτείνουν ότι πολλές φορές οι πολίτες εισπράττουν τα όποια προεκλογικά «δώρα» χωρίς να δίδουν και την ψήφο τους στην εκάστοτε κυβέρνηση. Επίσης, επενδύουν στη λεγόμενη θεσμική ατζέντα με αιχμή την υπόθεση των υποκλοπών που μένει να αποδειχθεί εάν και σε τι εύρος θα έχει πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση, ειδικά στις πρώτες εκλογές, που το κλίμα θα είναι εκ των πραγμάτων «χαλαρότερο» και θα ευνοεί τη λεγόμενη ψήφο διαμαρτυρίας.

Τι ρόλο θα επιλέξει το ΠΑΣΟΚ;

Σημαντική μεταβλητή της εξίσωσης των εκλογών αποτελεί το ΠΑΣΟΚ. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι πόσο θα του κοστίσει η υπόθεση Καϊλή. Στη Χαριλάου Τρικούπη αναγνωρίζουν την υποχώρηση στα ποσοστά του κόμματος και θεωρούν ως βέλτιστο σενάριο να μην υποστούν περαιτέρω απώλειες εξαιτίας του Qatargate. Το δεύτερο στοίχημα για τον Ν. Ανδρουλάκη είναι να χειριστεί αποτελεσματικά τη διερευνητική εντολή που θα λάβει μετά τις κάλπες της απλής αναλογικής. Εάν δεν το επιτύχει, υπάρχει ο κίνδυνος το ΠΑΣΟΚ να πιεστεί σφοδρά στις δεύτερες κάλπες που θα διεξαχθούν σε κλίμα ακραίας πόλωσης, καθιστώντας ευκολότερη την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος.

Θα μπουν ξανά στη Βουλή οι νεοναζί;

Στην έναρξη της κρίσης το κομματικό τερέν δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας ήταν κενό από κόμματα που υιοθετούσαν πολιτικές και πρακτικές εναντίον του κατεστημένου (ο ΛΑΟΣ είχε «κανονικοποιηθεί» με τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση Λ. Παπαδήμου) αποτέλεσε ένα ευνοϊκό momentum για την είσοδο της Χρυσής Αυγής στην κοινοβουλευτική αρένα.

Ενδεχομένως, ωστόσο, αυτό να μην είχε συμβεί αν το modus operandi της οργάνωσης δεν καθιέρωνε την παρουσία της ως ενός κόμματος-τιμωρού που όχι μόνο διάκειται αλλά και έμπρακτα στρέφεται εναντίον του «συστήματος» και του «κατεστημένου».

Η Ακροδεξιά στην Ευρώπη | H έκπληξη (κίνδυνος) που ελλοχεύει στην Ελλάδα

Μετά την εκλογική ήττα των βουλευτικών εκλογών του 2019 και τη δικαστική καταδίκη του 2022 για ένταξη σε εγκληματική οργάνωση του αρχηγού και στελεχών της, η Χρυσή Αυγή δεν ανιχνεύεται στο εκλογικό ραντάρ των ψηφοφόρων.

Καθ’ οδόν προς τις βουλευτικές εκλογές του 2023 παρατηρείται κινητικότητα στον ακραίο δεξιό πόλο του κομματικού συστήματος.

Αφενός η υπερσυντηρητική Ελληνική Λύση δείχνει να συντηρεί και ελαφρώς να ενισχύει τα εκλογικά ποσοστά της·

αφετέρου το Εθνικό Κόμμα – Ελληνες του καταδικασμένου πρωτοδίκως για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση και πρωτοκλασάτου στελέχους της Χρυσής Αυγής Ηλία Κασιδιάρη έχει επίσης κερδίσει δημοσκοπικά ορατότητα, με τάση ανοδική (τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές).

Μπορεί να εμφανίζεται νεόκοπο (ιδρύθηκε το 2020), ωστόσο η μήτρα του κόμματος Κασιδιάρη έχει τις ρίζες της στην εκλογικά απαξιωμένη Χρυσή Αυγή. Παρότι έχει προσθέσει στην ατζέντα του ζητήματα από το αντιεμβολιαστικό περιβάλλον, στα ίδια θολά νερά του αντιεμβολιαστικού συνονθυλεύματος κινούνται και άλλα κόμματα,.

Τo Εθνικό Κόμμα – Ελληνες του Ηλ. Κασιδιάρη μοιάζει στη λειτουργία του αρκετά με την ΕΠΕΝ του Γ. Παπαδόπουλου: ιδρύθηκε από έναν έγκλειστο και παρά τον προσχηματικό εμπλουτισμό της ατζέντας του παραμένει προσηλωμένο στον στόχο της αποφυλάκισης του ιδρυτή και στη διεκδίκηση/οικειοποίηση της πολιτικής κληρονομιάς της Χρυσής Αυγής.

Πάντως το 2023 δεν είναι 2012. Αυτό που είναι διαφορετικό στην παρούσα συγκυρία είναι οι διαθέσεις στο εκλογικό σώμα, το οποίο, παρά το σερί των κρίσεων από το οποίο έχει δοκιμαστεί, έχει εκτονώσει αρκετά τα αποθέματα οργής και έχει αυξήσει τα θετικά του συναισθήματα (αισιοδοξία, ελπίδα).

ωρίς να απουσιάζει ένα μείγμα αρνητικών διαθέσεων, πλέον ο συναισθηματικός καμβάς του εκλογέα δείχνει περισσότερο ήρεμος και λιγότερο χειραγωγήσιμος από ακραίους λαϊκιστές.

Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η ατζέντα των διακυβευμάτων που αναγνωρίζονται ως σημαντικά από τους εκλογείς: τα διακυβεύματα που παράγουν «παράπονα» (μεταναστευτικό, ανεργία) και είναι κατεξοχήν εργαλειοποιήσιμα από τους δεξιούς λαϊκιστές και εξτρεμιστές φαίνεται, στην παρούσα φάση, να έχουν χάσει την προτεραιοποίησή τους στην ιεράρχηση των εκλογέων.

Μια τέτοια ανάγνωση της συγκυρίας δε σημαίνει ότι έχουν εκλείψει οι δεξαμενές από τις οποίες ο ακροδεξιός πόλος θα μπορούσε να αντλήσει εκλογική υποστήριξη, oύτε ότι μέχρι τις εκλογές η συγκυρία αυτή δεν θα μπορούσε να μεταβληθεί.

Ηδη το αποκαλούμενο Qatargate αποτελεί μια ευκαιρία για τους δεξιούς λαϊκιστές καθώς επικαιροποιεί τη ρητορική περί διαφθοράς της πολιτικής ελίτ και παρακμής των αντιπροσωπευτικών θεσμών που πλαισιώνει τον λόγο τους.

Οι συνθήκες ρευστότητας που επικρατούν, σε συνδυασμό με κρυμμένα αποθέματα και αδρανείς διαθέσεις στο εκλογικό σώμα, καθιστούν τις μετακινήσεις απρόβλεπτες και την ψήφο υπέρ της άκρας Δεξιάς μια εναλλακτική που δεν μπορεί να σβηστεί ιδίως σε εκλογείς με αυταρχικό υπόβαθρο πεποιθήσεων, ροπή στον λαϊκισμό και προηγούμενες εκλεκτικές συγγένειες με τη Χρυσή Αυγή.