Τις τελευταίες μέρες έχει αναζωπυρωθεί η συζήτηση για τη δημιουργία Ευρωστρατού. Μία ιδέα παλιά όσο και η ευρωπαϊκή ένωση η οποία ποτέ όμως δεν υλοποιήθηκε.
Θυμίζουμε με τι χιουμοριστική διάθεση υποδέχτηκε το ευρωπαϊκό κοινό την είδηση, πίσω στο 2018, ότι Ελλάδα και Κύπρος, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής της Ε.Ε., θα αναλάβουν τη δημιουργία ακαδημίας… κατασκόπων, όπου θα εκπαιδεύονται στελέχη των υπηρεσιών πληροφοριών απ’ όλες τις χώρες της Ένωσης. (ΠΗΓΗ)
Η Ε.Ε. αναπτύσσει στο πλαίσιο της Μόνιμης Δομημένης Συνεργασίας (Permanent Structured Cooperation – PESCO) στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας πολλά προγράμματα, ωστόσο όχι κάτι τόσο ουσιαστικό ώστε να μιλάμε για το επόμενο βήμα προς έναν ενωμένο, ευρωπαικό στρατό. Η Γαλλία έχει επικεντρωθεί στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πυραύλων τύπου cruise, η Γερμανία έχει αναλάβει το project της ανάπτυξης drones και της βελτίωσης των ελικοπτέρων Tiger, η Τσεχία έχει στήσει υποδομές και σχέδια για ηλεκτρονικό πόλεμο, ενώ, εκτός των κατασκόπων, η Ελλάδα έχει αναλάβει το έργο εκπαίδευσης πληρωμάτων πολεμικών ελικοπτέρων σε ειδικές συνθήκες. Παρόλα αυτά Ευρωστρατό δεν έχουμε.
Το όραμα της Ευρώπης για έναν κοινό στρατό, ο οποίος θα λειτουργεί σε απόλυτο συντονισμό με το ΝΑΤΟ, αλλά παράλληλα θα είναι αμιγώς ευρωπαϊκός και θα εγγυάται την ασφάλεια της Ε.Ε συζητείται από τη δεκαετία του 1950. Γερμανία και Γαλλία –για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά– το ανακινούν ή το ‘βάζουν στον πάγο’ αναλόγως των συμφερόντων της κάθε χώρας. Φυσικά στο επίκεντρο της συζήτησης δεν βρίσκεται άλλος από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Κάτι τρέχει με το ΝΑΤΟ
Από το 1949, οπότε ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ, η Ευρώπη στήριζε την αμυντική της λειτουργία στον οργανισμό, δηλαδή κατά κύριο λόγο στις ΗΠΑ, και το «δόγμα» αυτό δεν αμφισβητήθηκε ποτέ και από κανέναν… μέχρι που εμφανίστηκε ο Τραμπ, ο οποίος αρχικά έθεσε ερωτήματα σχετικά με τη χρησιμότητα της συμμαχίας. Στη συνέχεια, και ενώ είχε προηγηθεί πραγματικός τρόμος σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως σε όσες βρίσκονται πλησίον της Ρωσίας, κάλεσε τους Ευρωπαίους να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους έναντι του ΝΑΤΟ, δηλαδή να αφιερώνουν στις αμυντικές τους δαπάνες τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους.
Τα «πυρά» του Τραμπ δεν αφορούσαν χώρες όπως η Ισλανδία και η Ελλάδα, που ακόμα κι εν μέσω μνημονίων ήταν εντάξει σε όλες τις ΝΑΤΟικές υποχρεώσεις τους, αλλά τους «μεγάλους» της Ευρώπης και ιδίως τη Γερμανία, η οποία, παρ’ ότι είναι ισχυρός εξαγωγέας οπλικών συστημάτων, είχε μείνει πίσω στις υποχρεώσεις της έναντι του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, με τις αμυντικές δαπάνες της να περιορίζονται μόλις στο 1,2% του ΑΕΠ της, ενώ εκτός συμφωνηθέντων βρίσκονται και χώρες όπως η Ιταλία (1,7% του ΑΕΠ) και ο Καναδάς (1,3%).
Η συμπεριφορά του Τραμπ υποχρέωσε εκ των πραγμάτων τους Ευρωπαίους ηγέτες να επιχειρήσουν από τη μια να κατευνάσουν το Λευκό Οίκο και από την άλλη να δουν τι μπορούν να κάνουν οι ίδιες οι χώρες της Ευρώπης ώστε να ενισχύσουν την ασφάλειά τους. Κάπως έτσι, από σχέδια επί χάρτου η Ε.Ε. αποφάσισε να συστηματοποιήσει τη συνεργασία της στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας, δημιουργώντας το 2017 το σχήμα της PESCO, η οποία κινείται πάνω σε πέντε βασικούς (και δεσμευτικούς για τις χώρες που συμμετέχουν) άξονες, που στοχεύουν στην εναρμόνιση των στρατιωτικών αναγκών των ευρωπαϊκών χωρών, στη συνεργασία για ανάπτυξη των δυνάμεων, στη βελτίωση προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί και στη συνεργασία για σημαντικά projects στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Αρχής.
Όραμα από Μέρκελ-Μακρόν για Ευρωστρατό
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει θέσει επιτακτικά το ζήτημα της στενότερης αμυντικής συνεργασίας εντός της Ε.Ε., λέγοντας χαρακτηριστικά ότι τάσσεται υπέρ της δημιουργίας «ενός αληθινού ευρωπαϊκού στρατού» και προσθέτοντας ότι «πρέπει να διαμορφώσουμε ένα όραμα που θα μας επιτρέψει μια μέρα να φτάσουμε στη δημιουργία ενός αληθινού ευρωπαϊκού στρατού».
Η κ. Μέρκελ πιστεύει ότι ο ευρωστρατός θα αποτελέσει ένα καλό συμπλήρωμα του ΝΑΤΟ, ωστόσο η Γερμανία δεν κάνει το ουσιαστικό βήμα. Αυτό φυσικά είναι να δεσμευτεί οικονομικά.
Από την άλλη Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν είχε προτείνει τη δημιουργία ενός «αληθινού ευρωπαϊκού στρατού» που θα προστατέψει τη Γηραιά Ήπειρο, ενώ είχε επισημάνει την αναγκαιότητα «προστασίας από την Κίνα, τη Ρωσία και ακόμα και τις ΗΠΑ» στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
Αυτές τις μέρες ωστόσο είναι σαφές πως όσα είναι τα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης, τόσες είναι και οι απόψεις εντός αυτής. Το λιβυκό ζήτημα είναι η απόδειξη του ότι τα διαφορετικά συμφέροντα του κάθε μέλους, τορπιλίζουν την ίδια την ουσία της ευρωπαικής ένωσης, που είναι η ομοσπονδιοποίηση.
Η Ευρώπη δείχνει να θέλει, μπορεί όμως; (μάλλον όχι)
Τα παραπάνω μπορεί να μοιάζουν με βήματα προς περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας στην Ε.Ε. σε κρίσιμους τομείς όπως η άμυνα, ωστόσο η στάση της Γερμανίας και το Brexit έδειξαν πως ό,τι κι αν λέγεται στην ουσία δεν θέλουν τον Ευρωστρατό. Η μεγάλη πρόκληση για την Ένωση θα είναι η μετατροπή των projects από προτάσεις σε πραγματικότητα, να τελειώσουν τα επικοινωνιακά και να πάμε στα ουσιαστικά.
Δυστυχώς ακόμη και σχέδια για οπλικά συστήματα αποκλειστικά «made in EU» μοιάζουν να τελούν υπό αμφισβήτηση. Για παράδειγμα, μετά τη μέτρια έως κακή επίδοση των γαλλικών πυραύλων cruise στις επιχειρήσεις στη Συρία, η Πολωνία πάγωσε την αγορά υποβρυχίων που θα είχαν τη δυνατότητα εκτόξευσης των πυραύλων αυτών (MdCN και SCALP). Το F-35 προκρίνεται αφήνοντας πίσω τα γαλλικά Rafale και τα Eurofighter Typhoon. Εδώ βέβαια να σημειώσουμε πως μάλλον είχαμε επίδειξη ισχύος από Rafale στη Λιβύη πριν μέρες, αλλά αυτό δεν συζητείται δημοσίως.
Ευρωστρατός και πυρηνικά
Τέλος βέβαια πρέπει να θυμίσουμε πως ακόμα και η Γαλλία που αυτή τη στιγμή εμφανίζεται να υπερθεματίζει τη δημιουργία Ευρωστρατού, την κρίσιμη ώρα μάλλον θα το ξανασκεφτεί. Η Γαλλία θυμίζουμε, είναι πυρηνική δύναμη – δύσκολα λοιπόν θα αποφασίσει τα πυρηνικά της να γίνουν κομμάτι του οπλοστασίου του Ευρωστρατού. Πάλι θα τονίσουμε πως η φυγή της Μ.Βρετανίας έγινε ΚΑΙ για λόγους μη ενοποίησης των όπλων.
Όλες οι πυρηνικές δυνάμεις αισθάνονται μία αυτοπεποίθηση παραπάνω. Ποια από αυτές θα δεχτεί εύκολα να συν-αποφασίζει με άλλους, ακόμα κι αν αυτοί οι άλλοι είναι κομμάτι του Ευρωστρατού;
