Γιατί ο Σούνακ αγκαλιάζει τον Ερντογάν και κλείνει την πόρτα στον Μητσοτάκη | Πρόθεση του Ηνωμένου Βασιλείου να συμπορευθεί με την Τουρκία

Η ακύρωση του ραντεβού Σούνακ – Μητσοτάκη ενδεχομένως έχει να κάνει και με τα ευρύτερα γεωστρατηγικά παιχνίδια στη Μέση Ανατολή και τους νέους άξονες που δημιουργούνται μετά από κάθε στρατιωτική σύγκρουση.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

• Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας και η κυβέρνηση του δεν χαίρουν της εκτίμησης των ΗΠΑ. Οι σχέσεις Ουάσιγκτον – Λονδίνου έχουν επιδεινωθεί το τελευταίο διάστημα εξ αιτίας δυο εξελίξεων:

1ον) Της επιλογής ως νέου υπουργού Εξωτερικών του Ντέιβιντ Κάμερον πρωθυπουργού του Brexit που ο Πρόεδρος Ομπάμα τον είχε χαρακτηρίσει «τρελό» όταν τον ενημέρωσε για τις προθέσεις του περί δημοψηφίσματος για παραμονή ή μη του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ.

2ον) Η σύναψη αμυντικής συμφωνίας Αγγλίας – Τουρκίας εκλαμβάνεται ως κίνηση που στρέφεται ευθέως κατά της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας που οικοδομεί το ΝΑΤΟ με την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Οι δε συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ Λονδίνου – Άγκυρας για πιθανή πώληση μεταχειρισμένων Eurofighter στην Τουρκία στρέφονται ευθέως κατά του αμερικανικού εμπάργκο για πώληση F-16 στην Τουρκία.

Και οι δυο παραπάνω κινήσεις της κυβέρνησης Σούνακ υποδηλώνουν την πρόθεση του Ηνωμένου Βασιλείου να συμπορευθεί με την Τουρκία και σ έναν αντιευρωπαϊκό – αντιδυτικό άξονα. Η συμπόρευση αυτή έρχεται να ενισχυθεί και από την προσπάθεια που καταβάλλεται από ΗΠΑ και Γαλλία ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η Βρετανική παρουσία στην Κύπρο.

Το Λονδίνο βλέπει ότι χάνει τα ερείσματα του στην Κύπρο και οι εκεί βρετανικές βάσεις βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία , ενώ διαρκώς αυξάνεται η Γαλλική ναυτική παρουσία στο νησί και με την κρίση στην Γάζα ενδυναμώνεται ο άξονας Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα.

Η φιλοτουρκική στάση της Βρετανίας υπό τον Σούνακ

H Βρετανία υπό τον Σούνακ έχει επιδείξει προβληματική στάση καθώς είναι ίσως η μοναδική χώρα μέλος του ΝΑΤΟ (εκτος ίσως της Ισπανίας) που προβάλει τη φιλοτουρκική στάση της.

Την περασμένη εβδομάδα ο Βρετανός υπουργός άμυνας Γκραντ Σάρπ επισκέφθηκε την Άγκυρα και συναντήθηκε με τον τούρκο ομόλογο του Γκιουρέλ. Τη στιγμή που ο Ερντογάν εκβιάζει τη Συμμαχία και οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί κλείνουν την πόρτα στην πώληση νέων μαχητικών, το Λονδίνο και η κυβέρνηση Σούνακ προσπαθεί να μπει σφήνα προκειμένου να στηρίξει τον εκβιασμό Ερντογάν.

Η Βρετανία πρωτίστως αλλά και η Ισπανία είναι οι χώρες που πιέζουν ώστε να γινει δεκτό το αίτημα της Τουρκίας προς την κατασκευάστρια κοινοπραξία για την προμήθεια των Eurofighter Typhoon, ένα αίτημα που η Τουρκία χρησιμοποιεί για να εκβιάσει τους Αμερικανούς που έχουν αποβάλει την Αγκυρα από το πρόγραμμα του F35 και κρατούν παγωμένο το θέμα της αγοράς των F-16.

Όμως οι υπουργοί Άμυνας της Τουρκίας και της Βρετανίας συμφώνησαν για την περαιτερω ενίσχυση της συνεργασίας στον αμυντικό τομέα και το ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι στην εξασφάλιση της βρετανικής υποστήριξης με τεχνογνωσία για την κατασκευή «τουρκικού» κινητήρα για τα μαχητικά τα οποία σχεδιάζει η αμυντική βιομηχανία της.

Ο Σούνακ πιθανόν στις επόμενες εκλογές θα αποτελεί μια ακόμη παρένθεση στην περιπέτεια που βιώνει (το Συντηρητικό Κόμμα) και η Βρετανία. Με την στάση του δεν βοήθησε την χώρα του. Θα μπορούσε να σκεφθεί τι θα απαντούσε εάν ο τρούλος του Taj Mahal και το Westminster Abbey είχαν ξεριζωθεί και είχαν στηθεί ως έκθεμα στο… Τέξας. Απλώς έδειξε πόσο λίγα είναι τα επιχειρήματα για την άρνηση στην επανένωση των Γλυπτών. Οσο για τον ίδιο, σε λίγους μήνες όταν θα προκύψουν οι εκλογές δεν θα έχει πια σημασία η άποψη του.

Οι συζητήσεις Λονδίνου – Άγκυρας για τα Eurofighter

Ας δουμε όμως τι λέεει ο ξένος τύπος για τα Eurofighters. Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Forbes, η Τουρκία συζητά και πάλι την προμήθεια Eurofighter Typhoon, καθώς η προτεινόμενη συμφωνία ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά προηγμένων F-16 Block 70 και κιτ εκσυγχρονισμού από τις ΗΠΑ εξακολουθεί να περιμένει έγκριση εδώ και πάνω από δύο χρόνια μετά το αίτημα της Άγκυρας.

«Εργαζόμαστε για την προμήθεια», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, την Πέμπτη (23/11) στο τουρκικό κοινοβούλιο, επισημαίνοντας το εξής: «Τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία καταβάλλουν προσπάθειες για να πείσουν τη Γερμανία, (αν και) δεν είμαστε σε συνομιλίες με τη Γερμανία. Εάν είναι δυνατόν, σχεδιάζουμε να αγοράσουμε 40 αεροσκάφη Eurofighter Typhoon».

Οι εξαγωγές αεροσκαφών Eurofighter στο εξωτερικό απαιτούν ομόφωνη έγκριση από όλα τα μέλη της κοινοπραξίας. Υπό την παρούσα κυβέρνηση του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, η Γερμανία είναι απίθανο να συναινέσει σε οποιαδήποτε τέτοια πώληση σύντομα. Το Βερολίνο εμποδίζει – επί του παρόντος – την πώληση 48 επιπλέον Eurofighter από τη Βρετανία στη Σαουδική Αραβία και τώρα, πιθανότατα ως άμεσο αποτέλεσμα, το Ριάντ σκέφτεται να αγοράσει για πρώτη φορά 54 αεροσκάφη Dassault Rafale από τη Γαλλία.

Η πρόσφατη δήλωση του Γιασάρ Γκιουλέρ δεν είναι η πρώτη ένδειξη ότι η Άγκυρα εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς Eurofighter. Επισημαίνεται ότι η Τουρκία είχε προηγουμένως συνομιλίες με το Ηνωμένο Βασίλειο για ένα πακέτο όπλων που περιελάμβανε 24-48 Eurofighter αξίας άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως αναφέρθηκε στις αρχές του έτους.

Η πρόθυμη Βρετανία, η Σαουδική Αραβία και η Γερμανία

Οι αναλυτές υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι το Eurofighter θα ήταν η πιο βιώσιμη επιλογή για την Τουρκία, εάν δεν προκύψει συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα F-16. Η Τουρκία ζήτησε αρχικά 40 F-16 Block 70 και 79 κιτ εκσυγχρονισμού τον Οκτώβριο του 2021, αλλά η πώληση δεν εγκρίθηκε εν μέσω μιας σειράς διαφωνιών μεταξύ της Άγκυρας και της Ουάσινγκτον. Οι ΗΠΑ πιθανότατα δεν θα εγκρίνουν τη συμφωνία έως ότου η Άγκυρα εγκρίνει τουλάχιστον την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η Βρετανία έχει αποδειχθεί εδώ και καιρό πρόθυμη να πουλήσει Eurofighters στην Τουρκία, ιδίως εάν το Ριάντ στραφεί στο Παρίσι για Rafale αντί για τα πρόσθετα Typhoon που το Βερολίνο συνεχίζει να εμποδίζει.

Πάντως, σε ανάλυση της προαναφερθείσας τοποθέτησης του Γιασάρ Γκιουλέρ στο Drive αναφέρεται ότι η Τουρκία μπορεί να αγοράσει μεταχειρισμένα ή μεταχειρισμένα αεροσκάφη και μάλιστα άφησε να εννοηθεί ότι η συμφωνία μπορεί να περιλαμβάνει το παλαιότερο, λιγότερο ικανό Eurofighter Tranche 1.

«Τα Tranche 1 έχουν εξαιρετικά περιορισμένη ικανότητα αέρος-εδάφους, αλλά πιθανότατα θα ήταν διαθέσιμα πολύ πιο γρήγορα», αναφέρεται στο δημοσίευμα και τονίζεται το εξής: «Η συμφωνία θα ήταν, επίσης, πιθανότατα ευπρόσδεκτη στην Ισπανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες θα έβγαζαν αυτά τα παλαιότερα αεροσκάφη από τα βιβλία τους και θα απελευθέρωναν πρόσθετη χρηματοδότηση για εκσυγχρονισμό».

Πάντως, το εν λόγω δημοσίευμα του «Drive» δεν είναι το πρώτο άρθρο που υποδηλώνει ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να επιλέξει μεταχειρισμένα Typhoon.

Πηγή φωτογραφίας: AP | Mindaugas Kulbis

Το plan b της Τουρκίας και ο ρόλος της Ελλάδας

Ένα άρθρο, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2022 στην τουρκική καθημερινή εφημερίδα Milliyet, ανέφερε πληροφορίες που διέρρευσαν σύμφωνα με τις οποίες το εναλλακτικό σχέδιο της Τουρκίας, εάν δεν λάβει τα F-16, είναι να αγοράσει μεταχειρισμένα Eurofighters από τη Βρετανία. Η Τουρκία οραματίζεται πως τα Eurofighters μπορεί να χρησιμεύουν ως εναλλακτική λύση έως ότου η επόμενη γενιά TF Kaan που αναπτύσσει, τεθεί σε λειτουργία κάποια στιγμή την επόμενη δεκαετία.

Αυτό το σχέδιο υποδηλώνει ότι η Τουρκία μπορεί να σκοπεύει τα Eurofighters να αντικαταστήσουν τα εναπομείναντα μαχητικά F-4 Phantom, τα οποία η Άγκυρα αρχικά σκόπευε να αποσύρει στις αρχές αυτής της δεκαετίας. Η Τουρκία αρχικά ήλπιζε ότι θα μπορούσε να αποκτήσει αεροσκάφη stealth F-35 Lightning II για να αντικαταστήσει αυτά τα Phantom, αλλά της απαγορεύτηκε να αγοράσει αυτό το αεροσκάφος πέμπτης γενιάς αφού έλαβε προηγμένα πυραυλικά συστήματα αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία.

Επιπλέον, τα 24 μαχητικά Rafale F3R που παρήγγειλε πρόσφατα η Ελλάδα είναι μια κατηγορία από μόνα τους σε σύγκριση με αυτά τα πρώιμα μοντέλα Eurofighter, ειδικά αν τα τελευταία δεν διαθέτουν ενεργά ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης, πυραύλους αέρος-αέρος Meteor πέραν της οπτικής εμβέλειας και πυραύλους κρουζ Storm Shadow.

Αν η Τουρκία αγοράσει τελικά μεταχειρισμένα Typhoon, θα είναι μια ντροπιαστική στροφή, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Άγκυρα ουσιαστικά χλεύασε την Αθήνα για την αγορά των 12 μεταχειρισμένων Rafale. Από την άλλη πλευρά, τα κίνητρα της Τουρκίας μπορεί να είναι περισσότερο πολιτικά παρά πρακτικά. Αγοράζοντας, ή τουλάχιστον συζητώντας σοβαρά την αγορά των Typhoons, η Άγκυρα θα μπορούσε να σηματοδοτήσει στις ΗΠΑ ότι σοβαρολογεί όταν λέει ότι έχει άλλες επιλογές.

Ο μαχητικός στόλος της Τουρκίας είναι αμιγώς αμερικανικός, με τη ραχοκοκαλιά του να αποτελείται από σχεδόν 300 F-16 διαφόρων μοντέλων, τον τρίτο μεγαλύτερο στόλο του αεροσκάφους αυτού παγκοσμίως. Ορισμένοι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν αρχίσει να αμφισβητούν τη σοφία της τόσο μεγάλης εξάρτησης από τις ΗΠΑ για τα μαχητικά της αεροσκάφη. Όπως και να έχει, η αγορά παλαιότερων και μεταχειρισμένων Eurofighters θα ήταν αναμφίβολα ένα πισωγύρισμα, δεδομένου ότι η Άγκυρα ανέμενε να διαθέτει μαχητικά stealth πέμπτης γενιάς αυτή τη δεκαετία.