Η στρατηγική της Τουρκίας για την Αφρική ξεκίνησε το 2003 όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν πρωθυπουργός, μια θέση που κατείχε μεταξύ του 2003 και του 2014 πριν γίνει πρόεδρος. Είχε δείξει μια σημαντική αύξηση ενδιαφέροντος, πραγματοποιώντας περίπου 30 επισκέψεις σε αφρικανικές χώρες.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Η μεγάλη είσοδος της Τουρκίας στην Αφρική φάνηκε με την ένταξή της στη Σομαλία το 2011. Εκείνη την εποχή, λίγες χώρες υποστήριζαν τη σομαλική κυβέρνηση. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι παρέμεινε σε ημι-καταρρέουσα κατάσταση, αρκετά ασταθής μέχρι το 2015.
Η παρουσία της Τουρκίας στη Σομαλία βασίστηκε αρχικά στο εμπόριο και την οικονομική στήριξη ακολουθούμενη από θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια. Το 2016 ίδρυσε τη μεγαλύτερη τουρκική πρεσβεία που υπάρχει στον κόσμο, στο Μογκαντίσου της Σομαλίας.
Η Τουρκία ξεκίνησε αρχικά τον ρόλο της στην Αφρική με την παροχή οικονομικής βοήθειας παρά με στρατιωτική συμμετοχή. Η κίνηση προς μια στρατιωτική παρουσία σύντομα έγινε εμφανής με το άνοιγμα μιας στρατιωτικής βάσης στο Μογκαντίσου της Σομαλίας τον Σεπτέμβριο του 2017. Αυτό ακολούθησε την αποχώρηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από τη Σομαλία κατόπιν αιτήματος της Σομαλικής κυβέρνησης.
Σομαλία
Η τουρκική εμπλοκή στη Σομαλία αντιπροσωπεύει την πιο ουσιαστική ανάπτυξη της φιλόδοξης πολιτικής «Άνοιγμα στην Αφρική» της Άγκυρας, η οποία εμφανίστηκε το 2005 και στόχευε στην ενίσχυση της τουρκικής διπλωματικής και εμπορικής παρουσίας σε ολόκληρη την ήπειρο.
Η πρωτοβουλία περιελάμβανε δεκάδες νέες πρεσβείες, δρομολόγια της Turkish Airways και τακτικές συνόδους κορυφής Τουρκίας – Αφρικής. Αν και έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος στα 14 χρόνια από τότε (τώρα 42 πρεσβείες και 54 προορισμοί αεροπορικών εταιρειών), οι επενδύσεις ήταν σχετικά μέτριες και οι διπλωμάτες αναγνωρίζουν ότι η επόμενη φάση της στρατηγικής δεν έχει ακόμη γραφτεί.
Σουδάν
Το Σουδάν, ένα άλλο έθνος με πλειοψηφία Μουσουλμάνων και με ιστορία οθωμανικής επιρροής, ελέγχθηκε από μια ονομαστικά ισλαμιστική κυβέρνηση με ιστορικούς δεσμούς με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Οι σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν από καιρό αποσταθεροποιηθεί, καθιστώντας την έναν άλλο ελκυστικό δορυφόρο για την Τουρκία, η οποία έχει επιδιώξει να διαμορφώσει την Τουρκία ως πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο και ως εναλλακτική λύση απέναντι στη «Δύση» που έχει παραδοθεί της επιρροής της στην Αφρική σε μεγάλο βαθμό.
Ενώ η Σομαλία και το Σουδάν έχουν αποδειχθεί ως τους πιο φυσικούς στόχους για την τουρκική στρατηγική, η γειτονική Αιθιοπία είναι η κυρίαρχη δύναμη της περιοχής. Αν και τουρκικά σχολεία, διπλωματικές αποστολές και ισλαμικά τεμένη – δύο βασικά όργανα της ισλαμικής μαλακής δύναμης της Τουρκίας – έχουν αναπτυχθεί στην Αιθιοπία, η Άγκυρα ήταν σχετικά λιγότερο ορατή στο κυρίως ορθόδοξο χριστιανικό έθνος.
Ωστόσο, οι εμπορικές της επενδύσεις στην Αιθιοπία φέρεται να υπερβαίνουν εκείνες τόσο στη Σομαλία όσο και στο Σουδάν και ένας αυξανόμενος αριθμός τουρκικών φωνών προτρέπει την Άγκυρα να την κάνει προτεραιότητα. Για να ολοκληρώσει τη στρατηγική στο Κέρας της Αφρικής, η Τουρκία έχει επίσης πραγματοποιήσει μέτριας κλίμακας επενδύσεις στο μικρό λιμάνι του Τζιμπουτί, ενώ η Ερυθραία είναι εκτός εμβέλειας, προς το παρόν.
Η πιο πρόσφατη, τουρκική επιχείρηση στην Αφρική είναι στη Βόρεια Αφρική, συγκεκριμένα στη Λιβύη, όπου παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ στην Τρίπολη μαζί με το σύμμαχό του το Κατάρ.
Η Τουρκία αναπτύσσει στρατιωτικές δυνάμεις και υποστήριξης στη Λιβύη. Αυτό σηματοδοτεί μια σημαντική απόκλιση από τους αρχικούς οικονομικούς και ανθρωπιστικούς λόγους εισόδου στην ήπειρο. Η ανάπτυξη αναμένεται να αυξήσει τις υπάρχουσες εντάσεις στις ακτές της Αφρικής στη Μεσόγειο. Η συμμετοχή της Τουρκίας στη Λιβύη συνδέεται στενά με τη θαλάσσια ατζέντα της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η σημασία της λιβυκής εμπλοκής
Κομβική στην κίνηση της Τουρκία ήταν και η παρουσία στη Λιβύη. Εκεί η Τουρκία στήριξε την κυβέρνηση της Τρίπολης, μαζί με το Κατάρ, έχοντας απέναντί της την υποστήριξη της Αιγύπτου, των ΗΑΕ, της Γαλλία και της Ρωσίας στις δυνάμεις του κοινοβουλίου με σκοπό όχι μόνο να δείξει ότι μπορεί να επηρεάζει περιφερειακές συγκρούσεις αλλά και να αποκτήσει μόνιμη αεροπορική και ναυτική παρουσία στη Λιβύη, ως ένα βήμα για να ενισχύσει τη συνολική της παρουσία στην Αφρική.
Ούτε είναι τυχαίο ότι την ίδια στιγμή η Τουρκία επιδιώκει με διάφορους τρόπους να αναβαθμίσει και τις σχέσεις της με τις αφρικανικές χώρες που ήταν προηγουμένως γαλλικές αποικίες κάτι που μπορεί να εξηγήσει και τους λόγους της κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε Παρίσι και Άγκυρα, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι η Γαλλία εξακολουθεί να πιστεύει ότι πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο για τις εξελίξεις σε μεγάλο μέρος της Αφρικής. 
Ενδεικτικές είναι επίσης οι κινήσεις της Τουρκία και προς την πλευρά χωρών όπως o Νίγηρας, τον οποίο επισκέφτηκε ο Τσαβούσογλου στις 21 Ιουλίου που υπέγραψε μια συμφωνία συνεργασίας πάω και σε ζητήματα όπως η στρατιωτική εκπαίδευση. Επιπλέον, η Τουρκία ενδιαφέρεται και για τον ορυκτό πλούτο της χώρας, κάτι που επίσης τη φέρνει σε έναν ανταγωνισμό με τη Γαλλία που έχει ένα μερίδιο 63% στη λειτουργία των ορυχείων ουρανίου του Νίγηρα.
Φιλοδοξίες και κίνδυνοι
Ωστόσο, πέραν των φιλοδοξιών και των πρωτοβουλιών της Τουρκίας, η προσπάθειά της να αποκτήσει και μια αυξημένη στρατιωτική παρουσία την κάνει κομμάτι ενός ευρύτερου φάσματος ανταγωνισμών στην περιοχή, δηλαδή τη φέρνει και σε σύγκρουση με άλλες δυνάμεις και την εκθέτει στον κίνδυνο αντισυσπειρώσεων και δη από δυνάμεις με σημαντική ισχύ.
Ούτε βοηθάει σε ορισμένες περιπτώσεις ο τρόπος που όλα αυτά παραπέμπουν και σε μια «νέο-οθωμανική» ρητορική που στην περιοχή δεν ξυπνά πάντα τις καλύτερες αναμνήσεις. Κυρίως, όμως, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο συσχετισμός στον οποίο επενδύει αυτή τη στιγμή να τροποποιηθεί, μια πρόγευση του οποίου πήρε από την πολιτική ανατροπή στο Σουδάν.
Ακόμη και στη Λιβύη ήδη η προοπτική πολιτικής λύσης που ανοίγει η εκεχειρία, στον όποιο βαθμό τηρηθεί, σημαίνει ότι θα πρέπει να κληθεί να αναμετρηθεί με την αναγκαία προσπάθεια για ισορροπίες που πολύ πιθανόν να σημαίνουν ότι θα πρέπει να παραιτηθεί των φιλοδοξιών της.
πληροφορίες από:
Γιατί ο Ερντογάν «εκστρατεύει» στην Αφρική – Ποιες είναι οι φιλοδοξίες της Τουρκίας
Η στρατηγική της Τουρκίας στην Αφρική και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτή
