Η Ισπανία βρίσκεται μπροστά σε γκρεμό: Οι ψηφοφόροι θα καθορίσουν σήμερα εάν η χώρα θα γίνει η τελευταία στην Ευρώπη που θα κάνει μια στροφή προς τη σκληρή δεξιά ή αν θα γλιστρήσει σε μια κατάσταση παράλυσης έχοντας υπηρεσιακή κυβέρνηση για το άμεσο μέλλον.
Από τον Aitor Hernández-Morales/Politico
Η ψηφοφορία είναι, μακράν, η πιο σημαντική που έχει διεξαχθεί στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια. Για πρώτη φορά μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο, οι εκλογές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια ισπανική κυβέρνηση με ακροδεξιούς υπουργούς. Αυτό το ενδεχόμενο θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια ευρύτερη αλλαγή στην Ευρώπη ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του επόμενου έτους και να προσφέρει επιπλέον δυναμική στις δεξιές δυνάμεις που θέλουν η ΕΕ να τηρεί πιο σκληρές θέσεις για τα πάντα, από την κλιματική πολιτική μέχρι τη μετανάστευση.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Αλλά πρακτικά, αυτές οι εκλογές μπορεί επίσης να ξεχωρίσουν ως οι πιο χαοτικές στην ιστορία της χώρας.
Μετά την αιφνιδιαστική ήττα της αριστερής κυβέρνησης συνασπισμού στις τοπικές εκλογές του Μαΐου, η ψηφοφορία διεξάγεται στα τέλη του καλοκαιριού, όταν πάνω από το ένα τέταρτο των 37 εκατομμυρίων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων της Ισπανίας είναι σε διακοπές. Διεξάγονται επίσης εν μέσω ενός άγριου καύσωνα, με θερμοκρασίες μεταξύ 35 και 40 βαθμών Κελσίου να αναμένονται σε ολόκληρη τη χώρα. Οι τοπικές αρχές, που είναι επιφορτισμένες με την επίβλεψη των εκλογικών υποδομών, προσπαθούσαν έως εχθές να εγκαταστήσουν ανεμιστήρες στα σχολεία και τα δημόσια κτίρια, εκεί όπου οι Ισπανοί θα παραταχθούν για να ψηφίσουν. Και σε ορισμένα σημεία, ομάδες του Ερυθρού Σταυρού είναι σε ετοιμότητα εάν προκύψουν επείγοντα ιατρικά περιστατικά.
Η καλοκαιρινή ημερομηνία και η υπερβολική ζέστη καθιστούν αδύνατη την πρόβλεψη των ποσοστών συμμετοχής σε μια σφιχτή εκλογική περίοδο όπου κανένα κόμμα δεν αναμένεται να εξασφαλίσει τις έδρες που απαιτούνται για τον σχηματισμό κυβέρνησης πλειοψηφίας.
Αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί σε μια ψηφοφορία που είναι πιθανό να αναγκάσει τις δύο μεγαλύτερες πολιτικές δυνάμεις της Ισπανίας -το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Πρωθυπουργού Pedro Sánchez και το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα- να συνάψουν συμφωνίες με το αριστερό κόμμα Sumar ή το ακροδεξιό κόμμα Vox προκειμένου να κυβερνήσουν.
Ένας αντιδημοφιλής πρωθυπουργός
Για τον Sánchez, αυτές οι εκλογές είναι λιγότερο ένα δημοψήφισμα για την αριστερή κυβέρνηση συνασπισμού που ηγήθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια και περισσότερο μια δοκιμή της προσωπικής του απήχησης.
Η ισπανική οικονομία βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι εγκρίνουν τις πολιτικές που έχει ακολουθήσει το υπουργικό του συμβούλιο. Αλλά ο ίδιος ο Sánchez δεν είναι δημοφιλής στο εκλογικό σώμα και φαίνεται ότι μπορεί να χάσει την εξουσία του απλώς και μόνο επειδή οι Ισπανοί δεν μπορούν να τον χωνέψουν.
Στην τελευταία προεκλογική του συγκέντρωση την Παρασκευή, ο πρωθυπουργός προέτρεψε τους ψηφοφόρους να τον κοιτάξουν και να δουν τις εκλογές ως επιλογή μεταξύ «της προοδευτικής κυβέρνησης του Σοσιαλιστικού Κόμματος… ή μιας κυβέρνησης που αποτελείται από το Λαϊκό Κόμμα και το κόμμα Vox».
Για τον πρωθυπουργό, η παραμονή στην εξουσία είναι ένα παιχνίδι αριθμών στο οποίο οι πιθανότητες στοιβάζονται εναντίον του.
Οι πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Sánchez και το κόμμα Sumar της Αντιπρόεδρου της Κυβέρνησης Yolanda Díaz —ενός συνασπισμού αριστερών ομάδων— δεν ήταν σχεδόν καθόλου κοντά στο να εξασφαλίσουν τις 176 έδρες που απαιτούνταν για να σχηματιστεί κυβέρνηση πλειοψηφίας. Αλλά το Σάββατο, ανεπίσημες δημοσκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν εκτός της χώρας έδειξαν ότι οι αριστεροί σύμμαχοι έκαναν σημαντικές προόδους που τους φέρνουν στο κατώφλι της νίκης.
Εάν τα συγκεκριμένα κόμματα τελικά διαψεύσουν τις εκτιμήσεις και έχουν καλή απόδοση, ο Sánchez πιθανότατα θα επιδιώξει να επαναλάβει το σχέδιο του από το 2019, σχηματίζοντας κυβέρνηση συνασπισμού με το Sumar και σφυρηλατώντας συμφωνίες με μικρότερους περιφερειακούς σχηματισμούς που είναι πρόθυμοί να ανταλλάξουν την υποστήριξή τους ως προς την υποόστήριξη στο κοινοβούλιο με παραχωρήσεις με τη μορφή υποδομών όπως νέοι σιδηρόδρομοι ή νοσοκομεία.
Η ταλάντευση προς τα δεξιά
Οι δημοσκοπήσεις στην Ισπανία πέντε ημέρες πριν εκλογές έδειχναν ότι το Λαϊκό Κόμμα θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους σε αυτές τις εκλογές —αλλά όχι αρκετές για να καταφέρει ο συντηρητικός Alberto Núñez Feijóo να κυβερνήσει μόνος του.
Εάν το κόμμα έχει τελικά καλή απόδοση, ο Feijóo θα προσπαθήσει σχεδόν σίγουρα να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας. Αλλά για να είναι επιτυχής αυτή η προσπάθεια, πρέπει είτε να συγκεντρώσει 176 βουλευτές για να ψηφίσουν υπέρ του ή να περιμένει έναν επόμενο γύρο ψηφοφορίας για να έχει περισσότερες ψήφους υπέρ παρά όχι κατά της υποψηφιότητάς του.
Αυτό ακούγεται σαν απλά μαθηματικά, αλλά δεν είναι: Οι βουλευτές μπορούν να απέχουν, πράγμα που σημαίνει ότι είναι δύσκολο να προβλέψουμε ακριβώς πόσες ψήφους θα χρειαζόταν ο Feijoo.
Ο ίδιος είπε ότι θα προσπαθήσει να πείσει τους φυσικούς του συμμάχους στο ακροδεξιό κόμμα Vox να στηρίξουν μια κυβέρνηση μειοψηφίας στην οποία δεν θα έχει υπουργούς. Αλλά ο υπερεθνικιστής ηγέτης Santiago Abascal έδειξε ότι δεν ενδιαφέρεται για αυτή την επιλογή.
Εάν το Λαϊκό Κόμμα συγκεντρώσει περισσότερες από 165 έδρες, ο Feijóo μπορεί να προσπαθήσει να παρακάμψει το Vox και να συγκεντρώσει την υποστήριξη από μικρότερα περιφερειακά κόμματα, συνάπτοντας συμφωνίες με ομάδες όπως το συντηρητικό Εθνικιστικό Κόμμα των Βάσκων και τους νησιωτικούς βουλευτές του Συνασπισμού των Καναρίων Νήσων. Όμως, όσο περισσότερες ψήφους χρειάζεται, τόσο πιο δύσκολη γίνεται αυτή η διαδικασία: Αργά ή γρήγορα ένας πιθανός σύμμαχος θα ζητήσει παραχωρήσεις ασυμβίβαστες με εκείνες που έκανε o θεωρητικά άλλος εταίρος του.
Εάν αυτό αποτύχει, ο Feijoo θα πρέπει να διαπραγματευτεί με το Vox και να προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού. Ο Abascal ανέφερε ότι εάν το κόμμα του έρθει στην εξουσία, θα απαιτήσει την εξάλειψη του ισπανικού υπουργείου Ισότητας και των δικαστηρίων που χειρίζονται τη βία κατά των γυναικών.
Θέλει επίσης να καταργήσει την υπάρχουσα νομοθεσία για την ισότητα των φύλων και τους νόμους που προστατεύουν τα δικαιώματα της LGBTQ+ κοινότητας. Το πρόγραμμα του κόμματος προτείνει επιπλέον την ανάπτυξη του ναυτικού προκειμένου να εμποδίζει τα σκάφη μεταναστών να φτάσουν στην Ισπανία, την αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού και παρόμοιες συμφωνίες για το κλίμα και τη δήλωση της υπεροχής της ισπανικής δικαιοσύνης έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Μόνο το Vox τολμά να αλλάξει την κατεύθυνση προς την οποία ταξιδεύει η Ισπανία», είπε ο Abascal στους υποστηρικτές του την Παρασκευή, δεσμευόμενος να σώσει τη χώρα από την «αριστερή αίρεση» που έχει καταλάβει τη χώρα.
Σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή του, το Vox φέρεται επίσης να έχει ζητήσει σημαντικές θέσεις στην κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου στα υπουργεία Εσωτερικών, Άμυνας, Πολιτισμού και Παιδείας, όλα τα βασικά χαρτοφυλάκια που το Λαϊκό Κόμμα λέει ότι δεν θα παραδώσει ποτέ.
Εάν το ακροδεξιό κόμμα δεν υποχωρήσει σε αυτά και σε άλλα θέματα, ο Feijóo μπορεί να υπολογίζει ότι η καλύτερη επιλογή του είναι να αφήσει τη χώρα να λειτουργήσει χωρίς κυβέρνηση όλο το φθινόπωρο, με την ελπίδα ότι οι ψηφοφόροι θα του δώσουν μια πιο ξεκάθαρη εντολή -και ίσως ακόμη και μια πλειοψηφία στο κοινοβούλιο- όταν προκηρυχθούν νέες εκλογές.
Το Βέλγιο του Νότου
Η σήμερινή ψηφοφορία θα δώσει τη θέση της σε μια μεγάλη παύση, με τη δράση να ξεκινά ξανά μόλις στα τέλη Αυγούστου, όταν θα συγκληθεί εκ νέου το ισπανικό κοινοβούλιο. Λίγο αργότερα, ο βασιλιάς της Ισπανίας θα συναντηθεί με τους ηγέτες κάθε πολιτικής ομάδας και θα ζητήσει από αυτόν με τη μεγαλύτερη υποστήριξη να προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση.
Στη συνέχεια, αυτός ο υποψήφιος θα διαπραγματευτεί με πιθανούς εταίρους προτού υποβληθεί σε επίσημη ψηφοφορία για την ψήφο εμπίστοσύνης, η οποία φέτος είναι απίθανο να διεξαχθεί πριν από τα μέσα Σεπτεμβρίου. Αν 176 βουλευτές δώσουν τη στήριξή τους στον υποψήφιο, γίνεται πρωθυπουργός. Εάν αυτή η υποστήριξη δεν εξασφαλιστεί, μια δεύτερη ψηφοφορία μπορεί να διεξαχθεί 48 ώρες αργότερα, με τον υποψήφιο να χρειάζεται απλώς να εξασφαλίσει απλή πλειοψηφία (περισσότερα ναι παρά όχι).
Αλλά σε εκείνο το σημείο η κλεψύδρα αρχίζει να αδειάζει: Τη στιγμή που ο υποψήφιος του βασιλιά χάσει την πρώτη ψήφο, αρχίζει μια δίμηνη αντίστροφη μέτρηση, στο τέλος της οποίας ο βασιλιάς πρέπει να διαλύσει το κοινοβούλιο και να ζητήσει νέες εκλογές. Δεδομένου του χρονοδιαγράμματος, το κοινοβούλιο θα μπορούσε πιθανότατα να διαλυθεί μόνο τον Νοέμβριο και οι εκλογές θα πρέπει να διεξαχθούν 54 ημέρες μετά από αυτήν την ημερομηνία —έτσι η Ισπανία θα διεξαγάγει νέα ψηφοφορία στο τέλος αυτού του έτους ή, πιο πιθανό, στις αρχές του 2024.
Κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου, ο Sánchez θα παρέμενε ως προσωρινός πρωθυπουργός με περιορισμένες εξουσίες: Κανένας νέος νόμος δεν μπορεί να εγκριθεί εκτός για λόγους έκτακτης ανάγκης.
Η Ισπανία έχει ήδη κάποια εμπειρία με υπηρεσιακές κυβερνήσεις. Μετά από ατελέσφορες εκλογές τον Δεκέμβριο του 2015, ο συντηρητικός πρωθυπουργός Mariano Rajoy παρέμεινε ως προσωρινός ηγέτης της Ισπανίας μέχρι τη διεξαγωγή νέων εκλογών τον Ιούνιο του επόμενου έτους. Καθώς κανένα κόμμα δεν εξασφάλιζε την πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο, η Ισπανία φαινόταν καταδικασμένη σε μια ακόμη εκλογική επανάληψη, αλλά τον Οκτώβριο του 2016 το Σοσιαλιστικό Κόμμα συμφώνησε να απόσχει και να επιτρέψει στον Rajoy να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας σε μια προσπάθεια να τελειώσει το αδιέξοδο.
Ο ίδιος ο Sánchez υπήρξε υπηρεσιακός πρωθυπουργός το 2019: Μετά από ατελέσφορες εκλογές τον Απρίλιο του ίδιου έτους, ο Σοσιαλιστής ηγέτης δεν μπόρεσε να καταλήξει σε κυβερνητική συμφωνία με το αριστερό κόμμα Podemos. Μετά τις πρόωρες εκλογές τον Νοέμβριο που είδαν και τα δύο κόμματα να χάνουν έδρες, οι ηγέτες τους συμφώνησαν να παραμερίσουν τις διαφορές τους για να σχηματίσουν την πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού της Ισπανίας.
Ο Pablo Simón, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης, ανέφερε ότι το όλο και πιο πολωμένο πολιτικό τοπίο της Ισπανίας καθιστά πιθανό η χώρα να αντιμετωπίσει ένα πολιτικό αδιέξοδο όπως το Βέλγιο, το οποίο κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ λειτουργίας χωρίς εκλεγμένη κυβέρνηση. «Η Ισπανία είναι κατακερματισμένη αυτή τη στιγμή: Δεν υπάρχει ούτε μία δεξιά, ούτε μία αριστερά», είπε. «Ο Sánchez μπορεί να χάσει αυτές τις εκλογές και να παραμείνει πρωθυπουργός για αρκετό καιρό».
