Ο Scholz βάζει τέλος στο Schwarze Null (“Μαύρο 0”).

Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Olaf Scholz αναγνώρισε τελικά την οικονομική πραγματικότητα και ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή του πολυθρύλητου “φρένου” στον δανεισμό της χώρας του – γνωστού ως κανόνα Schwarze Null (“Μαύρο Μηδέν”), ο οποίος συνοψίζεται σε έναν προϋπολογισμό απόλυτα ισοσκελισμένο μεταξύ δημοσιονομικών δαπανών και φορολογικών εσόδων.

Αυτή η αυστηρότητα έχει κυριαρχήσει όχι μόνο στη γερμανική, αλλά σε όλες τις ευρωπαϊκές συζητήσεις για το δημοσιονομικό σκέλος εδώ και μία δεκαετία. Οι Γερμανοί δεν θα το παραδέχονταν ποτέ, ωστόσο η κίνηση της Τετάρτης από τον Scholz μπορεί να γίνει ένα από εκείνα τα έκτακτα, προσωρινά μέτρα που καταλήγουν να καταστούν μόνιμα. Με την πορεία εξάπλωσης του νέου κοροναϊού να είναι προς το παρόν αδύνατο να προβλεφθεί και με την ύφεση να επικρέμεται ως απειλή πάνω από τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιθανόν να χρειαστεί πολύς χρόνος μέχρι το Βερολίνο να μπορέσει να εξετάσει εκ νέου μια συγκράτηση των δαπανών.

Η απόδοση των 10ετών γερμανικών κρατικών ομολόγων αυξήθηκε κατά δύο μονάδες βάσης στο -0,49%, μια μάλλον υποτονική αντίδραση, καθώς είναι μάλλον απίθανο να υπάρξει οποιαδήποτε ανάγκη για το γερμανικό κράτος να δανειστεί ποσά μεγαλύτερα του προγραμματισμένου.

Η καταλυτική επίδραση του κοροναϊού

Από τεχνική άποψη, το μέτρο αυτό θα δώσει στα ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την υπέρβαση των ορίων του προϋπολογισμού τους, με μια προσωρινή, εφάπαξ μετακύλιση του τοπικού/περιφερειακού χρέους σε ομοσπονδιακό επίπεδο, ωστόσο είναι μάλλον απίθανο να σταματήσει εκεί.

Ο ομοσπονδιακός κρατικός προϋπολογισμός σίγουρα θα ακολουθήσει, καθώς η αμείλικτη επιβράδυνση της παραγωγικής δραστηριότητας στον κλάδο της μεταποίησης – περήφανης κινητήριας δύναμης της γερμανικού οικονομικού “success story” – δεν δείχνει κανένα σημάδι αναστροφής προς το θετικότερο. Παρ’ όλο που ο μεταποιητικός PMI, σημαντικός οικονομικός δείκτης για τη χώρα, ανέκαμψε από το χαμηλό του Σεπτεμβρίου του 2019, παραμένει κάτω από το επίπεδο των 50 μονάδων, γεγονός που υποδηλώνει συρρίκνωση. Οποιαδήποτε ανάκαμψη στο α’ τρίμηνο του 2020 φαίνεται να έχει σταματήσει απότομα λόγω του ξεσπάσματος του κοροναϊού.

Η δημοσιονομική χαλάρωση είναι μια αργοπορημένη στροφή στην κοινή λογική για τη Γερμανία, η οποία είχε πλεόνασμα της τάξης του 1,9% στον προϋπολογισμό της για το 2019. Υπάρχει αρκετός χώρος για να κινηθεί κανείς όσον αφορά τις δαπάνες πριν ο προϋπολογισμός περάσει στο “κόκκινο”, οπότε το “Μαύρο Μηδέν” δεν αναμένεται να παραβιαστεί πολύ άμεσα.

Ο λόγος του γερμανικού χρέους προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) έχει υποχωρήσει κάτω από το 60%, ξεπερνώντας σχεδόν όλες τις οικονομίες πρώτου μεγέθους ανά τον κόσμο. Το Βερολίνο έχει την αξιοζήλευτη πολυτέλεια όλα τα ομόλογά του μέχρι και το 30ετές να προσφέρουν αρνητικές αποδόσεις. Το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας και ο ίδιος ο Scholz , για να το θέσουμε πιο απλά, πληρώνεται αντί να πληρώνει για να δανείζεται χρήματα.

Έργα υποδομής με προϋπολογισμό άνω των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο έχουν ματαιωθεί ή ανασταλεί λόγω του “φρένου” στο χρέος, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν projects τα οποία, με μια απλή εντολή, μπορούν να ξεκινήσουν. Αυτό φυσικά θα χρειαστεί μια ιδιαίτερα ευρεία πολιτική έγκριση, καθώς κάθε μεγάλη δαπάνη θα πρέπει να έχει τη στήριξη των δύο τρίτων τόσο της Ομοσπονδιακής Δίαιτας (Bundestag), κάτω σώματος του γερμανικού κοινοβουλίου, όσο και του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου (Bundesrat), δηλαδή του άνω σώματος.

Η χαρά της Λαγκάρντ και το τέλος της “θρησκευτικής” δημοσιονομικής πειθαρχίας από τον Scholz

Λογικά, ωστόσο, θα κερδίσει την έγκριση από το Κόμμα των Πράσινων, αν τα σχετικά σχέδια περιβληθούν με μια φιλική προς τα κλιματικά ζητήματα ατζέντα. Ρεαλιστικά μιλώντας, το “Μαύρο Μηδέν” είναι απίθανο να επιβιώσει των επόμενων εθνικών εκλογών του 2021, καθώς όλα τα πολιτικά κόμματα θα χρειαστεί να “καλογυαλίσουν” τα διαπιστευτήρια τους περί μιας εξομάλυνσης προς τα πάνω των ομοσπονδιακών δαπανών.

Τα νέα από το Βερολίνο σίγουρα θα ευχαριστήσουν την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Christine Lagarde, η οποία κοιμάται και ξυπνά με τη σκέψη της “αγκιστρωμένη” στο να πείσει τις κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ να ανοίξουν τις δημοσιονομικές “κάνουλες”, αντί να στηρίζονται μόνον στα κίνητρα μέσω της νομισματικής πολιτικής που παρέχει η ΕΚΤ. Εάν οι Γερμανοί “σπάσουν” στο συγκεκριμένο σημείο, θα παρείχαν αυτόματα κάλυψη και σε άλλες, λιτές ως προς τις δαπάνες τους βορειοευρωπαϊκές κυβερνήσεις να τους ακολουθήσουν στον ίδιο δρόμο.

Ο κοροναϊός μπορεί να παράσχει το τέλειο άλλοθι για την ευρωπαϊκή πολιτική τάξη ώστε η τελευταία να παραβεί τους κατά τα άλλα “ιερούς” όρκους της στην απόλυτη δημοσιονομική πειθαρχία.

Του Marcus Ashworth για τον Bloomberg σε μετάφραση capital