Η πρόσφατη κρίση αερίου της Μολδαβίας, που άφησε κίνδυνο της προμήθειες αερίου για αρκετές εβδομάδες εν όψει του χειμώνα μέχρι να συμφωνηθεί νέα σύμβαση με τη ρωσική Gazprom η οποία θα αντικαθιστά αυτή που έληξε, ήρθε ως έκπληξη για πολλούς παρατηρητές.
Ωστόσο, διάφορα ανεπίλυτα ζητήματα είχαν πλήξει τη σχέση Μολδαβίας-Ρωσίας για το αέριο, κυρίως το συσσωρευμένο χρέος, που διαδραμάτισε έναν μεγάλο ρόλο στην κρίση.
Της Katja Yafimava
Η κατανάλωση αερίου της Μολδαβίας είναι πολύ μικρή, στα περίπου 2,9 δισ. Κυβικά μέτρα, εκ των οποίων η δεξιά πλευρά της Μολδαβιας καταναλώνει 1,3 δισ. Κυβικά μέτρα περίπου, ενώ η αποσχισθείσα δημοκρατία της Υπερδνειστερίας καταναλώνει το υπόλοιπο. Η Μολδαβία δεν έχει δική της παραγωγή αερίου, και η εταιρεία της για το αέριο, Moldovagaz, εισάγει το 100% των αναγκών της χώρας από τη Gazprom. Η Moldovagaz κατέχει το δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου, καθώς και τοπικές εταιρείες προμήθειας και διανομής. Η Gazprom ελέγχει το 50% της Moldovagaz, ενώ το υπόλοιπο μοιράζεται μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης της Μολδαβίας (36,6%) και της διοίκησης της περιοχής της Υπερδνειστερίας (13,4%).
Αν και η Μολδαβία είναι de facto μια διχοτομημένη χώρα (η κεντρική κυβέρνηση της Μολδαβίας δεν έχει κανέναν έλεγχο στην Υπερδνειστερία), η Moldovagaz είναι de jure μια ενοποιημένη εταιρεία αερίου, και όλες οι συμβάσεις προμήθειας και διαμετακόμισης συνάπτονται μεταξύ της Gazprom και της Moldovagaz. Εννοείται ότι οι συμβάσεις προμηθειών προβλέπουν ότι οι όγκοι θα παραδίδονται στη Μολδαβία και στην Υπερδνειστερία ξεχωριστά, με τις πληρωμές επίσης να γίνονται χωριστά.
Η συσσώρευση χρέους ήταν ένα σταθερό χαρακτηριστικό του εμπορίου αερίου μεταξύ Ρωσίας-Μολδαβίας σε όλη την μετά-σοβιετική περίοδο, ενώ τόσο η Μολδαβία όσο και η Υπερδνειστερία έχουν υψηλά χρέη, αν και τα χρέη της πρώτης ήταν σημαντικά χαμηλότερα (και η πειθαρχία στις πληρωμές πολύ υψηλότερη) από ό,τι της τελευταίας. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2021, το χρέος της Μολδαβίας για το αέριο διαμορφωνόταν στα 709 εκατ. δολάρια (το κύριο χρέος είναι περίπου 433 εκατ. δολάρια) για τη Μολδαβία και περίπου 7 δισ. δολάρια για την Υπερδνειστερία.
Στις 29 Οκτωβρίου, η Gazprom και η Moldovagaz υπέγραψε πενταετή σύμβαση και η προμήθεια ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου. Η σύμβαση θα είναι επέκταση της παλιάς, με ορισμένες προσαρμογές. Αν και η φόρμουλα δεν έχει δημοσιευτεί, φέρεται να λαμβάνει υπόψη την τιμή πετρελαίου και αερίου στους προηγούμενους εννέα μήνες, με το 70% να αναπροσαρμόζεται στις τιμές πετρελαίου και το 30% στις τιμές hub αερίου, ενώ οι προσαρμογές γίνονται ανά τρίμηνο.
Η τιμή για τον Νοέμβριο είναι περίπου στα 450 δολάρια ανά mcm (περίπου 60% μικρότερη από τις τωρινές τιμές hub στις οποίες η Μολδαβία αγόρασε φυσικό αεριο στις προηγούμενες ημέρες, και 40% χαμηλότερα από την τιμή στην οποία αγόρασε αέριο από την Gazprom τον Οκτώβριο. Όπως και πριν, το ρωσικό αέριο θα παραδίδεται στα σύνορα Μολδαβίας-Ουκρανίας, επιτρέποντας έτσι τις προμήθεια και της Μολδαβίας και της Υπερδνειστερίας (μέσω της οποίας θα διέρχεται).
Εκτός από τη σύμβαση, ένα ξεχωριστό πρωτόκολλο υπογράφηκε με στόχο την επίλυση προηγουμένων διαφωνιών. Αντιμετωπίζει μεταξύ άλλων, δύο συγκεκριμένα προβλήματα που έχουν περίπλεξε τη σχέση Μολδαβίας-Ρωσίας για το αέριο: η συσσώρευση χρέους και η εφαρμογή των προβλέψεων της ΕΕ για την Moldovagaz.
Όπως αναφέρεται στο πρωτόκολλο, η Moldovagaz και η Gazprom συμφώνησαν να διεξάγουν έναν ανεξάρτητο έλεγχο του χρέους της Moldovagaz (αναφορικά με τις προμήθειες στη Μολδαβία) το 2022 για να επιβεβαιωθεί το ποσό που οφείλεται, με περαιτέρω διαπραγματεύσεις να λαμβάνουν χώρα για τη μέθοδο και το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής. Το πρωτόκολλο ορίζει ότι το ποσό του χρέους αναμένεται να επιβεβαιωθεί μέχρι τον Μάιο του 2022 και να αποπληρωθεί σε μια περίοδο πέντε ετών.
Ένα ευρύτερο σημείο στις σχέσεις Ευρώπης-Ρωσίας για το αέριο είναι ότι παρά τη σημαντική -και επιτυχημένη- προσπάθεια που έκανε η ΕΕ στη δεκαετία του 2010 για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού και τη μείωση της εξάρτησης των πιο ευάλωτων κρατών-μελών της από το ρωσικό αέριο, η Ρωσία θα συνεχίσει να αποτελεί έναν σημαντικό προμηθευτή αερίου για την ΕΕ αλλά και για τις χώρες εκτός ΕΕ στην κοινή γειτονιά των ΕΕ-Ρωσίας, δηλαδή τη Μολδαβια, τη Λευκορωσία και τις χώρες των Βαλκανίων εκτός ΕΕ, λόγω της ανταγωνιστικότητας του αερίου της.
Η κρίση της Μολδαβίας έδειξε ότι κανένας Ευρωπαίος προμηθευτής δεν θα πουλά αέριο σε τιμή χαμηλότερη από το επίπεδο hub και ότι οποιαδήποτε χώρα -ιδιαίτερα όπου εφαρμόζεται το κεκτημένο της ΕΕ- μπορεί να είναι σίγουρος ότι η τιμή της Gazprom δεν θα είναι υψηλότερη από την τιμή που ορίζεται από τους ευρωπαϊκούς κόμβους (που καθιστά τη Gazprom έναν προμηθευτή όπως κάθε άλλο) και μπορεί να είναι και χαμηλότερη (κάτι που θα καθιστούσε την Gazprom προτιμώμενο προμηθευτή σε χώρες με αδύναμες οικονομίες).
Η συνεχιζόμενη κρίση στον ευρωπαϊκό εφοδιασμό με φυσικό αέριο αυτόν τον χειμώνα, έχει αποδείξει τους περιορισμούς των προσπαθειών διαφοροποίησης της ΕΕ. Είναι σημαντικό να το αναγνωρίζουμε αυτό και να ενθαρρύνουμε χώρες στην κοινή γειτονία της ΕΕ με τη Ρωσία, για να δημιουργήσει αγορές φυσικού αερίου στις οποίες τόσο η Gazprom όσο και εξαγωγείς εκτός της Gazprom, μπορούν να συναγωνιστούν.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegiemoscow.org/commentary/857
Related posts:
Ρωσία | Ανησυχία για την τουρκική διείσδυση στους Γκαγκαούζους της Μολδαβίας
Πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου εξετάζει η Κομισιόν | Αν η Ρωσία κλείσει τελείως τη ροή
Εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο: Συζητούν την εξαίρεση ουγγρικού αγωγού από τις κυρώσεις
Η Ευρώπη κερδίζει τον ενεργειακό πόλεμο απέναντι στη Ρωσία