Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκαλεί μαζική έξοδο επιχειρήσεων από τη Ρωσία, αντιστρέφοντας τρεις δεκαετίες επενδύσεων από δυτικές και άλλες ξένες επιχειρήσεις στη χώρα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg.
Η λίστα των εταιρειών που διακόπτουν τους δεσμούς τους ή αναθεωρούν τις δραστηριότητές τους αυξάνεται συνεχώς καθώς οι ξένες κυβερνήσεις εντείνουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, κλείνουν τον εναέριο χώρο για τα αεροσκάφη της και αποκλείουν ορισμένες τράπεζες από το SWIFT. Ορισμένες εταιρείες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι κίνδυνοι, τόσο για τη φήμη τους όσο και για τα οικονομικά τους, είναι πολύ μεγάλοι για να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους στη χώρα. Η δραστηριοποίηση στη Ρωσία έχει γίνει βαθιά προβληματική.
Το ρούβλι διολίσθησε έως και 30% τη Δευτέρα, αφού οι ΗΠΑ απαγόρευσαν τις συναλλαγές με τη ρωσική κεντρική τράπεζα, εμποδίζοντας τη δυνατότητά της να αναπτύξει τα συναλλαγματικά της αποθέματα ύψους 630 δισ. δολαρίων για την ενίσχυση του νομίσματος.
Για ορισμένες εταιρείες, η απόφαση να αποχωρήσουν από τη Ρωσία αποτελεί το τέλος δεκαετιών με κέρδη, αν και ενίοτε με επιβαρυμένες επενδύσεις. Οι ξένες μεγάλες ενεργειακές εταιρείες έχουν βγάλει κέρδη από τη δεκαετία του 1990. Ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής της Ρωσίας, η BP Plc, πρωτοστάτησε με την αιφνιδιαστική ανακοίνωσή της την Κυριακή ότι θα αποχωρήσει από το 20% της συμμετοχής της στην κρατικά ελεγχόμενη Rosneft, μια κίνηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαγραφή 25 δισ. δολαρίων και να μειώσει την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά το ένα τρίτο.
Το μερίδιο ήταν το προϊόν μιας παρατεταμένης μάχης το 2012 για τον έλεγχο της TNK-BP, μιας κοινοπραξίας μεταξύ του πετρελαϊκού γίγαντα και μιας ομάδας δισεκατομμυριούχων. Τώρα η εταιρεία ζυγίζει αν θα πουλήσει το μερίδιό της πίσω στη Rosneft, σύμφωνα με ανθρώπους που έχουν γνώση της κατάστασης.
Η Shell Plc ακολούθησε τη Δευτέρα. Επικαλούμενη την “παράλογη πράξη στρατιωτικής επίθεσης” της Ρωσίας, ανακοίνωσε ότι τερματίζει τις συνεργασίες με την κρατικά ελεγχόμενη Gazprom, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης υγροποιημένου φυσικού αερίου Sakhalin-II και της συμμετοχής της στο έργο του αγωγού Nord Stream 2, το οποίο η Γερμανία μπλόκαρε την περασμένη εβδομάδα. Η αξία και των δύο έργων ανέρχεται σε περίπου 3 δισ. δολάρια. Ο Kwasi Kwarteng, ο υπουργός Επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, συναντήθηκε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Shell, Ben van Beurden, τη Δευτέρα για να συζητήσουν τη συμμετοχή της εταιρείας και χαιρέτισε την κίνηση.
“Η Shell έκανε τη σωστή επιλογή”, έγραψε στο Twitter. “Υπάρχει τώρα μια ισχυρή ηθική επιταγή για τις βρετανικές εταιρείες να απομονώσουν τη Ρωσία. Αυτή η εισβολή πρέπει να αποτελέσει μια στρατηγική αποτυχία για τον Πούτιν”.
Η Equinor ASA, η οποία είναι η μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία της Νορβηγίας και ανήκει κατά πλειοψηφία στο κράτος, ανακοίνωσε επίσης ότι θα αρχίσει να αποσύρεται από τις κοινοπραξίες της στη Ρωσία, αξίας περίπου 1,2 δισ. δολαρίων. “Στην τρέχουσα κατάσταση, θεωρούμε τη θέση μας ως μη βιώσιμη”, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Anders Opedal. Οι κινήσεις αυτές άφησαν την Exxon Mobil Corp. και την TotalEnergies SE ως τις μόνες μεγάλες ενεργειακές εταιρείες με σημαντικές δραστηριότητες γεωτρήσεων στη Ρωσία.
Η Exxon επιβλέπει τη Sakhalin-1 μαζί με τη Rosneft και εταιρείες από την Ιαπωνία και την Ινδία, ενώ η TotalEnergies έχει σημαντικό μερίδιο στη Novatek PJSC, τη μεγαλύτερη ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής φυσικού αερίου της Ρωσίας. Ο Patrick Pouyanne, διευθύνων σύμβουλος της TotalEnergies, δήλωσε σε συνέδριο την περασμένη Πέμπτη ότι δεν βλέπει την εισβολή της Ρωσίας να έχει αντίκτυπο στις δραστηριότητες της εταιρείας επειδή βρίσκονται πολύ μακριά από το μέτωπο. Αλλά η γενικότερη τάση φαίνεται να είναι προς την κατεύθυνση της αποχώρησης, τουλάχιστον προς το παρόν.
“Δεν θα με εξέπληττε αν δείτε περισσότερες ανακοινώσεις να έρχονται στη συνέχεια για αποχωρήσεις”, δήλωσε ο Allen Good, στρατηγικός αναλυτής στη Morningstar. “Η BP είχε επιπλέον πιέσεις δεδομένης της βρετανικής κυβέρνησης, δεν είμαι σίγουρος ότι η TotalEnergies θα αντιμετωπίσει τις ίδιες πιέσεις δεδομένου ότι η σχέση μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας είναι διαφορετική”.
Όταν η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε, οι ξένες εταιρείες είδαν τεράστιες ευκαιρίες -μια τεράστια νέα αγορά εκατομμυρίων καταναλωτών καθώς και ορυκτά και πετρέλαιο- και ξεχύθηκαν για να αγοράσουν, να πουλήσουν και να συνεργαστούν με ρωσικές εταιρείες.
Με την εισβολή της Ρωσίας στη γειτονική Ουκρανία, η τάση αυτή σταμάτησε. Το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Νορβηγίας, το μεγαλύτερο στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι δεσμεύει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 2,8 δισ. δολαρίων και θα παρουσιάσει ένα σχέδιο εξόδου μέχρι τις 15 Μαρτίου.
Μεγάλες νομικές και λογιστικές εταιρείες κάνουν επίσης απολογισμό και αντιμετωπίζουν ενδεχομένως τεράστιες επιπτώσεις. Η Baker McKenzie είναι μέχρι στιγμής μία από τις λίγες δικηγορικές εταιρείες που δήλωσαν δημοσίως ότι θα διακόψουν τους δεσμούς τους με αρκετούς Ρώσους πελάτες προκειμένου να συμμορφωθούν με τις κυρώσεις. Στους πελάτες της εταιρείας με έδρα το Σικάγο περιλαμβάνονται το υπουργείο Οικονομικών της Ρωσίας και η VTB, η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας, η οποία έχει πληγεί από δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων και κυρώσεις από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δικηγορική εταιρεία ανέφερε τη Δευτέρα ότι επανεξετάζει τις δραστηριότητές της στη Ρωσία.
“Δεν σχολιάζουμε τις λεπτομέρειες συγκεκριμένων πελατειακών σχέσεων, αλλά αυτό θα σημαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις πλήρη έξοδο από τις σχέσεις”, δήλωσε εκπρόσωπος της Baker McKenzie.
Η εταιρεία Linklaters με έδρα το Λονδίνο ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι “επανεξετάζει όλες τις εργασίες της εταιρείας που σχετίζονται με τη Ρωσία”.
Ορισμένα από τα μεγαλύτερα δικηγορικά γραφεία του Λονδίνου – συμπεριλαμβανομένων των Allen & Overy και Clifford Chance – είτε δεν απάντησαν σε ερωτήματα σχετικά με τον χειρισμό των Ρώσων πελατών τους είτε αρνήθηκαν να σχολιάσουν. Τα δικαστήρια του Λονδίνου αποτελούν εδώ και καιρό πεδίο μάχης για τους πλούσιους Ρώσους που επιδιώκουν να επιλύσουν διαφορές για επιχειρηματικές συμφωνίες που πήγαν στραβά και αποτυχημένους γάμους.
Άλλες επιχειρήσεις έχουν δεχθεί πυρά επειδή δεν αποσύρθηκαν εντελώς;. Ο Bob Sternfels, διευθύνων σύμβουλος της McKinsey & Co. καταδίκασε την Κυριακή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και δήλωσε ότι η εταιρεία δεν θα συνεργάζεται πλέον με καμία κυβερνητική οντότητα στη Ρωσία. Αλλά δεν αποσύρεται εντελώς. Για ορισμένους εντός και εκτός της εταιρείας, η κίνησή του ήταν ανεπαρκής.
Το πιο υψηλόβαθμο στέλεχος της συμβουλευτικής εταιρείας στην Ουκρανία κάλεσε τις εταιρείες να προχωρήσουν περισσότερο και να αρχίσουν, όπου είναι εφικτό, να κλείνουν “γραφεία και καταστήματα” στη Ρωσία, όπου η McKinsey δραστηριοποιείται εδώ και σχεδόν 30 χρόνια.
Και ο Andrei Caramitru, το προφίλ του οποίου στο LinkedIn αναφέρει ότι ήταν ανώτερος εταίρος της εταιρείας για 16 χρόνια, άσκησε κριτική εναντίον της απόφασης της McKinsey.
“Θα έπρεπε να ντρέπεστε. ΑΡΝΜΗΘΉΚΑΤΕ κλείσετε το γραφείο της McKinsey στη Μόσχα”, έγραψε ο Caramitru σε μια ανάρτηση στο LinkedIn που απευθυνόταν στον Sternfels. “Κλείστε το! Τώρα! Είναι ματωμένα χρήματα, στα χέρια σας, που σας λερώνουν κάθε μέρα που το κρατάτε ανοιχτό”.
Η πίεση σε άλλους με πωλήσεις και κοινοπραξίες στη Ρωσία αυξάνεται. Η Daimler Truck Holding AG, ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές επαγγελματικών οχημάτων στον κόσμο, ανέφερε ότι θα σταματήσει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες στη Ρωσία μέχρι νεωτέρας και ενδέχεται να επανεξετάσει τους δεσμούς της με τον τοπικό εταίρο της κοινοπραξίας Kamaz PJSC. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων δήλωσαν ότι “θεωρούν αρμόζων” για τη μεγαλύτερη κατασκευάστρια εταιρεία φορτηγών στον κόσμο να ξεφορτωθεί επίσης τις μετοχές της στην Kamaz, ανέφερε το συμβούλιο εργαζομένων της εταιρείας.
Η Volvo Car AB και η Volvo AB ανακοίνωσαν επίσης ότι σταματούν τις πωλήσεις και την παραγωγή στη Ρωσία. Η Harley-Davidson Inc. ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι ανέστειλε τις δραστηριότητές της στη Ρωσία, η οποία μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή αντιπροσώπευε το 31% των πωλήσεων μοτοσικλετών της πέρυσι.
Η General Motors ανακοίνωσε ότι σταματά τις αποστολές προς τη Ρωσία, επικαλούμενη “μια σειρά εξωτερικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων της αλυσίδας εφοδιασμού και άλλων θεμάτων πέρα από τον έλεγχο της εταιρείας”. Η GM εξάγει περίπου 3.000 οχήματα ετησίως στη Ρωσία από τις ΗΠΑ.
Άλλοι που ανακοίνωσαν λίγα πράγματα βλέπουν τις τιμές των μετοχών τους να πέφτουν κατακόρυφα. Η γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία Renault SA υποχώρησε έως και 12% τη Δευτέρα, με αφορμή το πώς οι κυρώσεις θα πλήξουν τις δραστηριότητές της στη Ρωσία, τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της. Η μονάδα της AvtoVaz, στην οποία η Renault κατέχει το 68% των μετοχών, κατασκευάζει οχήματα μάρκας Lada που κατέχουν περίπου το ένα πέμπτο της ρωσικής αγοράς. Η Renault κατασκευάζει επίσης τα Kaptur, Duster και άλλα οχήματα στο δικό της εργοστάσιο στη Μόσχα.
Η Ford Motor ανακοίνωσε ότι δεν σχεδιάζει να αποχωρήσει από την κοινοπραξία της στη Ρωσία με τη Sollers για την παραγωγή επαγγελματικών φορτηγών, τουλάχιστον όχι προς ώρας. “Το τρέχον ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στην ασφάλεια και την ευημερία των ανθρώπων στην Ουκρανία και τη γύρω περιοχή”, ανέφερε η Ford σε ανακοίνωσή της. “Δεν θα κάνουμε εικασίες σχετικά με τις επιχειρηματικές επιπτώσεις”.
Ορισμένες εταιρείες αποσύρονται από την Ουκρανία και όχι από τη Ρωσία, λέγοντας ότι έχουν ανησυχίες για την ασφάλεια καθώς η εισβολή προχωράει. Η Coca-Cola ανέφερε ότι ο ευρωπαϊκός εταίρος εμφιάλωσης, η Coca-Cola Hellenic Bottling Company, κλείνει αμέσως τις δραστηριότητές της στην Ουκρανία. Δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με τη Ρωσία.
“Η ασφάλεια των ανθρώπων μας είναι η νούμερο ένα προτεραιότητά μας και έχουμε θέσει σε εφαρμογή τα σχέδια έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνουν τη διακοπή της παραγωγής στην Ουκρανία, το κλείσιμο του εργοστασίου μας και ζητάμε από τους συναδέλφους μας στη χώρα να παραμείνουν στα σπίτια τους και να ακολουθήσουν τις τοπικές οδηγίες”, ανέφερε σε δήλωσή του εκπρόσωπος της Coca-Cola HBC.
Αποκλεισμός από το ποδόσφαιρο
Σε μια κίνηση που θα έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από την επιχειρηματική κοινότητα, η παγκόσμια ποδοσφαιρική οργάνωση FIFA και η ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική αρχή UEFA απαγόρευσαν τη συμμετοχή ρωσικών ομάδων σε αγώνες. “Το ποδόσφαιρο είναι πλήρως ενωμένο εδώ και σε πλήρη αλληλεγγύη με όλους τους ανθρώπους που πλήττονται στην Ουκρανία”, ανέφεραν σε κοινή ανακοίνωση.
Ο Mark McNamee, υψηλόβαθμο στέλεχος της συμβουλευτικής εταιρείας FrontierView, βρισκόταν στη Μόσχα πριν από δύο εβδομάδες και μιλούσε με στελέχη για τις πιθανές επιπτώσεις μιας εισβολής. Πολλοί απέκρουσαν τα χειρότερα σενάρια, είπε, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ήταν απαραίτητα προετοιμασμένοι για όσα συνέβησαν.
Πολλές εταιρείες θα δυσκολευτούν να υποστηρίξουν τις τοπικές επιχειρήσεις δεδομένης της απαγόρευσης του SWIFT και των ελέγχων κεφαλαίων, είπε. Οι επιχειρήσεις στον τομέα της ενέργειας ή των εμπορευμάτων ή όσες πωλούν στη ρωσική κυβέρνηση θα αντιμετωπίσουν τον πιθανό κίνδυνο να θεωρηθούν ότι “επωφελούνται από τον πόλεμο”.
Οι εταιρείες καταναλωτικών αγαθών με εκτεταμένες δραστηριότητες και τοπική παραγωγή στη Ρωσία δεν μπορούν εύκολα να αποχωρήσουν, ακόμη και αν το θέλουν, καθώς αντιμετωπίζουν οικονομικές αναταράξεις. Πριν από την εισβολή την περασμένη εβδομάδα, η Danone SA, η οποία διαχειρίζεται τη μεγαλύτερη επιχείρηση γαλακτοκομικών προϊόντων της Ρωσίας και δραστηριοποιείται στην Ουκρανία για περισσότερα από 20 χρόνια, ανέφερε ότι έθεσε σε εφαρμογή σχέδια για να προετοιμαστεί για οποιαδήποτε στρατιωτική κλιμάκωση.
Ο οικονομικός διευθυντής Juergen Esser δήλωσε ότι η εταιρεία προσπαθούσε να αγοράζει περισσότερα τοπικά συστατικά για τα προϊόντα της και από τις δύο αγορές, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των πρώτων υλών προέρχεται ήδη από την εγχώρια αγορά. Η Nestle αντιστάθμισε επίσης τη συναλλαγματική της έκθεση, είπε. Η Danone εισήλθε στη ρωσική αγορά πριν από τρεις δεκαετίες. Η χώρα αντιπροσωπεύει περίπου το 5% των καθαρών πωλήσεων της εταιρείας και η Ουκρανία λιγότερο από το 1%.
Η Carlsberg A/S είναι η μεγαλύτερη ζυθοποιία στη Ρωσία μέσω της ιδιοκτησίας της στην Baltika Breweries. Η πλειονότητα της αλυσίδας εφοδιασμού, της παραγωγής και των πελατών της Baltika εδρεύει στη χώρα, γεγονός που περιορίζει τον άμεσο αντίκτυπο πολλών κυρώσεων, δήλωσε εκπρόσωπος της Carlsberg. Η εταιρεία έχει περιορισμένες εξαγωγές από και εισαγωγές προς τη Ρωσία, όπου η Carlsberg απασχολεί 8.400 άτομα, αλλά προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η πλήρης έκταση των άμεσων ή έμμεσων συνεπειών από τις κυρώσεις, δήλωσε η ίδια. Απασχολεί 1.300 εργαζόμενους στην Ουκρανία, όπου την περασμένη εβδομάδα σταμάτησε τις εργασίες στα ζυθοποιεία της και έστειλε τους εργαζόμενους στην πατρίδα τους.
