Θυμάται κανείς τον «Κάουφμαν» στην οδό Σταδίου;

Περπάτησα πρόσφατα, για πολλοστή φορά, τη Σταδίου από το Σύνταγμα μέχρι την Ομόνοια και παρατηρούσα την πόλη σαν να ήταν κάτι ξένο προς εμένα. Είναι αυτή η Αθήνα που ξέρω; Από την πλατεία Συντάγματος και κάτω, κατά μήκος όλης της Σταδίου, η πόλη είναι πλήρως αποχυμωμένη. Δεν υπάρχουν σήματα από τα οποία να εμπνευστείς. Υπάρχουν μόνο αλλεπάλληλες ιστορίες παρακμής.

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Kείμενο Νίκος Βατόπουλος

Το σκεφτόμουν πρόσφατα με αφορμή μία φωτογραφία του 1960. Γωνία Σταδίου και Καραγεώργη της Σερβίας και απέναντι το Μέγαρο Βούρου. Από τη μια, η ιστορική έδρα του βιβλιοπωλείου «Ελευθερουδάκης» και από την άλλη το ιστορικό καφενείο του «Ζαχαράτου». Τα επόμενα δύο χρόνια (1962-63) οι δύο γωνίες χάθηκαν, και τα ιστορικά κτίρια-πύλες στην πλατεία Συντάγματος, προς το Σύνταγμα, ανοικοδομήθηκαν.

Ελευθερουδάκης | Από το λουκέτο στην περιπέτεια των πλειστηριασμών

Μαζί, όμως, χάθηκε εκείνο το μοναδικό πύκνωμα ατμόσφαιρας και η χωνεμένη στους πόρους της πόλης ιστορία, που μόνο ένα βιβλιοπωλείο ή ένα καφενείο, όπως ήταν ο «Ζαχαράτος», μπορεί να μεταδώσει.

Το ξανασκέφτηκα αργότερα, καθώς κατέβαινα τη Σταδίου, όταν λοξοδρομώντας στην Κοραή είδα το νέο σουβλατζίδικο, απέναντι από το σημείο όπου κάποτε υπήρχε το βιβλιοπωλείο «Ατλαντίς» των αδελφών Πεχλιβανίδη. Είχα ήδη προσπεράσει το καμένο «Αττικόν», τη Marfin, τον κλειστό «Κάουφμαν». Τρία χρόνια τώρα, παγωμένη η εικόνα της παρηκμασμένης πόλης. Είναι ένα ξήλωμα της αστικής φυσιογνωμίας της Αθήνας. Και λίγο παρακάτω, τα βιβλιοπωλεία-στοκατζίδικα. Την οδό Σταδίου, την κάποτε περιώνυμη, αγαπημένη οδό των Αθηναίων από τον 19ο αιώνα, την ένιωθα αποστεωμένη, ημιθανή, χωρίς να μπορεί να έχει ένα ρόλο, ιστορικό, κοινωνικό, συνειρμικό.

Και αυτή η μεγάλη δύναμη των συνειρμών, που κάνουν το προσωπικό βίωμα στην πόλη τόσο ξεχωριστό, δεν είχε στην οδό Σταδίου την ορμή και την έμπνευση μιας πρωτογενούς σκέψης με πηγή ένα «σήμα» του δρόμου όπως ήταν σήμερα… Οι συνειρμοί έμεναν να λιμνάζουν σε στάσιμα νερά αλλοτινών εικόνων, διηγήσεων, φωτογραφιών και μιας διάχυτης επιθυμίας για «κάτι άλλο». Η οδός Σταδίου αναδύθηκε στα μάτια μου τόπος κενός, χωρίς φιλοδοξία, χωρίς όραμα, χωρίς αφηγηματική δύναμη. Ηταν τραυματικό. Γιατί είχε τη μορφή ενός πετρώματος, ασάλευτου, ενός κοιτάσματος χωρίς ανθρώπινους πόρους, χωρίς εκπλήξεις.

Ανακαλούσα τη μυρωδιά από το ξύλο που έντυνε τον παλιό «Κάουφμαν». Για πολλούς είναι ταυτόσημη του αστικού πολιτισμού, του ανοίγματος στον κόσμο, της δίψας για γνώση. Το τρίξιμο σε εκείνη τη σκάλα από το μικροσκοπικό ισόγειο μέχρι τον πρώτο όροφο με τη λογοτεχνία και τα λευκώματα συνοδεύει πλέον ως επιθανάτιος ρόγχος τις αναμνήσεις από την Αθήνα προ πέντε ετών. Η πόλη μοιάζει συντριμμένη στον χρόνο, ταπεινωτικά ηττημένη όχι τόσο από την οικονομική κρίση, αλλά από την επέλαση ενός άλλου πολιτισμού, ενός διαφορετικού αξιακού συστήματος, ενός άλλου εσμού ανθρώπων που σαν επήλυδες γέμισαν τα «κενά».

Είναι περίεργη η αίσθηση να περπατάς σήμερα στη Σταδίου και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, να μην υπάρχει τίποτε να σε συνδέει με την αστική παράδοση της πρωτεύουσας. Εχει συμβεί μία σημαντική ρωγμή. Ο,τι απέμεινε στέκεται σε ένα δίχτυ. Και αυτό που μπορεί κανείς να ονειρευτεί είναι στα όρια της ουτοπίας με την πεποίθηση πως η οδός Σταδίου δεν μπορεί να είναι έτσι.

Η ιστορία του Βιβλιοπωλείου Κάουφμαν

Αφού παραθέσαμε το άρθρο του Νίκου Βατόπουλου, εμείς στο de-facto να θυμίσουμε πως εχοντας από τη δεκαετία του 1920 ως έδρα ένα υπέροχο νεοκλασικό κτίριο της οδού Σταδίου το συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο ξεπέρασε τα όρια ενός χώρου προμήθειας βιβλίων σε πελάτες αλλά και φορείς του Δημοσίου, καθιστώντας τον σημείο συνάντησης του γαλλικού με τον ελληνικό πολιτισμό.

Με δικό του περίπτερο στις Δελφικές Γιορτές του Σικελιανού, στέκι του Ελύτη του Σεφέρη, του Παλαμά, του Χατζιδάκι, αλλά και μεταγενέστερων λογοτεχνών , καθηγητών , δημοσιογράφων , το εν λόγω βιβλιοπωλείο συνδέθηκε άρρηκτα με την διάδοση της γαλλικής κουλτούρας στους Αθηναίους.

Δημιουργώντας με τα χρόνια τμήμα συνδρομών για το γαλλικό τύπο, τμήμα κινηματογράφου, διοργάνωση σεμιναρίων για καθηγητές, κάλυπτε ευρύτατο φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων για τις οποίες έλαβε και τιμητική διάκριση από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το βιβλιοπωλείο είχε περάσει στην καθημερινότητα & στη συνείδηση πολλών πελατών του, μιας και δεν ήταν λίγα τα περιστατικά όπου τακτικοί πελάτες θα επέστρεφαν από ταξίδι στο εξωτερικό με σοκολατάκια για το προσωπικό ή εργαζόμενος σε παρακείμενη υπηρεσία θα «κερνούσε» συχνά – πυκνά την πρωινή τυρόπιτα των υπαλλήλων του Κάουφμαν (Kauffman) ή ακόμη το νεοκλασικό της Σταδίου θα αποτελούσε σημείο συνάντησης φίλων όπου πριν την καθιερωμένη Σαββατιάτικη βόλτα τους θα έριχναν και μια ματιά στις νέες εκδόσεις που φιλοξενούσε το κατάστημα.