Μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 κάποιοι συνέκριναν τον εθνικιστικό λαϊκισμό των Ηνωμένων Πολιτειών με την κατάσταση που επικρατούσε στη Βρετανία με το Brexit και έλεγαν χαρακτηριστικά: «Πιστεύετε ότι είναι κακό που η Βρετανία ψήφισε να αποχωρήσει από την ΕΕ; Η Αμερική ψήφισε να εγκαταλείψει τον εαυτό της».
Οπως τονίζει η αρθρογράφος του Guardian, Aφουα Χιρς, τέσσερα χρόνια αργότερα, τα πράγματα φαίνονται λίγο διαφορετικά. Εχοντας πράγματι πάρει αποστάσεις από την λογική, η Αμερική σώθηκε τώρα – όχι για πρώτη φορά – από τους έγχρωμους πολίτες της.
Τα δημοσκοπικά ευρήματα δείχνουν ότι χωρίς τους μειονοτικούς-εθνοτικούς ψηφοφόρους, πολλοί από τους οποίους έπρεπε να ξεπεράσουν τις σκόπιμες και συστηματικές προσπάθειες αποχής τους από την κάλπη – η συνταγματική και πολιτική ακεραιότητα των ΗΠΑ θα είχε υπομείνει για τέσσερα ακόμη χρόνια την καταστροφική ηγεσία του Τραμπ.
Στην Βρετανία, τα τελευταία τέσσερα χρόνια της οπισθοδρόμησης, η κυβέρνηση είχε αφεθεί ανεξέλεγκτη. Αλλά όσο άσχημα και αν συμπεριφέρονταν οι ηγέτες της, ήξεραν ότι υπήρχε μια μεγαλύτερη, πιο ισχυρή δημοκρατία που συμπεριφερόταν ακόμη χειρότερα.
Οι επιθέσεις των Συντηρητικών κατά της ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος, για παράδειγμα, μπορεί να αποτελούν μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο βρετανικό σύνταγμα. Αλλά για τον Τραμπ, οι προσωπικές επιθέσεις σε μεμονωμένους δικαστές στο Twitter έγινε ρουτίνα.
Η χαλαρή στάση της βρετανικής κυβέρνησης σχετικά με την παραβίαση του διεθνούς δικαίου προκάλεσε την καταδίκη σχεδόν όλων των πρώην πρωθυπουργών. Αλλά ο Τραμπ πρωτοστάτησε στο δρόμο για τη διάλυση διεθνών συμφωνιών και την αποχώρηση από πολυμερείς οργανισμούς.
Και υπάρχει το φυλετικό ζήτημα, συνεχίζει η Χιρς. Η Βρετανία έπρεπε να υπομείνει έναν υπουργό ισότητας που υποδηλώνει ότι το αντι-ρατσιστικό υλικό ανάγνωσης είναι παράνομο στο σχολείο, έναν υπουργό Εξωτερικών που χλευάζει το κίνημα Black Lives Matter και τον ίδιο τον Μπόρις Τζόνσον, έτοιμο να προσβάλει τα μαύρα παιδιά στην Αφρική όπως είχε κάνει με τον μαύρο πρόεδρο στον Λευκό Οίκο (σ.σ. τον Μπαράκ Ομπάμα).
H εκλεγμένος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Καμάλα Χάρις λέγεται ότι «μισεί» τον Τζόνσον για τον ισχυρισμό ότι ο Ομπάμα είχε μνησικακία εναντίον της Βρετανίας λόγω της «μερικής καταγωγής του από την Κένυα». Τα σχόλια του Βρετανού πρωθυπουργού δεν είχαν ηχήσει καλά.
Η αναφορά του στην Κένυα δεν ήταν τυχαία. Μεγάλο μέρος της πολιτικής στρατηγικής του Τζόνσον στηρίζεται στα θεμέλια της αυτοκρατορικής υπερηφάνειας και της αποικιακής νοσταλγίας.
Οι ρίζες της Καμάλα Χάρις της δίνουν περισσότερα κοινά με τους Βρετανούς από ό,τι με τους περισσότερους Αμερικανούς. Ο παππούς της εργάστηκε για τη βρετανική αποικιακή κυβέρνηση στην Ινδία, όπου πάλεψε για την ανεξαρτησία από την ιδεολογία της βρετανικής αυτοκρατορίας περί «λευκής ανωτερότητας».
Ηταν αυτή η δύναμη πίσω από αυτήν την αυτοκρατορία που πρωτοστάτησε στην υποδούλωση Αφρικανών και οδήγησε τον πατέρα της Καμάλα Χάρις, Ντόναλντ, να γεννηθεί στην Τζαμάικα.
Οι Τόρις, που φουσκώνουν με υπερηφάνεια από την ίδια ιστορία – και καυχιούνται με το τραγούδι «οι Βρετανοί ποτέ δεν θα είναι σκλάβοι» – είναι απίθανο να βρουν τη σαγηνευτική δύναμη να επηρεάσουν την νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Η βρετανική κυβέρνηση παράβλεψε τις εθνοτικές μειονότητες όταν της πρόσφεραν την αλήθεια της δική τους καταγωγής, για να αντιμετωπίσουν αυτήν την προπαγάνδα. Δεν γίνεται, όμως, να παραβλέψει τον πρόεδρο και την αντιπρόεδρο της Αμερικής.
Αυτό κάνει τον Τζόνσον να φαίνεται ιδιαίτερα εύθραυστος και εκτεθειμένος. Αυτήν την εβδομάδα ένας από τους προκατόχους του, ο Τζον Μέιτζορ – έχοντας βιώσει τεταμένες σχέσεις με την Αμερική, όταν ήταν στην εξουσία – προειδοποίησε ότι «ο εφησυχασμός και η νοσταλγία είναι ο δρόμος προς την εθνική παρακμή». «Δεν είμαστε πλέον η αναντικατάστατη γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής. Τώρα είμαστε λιγότερο συνδεδεμένοι και με τους δύο» προειδοποίησε ο Μέιτζορ.
Μεγάλο μέρος της παρακμής της Βρετανίας είναι διαρθρωτικό και ξεκίνησε πολύ πριν αναλάβει ο Τζόνσον, εκτιμά η αρθρογράφος του Guardian. Αλλά αν θέλει να το επιδεινώσει κι άλλο, δύσκολα θα έβρισκε ένα μονοπάτι πιο αποτελεσματικό από αυτό που βρίσκεται επί του παρόντος.
«Δεν έχουμε υπομείνει ποτέ στη σύγχρονη εποχή κάτι τόσο ακραίο όσο η τοξική επίθεση στην πολιτική κουλτούρα της Αμερικής που άφησε πίσω του ο Ντόναλντ Τραμπ. Οπως συνήθως, η δική μας είναι μια κακή απομίμηση. Και όπως όλα τα κακέκτυπα, δεν είναι φτιαγμένη για να διαρκέσει» καταλήγει η Aφουα Χιρς.
Ακολουθεί το κείμενο του Guardian
After the election of Donald Trump in 2016, an American friend compared the nativist populism of the United States with the state of Brexit Britain. “You think it’s bad that Britain voted to leave the EU,” he told me. “America has voted to leave itself.”
Four years later, things look a little different. Having indeed taken leave of its senses, America has now been rescued – not for the first time – by its citizens of colour. Polling data shows that without minority-ethnic voters, many of whom had to overcome deliberate and systemic attempts to suppress their participation – the nation’s constitutional and political integrity would have endured a further four years of Trump’s wrecking ball.
Under cover of the past four years of regression, the British government has been running riot. However badly our leaders behaved, though, they knew there was a larger, more powerful democracy behaving even worse.
Conservative attacks on the independence of the judiciary, for example, may represent an unprecedented assault on our constitution. But for Trump, lashing out personally at individual judges on Twitter became routine.
The British government’s relaxed attitude about violating international law has prompted the condemnation of nearly all living former prime ministers. But Trump led the way in tearing up international agreements and withdrawing from multilateral organisations.
And then there is race. In Britain we have had to endure an equalities minister who suggests anti-racism reading materials are illegal in school, a foreign minister who derided Black Lives Matter as a Game of Thrones spoof, and Boris Johnson himself, as ready to insult black children in Africa as he was the black president in the White House.
Vice-president-elect Kamala Harris is said to “hate” Johnson for claiming Obama held a grudge against Britain because of his “part-Kenyan” heritage. The prime minister’s comments have not aged well.
The Kenya reference was not accidental. Much of Johnson’s political strategy rests on foundations of imperial pride and colonial nostalgia. That was compatible with the “special relationship” when the American president was, like him, similarly smitten by an imagined great white past. Lamenting the decline of this relationship has become a national pastime in Britain – traditionally at just such moments as this, when a change of guard in the White House threatens the status quo.
What is clear is that, insofar as the special relationship does exist, it’s rooted in “shared cultural values”. This phrase, whenever deployed by Britain, is almost always code for: “We colonised you once, and how well you’ve done from it.”
But empires, inconveniently, have a habit of striking back. And so the victims of British colonial abuse in Ireland have, through a twist of fate, lent their ancestral memory to the new US president. When Joe Biden visited County Mayo in 2016, he heard how his home town experienced the worst of the potato famine – even by the catastrophic standards of the nation as a whole – the entire population “gone to workhouse, to England, to the grave”.
Kamala Harris’s heritage gives her more in common with many British people than it does with most Americans. Her grandfather worked for the British colonial government in India, where he strived for independence from the white supremacist ideology of the British empire. The power behind this empire earlier pioneered the enslavement of Africans that led Harris’s father, Donald Harris, to be born in Jamaica.
Tories pumped with pride from this same history – gloriously bragging in song that “Britons never shall be slaves” – are unlikely to find its seductive power holds much sway within the incoming US administration. The government ignored British ethnic minorities when we offered the truth of our own lineages to counter this propaganda. Ignoring the president and vice-president of America is slightly harder to pull off.
That leaves Johnson looking particularly fragile and exposed. This week one of his predecessors, John Major – no stranger to strained relations with America when he was in office – warned that “complacency and nostalgia are the route to national decline”. Britain needed a reality check, Major cautioned. “We are no longer an irreplaceable bridge between Europe and America. We are now less relevant to them both.”
Much of Britain’s decline is structural, set in motion long before Johnson took office. But if you wanted to exacerbate it, you’d struggle to find a more effective path than the one we are currently on. We have never in modern times endured anything quite as extreme as the toxic assault on America’s political culture left behind by Donald Trump. As usual, ours is a poor imitation. And like all cheap fakes, it’s not built to last.
