Το Grünheide δεν είναι γνωστό, ακόμη και στη Γερμανία αλλά η ανακοίνωση του Elon Musk πριν από τέσσερα χρόνια ότι θα έχτιζε το πρώτο ευρωπαϊκό γιγαντοεργοστάσιο της Tesla κοντά σε αυτή την πόλη της ανατολικής Γερμανίας το έβαλε στον χάρτη.
Από την Wilhelmine Preussen/POLITICO
Σήμερα ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Giorgia Meloni και ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan στρώνουν κόκκινα χαλιά προκειμένου να αποκτήσουν το δικό τους εργοστάσιο Tesla. Από την άλλη πλευρά, ο μεγιστάνας των EV πρόκειται να επεκταθεί στη Γερμανία και να διπλασιάσει την παραγωγή σε 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα ετησίως -κάτι που θα έκανε το Grünheide το μεγαλύτερο εργοστάσιο αυτοκινήτων στην Ευρώπη.
«Για περισσότερα από 16 συνεχόμενα χρόνια, έπρεπε να ζητάω συγγνώμη για τον ισολογισμό της πόλης μας στο τέλος κάθε οικονομικού έτους και για το γεγονός ότι δεν καταφέραμε να προσφέρουμε θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας στην περιοχή. Αυτές οι εποχές έχουν περάσει», είπε στο POLITICO ο Arne Christiani, ο επί χρόνια δήμαρχος του Grünheide. Ο ίδιος μιλούσε ενώ οδηγούσε στην πόλη (με ένα Volvo) δείχνοντας το πώς η Tesla δεν έχει αγγίξει την καταπράσινη ύπαιθρο.
Χτισμένη 30 χιλιόμετρα ανατολικά του Βερολίνου σε μια ύπαιθρο με δάση και λίμνες με διάσπαρτες ντάκες (εξοχικές κατοικίες) που αποτελούν λείψανα του κομμουνιστικού παρελθόντος της, η πόλη των 8.000 κατοίκων έχει γίνει πόλος έλξης για τους ανθρώπους που θέλουν να ξεφεύγουν από τη φασαρία του Βερολίνου.
Το γεγονός αυτό δημιούργησε ένταση με την Tesla, καθώς ακτιβιστές διαμαρτυρήθηκαν για την υλοτομία που απαιτείται για την κατασκευή του εργοστασίου και την αδηφάγα δίψα της αυτοκινητοβιομηχανίας για νερό.
Αλλά για τους ντόπιους πολιτικούς, το κλειδί είναι η προσέλκυση θέσεων εργασίας που θα βοηθήσουν στην απομάκρυνση της υποβαθμισμένης περιοχής από την οικονομική μαυρίλα της. Προσπαθούν να τελειοποιήσουν αυτές τις αντικρουόμενες απαιτήσεις τονίζοντας ότι το Grünheide δεν θα μετατραπεί σε βιομηχανικό κόμβο όπως το Wolfsburg -η έδρα της Volkswagen- αλλά θα δώσει στους νέους μορφωμένους ενήλικες έναν λόγο για να μείνουν.
Το φτωχό παρελθόν του Βραδεμβούργου
Η απόφαση του Musk το 2019 να χτίσει το εργοστάσιο του στο Βρανδεμβούργο σηματοδοτεί μια δραματική αλλαγή σε σχέση με τις βιομηχανίες που αποτελούσαν το ψωμί και το βούτυρο του κράτους. Μέχρι τώρα, οι πιο σημαντικές εταιρείες ήταν μια εταιρεία παροχής φυσικού αερίου, η Wingas, που ανήκει στη ρωσική Gazprom, το ανοιχτό ορυχείο Jänschwalde και ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής με καύση λιγνίτη. Το αέριο εξαφανίστηκε χάρη στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την προσπάθεια της Γερμανίας να μειώσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, ενώ το Jänschwalde υποτίθεται ότι θα κλείσει έως το 2028 ως μέρος της σταδιακής κατάργησης του άνθρακα της Γερμανίας.
Αλλά χάρη στην Tesla, το Grünheide έχει έναν νέο αυτοκινητόδρομο και καλύτερες σιδηροδρομικές συνδέσεις με το Βερολίνο. Και υπάρχει λιγότερη ανησυχία για τον προϋπολογισμό του δήμου.
Ήδη οι πολιτικοί πανηγυρίζουν για την αλλαγή.
Ο Christiani αποκαλεί το νέο εργοστάσιο «νικηφόρο λαχείο». Λέει ότι «ο επιχειρηματικός φόρος της Tesla μπορεί να αντισταθμίσει» τα προβλήματα με τη Wingas.
«Το εργοστάσιο της Tesla δημιουργεί μια εντελώς νέα εικόνα του Βρανδεμβούργου και είναι ένα σημαντικός σταθμός για την εκβιομηχάνιση του κρατιδίου», σύμφωνα με τον πρωθυπουργό της πολιτείας Dietmar Woidke, ο οποίος εκλέγεται με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Καγκελαρίου Olaf Scholz. Ο υπουργός Οικονομίας της πολιτείας Jörg Steinbach αποκαλεί την Tesla έναν πραγματικό «παίκτη που αλλάζει το παιχνίδι».
Και τα δευτερογενή αποτελέσματα είναι ήδη ορατά.
Η BASF ήδη κατασκευάζει ένα εργοστάσιο καθόδων μπαταρίας στην πολιτεία, το οποίο θα παράγει υλικά μπαταριών για 400.000 ηλεκτρικά οχήματα ετησίως, και η γερμανοκαναδική εταιρεία Rock Tech σχεδιάζει να ανοίξει το μεγαλύτερο εργοστάσιο λιθίου της Ευρώπης στο Βραδεμβούργο.
Η Porsche και η θυγατρική της -όσον αφορά τις μπαταρίες- Cellforce φέρονται επίσης να θέλουν να δημιουργήσουν μονάδες και καταστήματα στην περιοχή.
«Το Ανατολικό Βραδεμβούργο συγκεκριμένα ήταν αδύναμο όσον αφορά τη βιομηχανία… και η άφιξη της Tesla το αλλάζει», δήλωσε ο Klaus-Heiner Röhl, ανώτερος οικονομολόγος και ειδικός στην ανατολική Γερμανία στο Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Κολωνίας, προσθέτοντας ότι η Tesla μπορεί «πιθανότατα να δημιουργήσει περισσότερες βιομηχανικές θέσεις εργασίας όταν, μετά από την σταδιακή κατάργηση του άνθρακα, θα υπάρχει τεράστιο πρόβλημα».
Το τελευταίο, αποτελεί ουσιαστικά τη χαριστική βολή για μια περιοχή -όπως και η υπόλοιπη παλιά Ανατολική Γερμανία- που παλεύει, και μέχρι στιγμής έχει αποτύχει, να μειώσει τη διαφορά με την πλουσιότερη Δύση. Ο μέσος μισθός είναι ένας από τους χαμηλότερους από οποιοδήποτε άλλο γερμανικό κρατίδιο, η ανεργία είναι υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο και ο πληθυσμός γερνάει χάρη στα εκατομμύρια των νέων που μετακόμισαν δυτικά στα 30 χρόνια από την επανένωση.
Από το 2015, η προσπάθεια ανάκαμψης της περιοχής ώστε να φτάσει τη Δύση έχει «μείνει στάσιμη», δήλωσε ο Marcel Fratzscher, επικεφαλής του γερμανικού οικονομικού ινστιτούτου DIW, κάτι που έχει αλλάξει τώρα χάρη στην επένδυση της Tesla. Με το εργοστάσιο να απασχολεί 11.000 και να παράγει 5.000 αυτοκίνητα την εβδομάδα, το Βρανδεμβούργο σημείωσε αύξηση 6% του ΑΕΠ φέτος, σε σύγκριση με τη μη ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας και τη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, και ο αριθμός των εργαζομένων αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί.
Και η περιοχή θέλει περισσότερα.
Ο υπουργός Οικονομίας του Βραδεμβούργου, Steinbach, πέταξε στο Texas νωρίτερα φέτος —φορώντας ένα μπλουζάκι Tesla— για να διαβεβαιώσει τον Musk για τη «συνεχή υποστήριξη» της πολιτείας όσον αφορά μια πιθανή επέκταση.
Τοπικές γκρίνιες
Αλλά δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με τη μεταμόρφωση στο Βραδεμβούργο και στο Grünheide.
Ο Steffen Schorcht και ο Manu Hoyer διευθύνουν ένα τοπικό κίνημα πολιτών, το Bürgerinitiative Grünheide, που πολεμά την άνευ όρων αγάπη προς τον κύριο Tesla. Ο κατάλογος των καταγγελιών κατά της Tesla είναι μακρύς: Περισσότερη κίνηση, αύξηση των ενοικίων και έλλειψη εργαζομένων για τις τοπικές επιχειρήσεις.
«Είναι έγκλημα το γεγονός ότι μια τέτοια εταιρεία παίρνει την έγκριση να δραστηριοποιηθεί εδώ εξαρχής», είπε ο Hoyer, αναφερόμενος στο πρόβλημα της κυκλοφορίας στην πόλη καθώς τα φορτωμένα φορτηγά με Teslas σπέρνουν τον πανικό στο πέρασμα τους.
Ένας φράχτης με αλυσίδα περιβάλλει μια μεγάλη αμμώδη περιοχή όπου η Tesla πρόκειται να επεκτείνει το εργοστάσιό της. Τους ενοχλεί το γεγονός ότι ένα πευκοδάσος δεκαετιών κόπηκε για να δημιουργηθεί χώρος για το εργοστάσιο. Το τελευταίο κατασκευάζεται σε μια περιοχή, εν μέρει, προστασίας του πόσιμου νερού και η Tesla επιτρέπεται να παίρνει τόσο νερό όσο μια μικρή πόλη —ενώ οι κάτοικοι του Βραδεμβούργου καλούνται να εξοικονομούν το νερό.
Αυτές οι γκρίνιες είναι πιθανό να χειροτερέψουν.
Η Tesla έχει καταθέσει αίτηση στις τοπικές αρχές για να επεκτείνει τη χωρητικότητα του εργοστασίου από 500.000 αυτοκίνητα ετησίως σε 1 εκατομμύριο -κάτι που θα άρπαζε το στέμμα για το μεγαλύτερο εργοστάσιο αυτοκινήτων της Γερμανίας (και της Ευρώπης) από το Wolfsburg της VW. Η Tesla θέλει επίσης να διπλασιάσει τη χωρητικότητα της μονάδας παραγωγής μπαταριών της από 50 γιγαβατώρες ετησίως σε 100 GWh.
Για να γίνει αυτό, η εταιρεία θα πρέπει να κόψει περισσότερα δάση και να επεκτείνει το αποτύπωμα του εργοστασίου της, σχέδια που προσέλκυσαν διαδηλωτές στην τοποθεσία τον περασμένο μήνα.
Αυτή η προσπάθεια αντιμετώπισε αντίσταση από τις τοπικές αρχές ύδρευσης, οι οποίες απέρριψαν την αρχική προσφορά τον Απρίλιο λόγω ανησυχιών ότι το Κρατίδιο έχει πολύ λίγο νερό για να προμηθεύσει το εργοστάσιο και ότι η Tesla δεν έχει επαρκή σχέδια αποχέτευσης.
Επίσης δεν είναι όλα καρδιές και λουλούδια μέσα στο εργοστάσιο. Περίπου χίλιοι εργαζόμενοι διαμαρτυρήθηκαν πρόσφατα για τις κακές συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων υγείας και ασφάλειας. Η διοίκηση του εργοστασίου φέρεται να αύξησε τους μισθούς ως απάντηση.
Η Tesla δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.