EMGF | Η Γεωπολιτική σημασία της ελληνοαιγυπτιακής ηλεκτρικής διασύνδεσης

Η χθεσινή (14/10/2021) υπογραφή του ελληνοαιγυπτιακού ΜοU για την αμφίδρομη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων μεταφοράς σηματοδοτεί την περαιτέρω εμβάθυνση του «άξονα» Αθηνών-Καΐρου σε στρατηγικό επίπεδο μετά την υπογραφή συμφωνίας για τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ τον Αύγουστο του 2020 και τη σύμπραξη των δύο κρατών στη δημιουργία του EMGF τον επόμενο μήνα.

Η ανάγκη υπογραφής του εν λόγω MoU είχε μάλιστα τονιστεί δημόσια από τον Έλληνα πρωθυπουργό κατά την επίσημη επίσκεψη του στο Κάιρο τον περασμένο Ιούνιο και αποτελεί σημαντική επιτυχία το γεγονός ότι υλοποιείται.

Τα ελληνικά και αιγυπτιακά συμφέροντα συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο σε μια σειρά από κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα από τη Λιβύη και τη Συρία έως το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού και του Παλαιστινιακού Ζητήματος.

Τι είναι ο EMGF

Τον Σεπτέμβριο 2020 υπογράφηκε το Kαταστατικό του Φόρουμ Φυσικού Αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο από τα επτά ιδρυτικά μέλη του (Αίγυπτος, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ιταλία, Ιορδανία, Παλαιστίνη). Ήδη με την κύρωση του Καταστατικού του από το πέμπτο μέλος, το EMGF θεωρείται επίσημος Οργανισμός από 1 Μαρτίου 2021. Κύριος σκοπός του είναι να λειτουργήσει ως γέφυρα που θα φέρει κοντά τους παραγωγούς φυσικού αερίου, τους καταναλωτές και τις χώρες διαμετακόμισης, έχοντας ως τελικό στόχο την ανάπτυξη μιας βιώσιμης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, επ’ ωφελεία των λαών της περιοχής.

Κατά την πραγματοποίηση της πρώτης συνάντησης των Υπουργών Ενέργειας της Ιορδανίας, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης, του Ισραήλ και της Ιταλίας, που έλαβε χώρα στο Κάιρο στις 14 Ιανουαρίου 2019, οι Υπουργοί ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να δημιουργηθεί ένα Φόρουμ φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο (EMGF), ως ανοιχτό φόρουμ για όλα τα κράτη της περιοχής και να υποστηρίξει τις προσπάθειες των μελών της – παραγωγών και καταναλωτών – ώστε να επωφεληθούν από αποθέματα φυσικού αερίου και υποδομές. Οι  κύριοι στόχοι του EMGF, όπως αυτοί περιγράφονται στη Διακήρυξη, περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

• Υποστήριξη της δημιουργίας μιας περιφερειακής αγοράς αερίου που ωφελεί τα μέλη μέσω της ασφάλειας της προσφοράς και της ζήτησης, της βελτιστοποιημένης ανάπτυξης πόρων και του κόστους των υποδομών, της ανταγωνιστικής τιμολόγησης και των βελτιωμένων εμπορικών σχέσεων.
• Εξασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ζήτησης των κρατών-μελών, βελτιστοποίηση της ανάπτυξης των πόρων, αποτελεσματική αξιοποίηση των υφιστάμενων και νέων υποδομών, εξασφάλιση ανταγωνιστικής τιμολόγησης και προώθηση βελτιωμένων εμπορικών σχέσεων.
• Ενίσχυση της συνεργασίας, με τη δημιουργία διαρθρωμένου και συστηματικού διαλόγου για το φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών πολιτικών για το φυσικό αέριο.
• Προώθηση, βάσει του διεθνούς δικαίου, της καλύτερης κατανόησης της αλληλεξάρτησης και των πιθανών οφελών της συνεργασίας μέσω του διαλόγου μεταξύ των μελών της.
• Υποστήριξη των χωρών παραγωγής και των χωρών με αποθέματα φυσικού αερίου στην περιοχή, στις προσπάθειές τους να αποτιμώνται τα υπάρχοντα και μελλοντικά τους αποθέματα, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ τους και με τις χώρες διέλευσης και κατανάλωσης στην περιοχή, αξιοποιώντας την υπάρχουσα υποδομή και αναπτύσσοντας περισσότερες επιλογές υποδομής για να ικανοποιήσει τις υπάρχουσες και μελλοντικές ανακαλύψεις.
• Παροχή αρωγής στις καταναλώτριες χώρες ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τους και, μαζί με τις χώρες διέλευσης, να διαμορφώνουν τις πολιτικές αερίου στην περιοχή, επιτρέποντας έτσι τη βιώσιμη εταιρική σχέση μεταξύ των βασικών παραγόντων της αλυσίδας αξίας της αγοράς αερίου.
• Εξασφάλιση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας της έρευνας, παραγωγής, μεταφοράς και κατασκευής υποδομών φυσικού αερίου και προώθηση της ενσωμάτωσης του φυσικού αερίου σε άλλους ενεργειακούς πόρους, ιδίως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.

Τέλος, στην Υπουργική διακήρυξη ορίστηκε ότι το EMGF θα εδρεύει στο Κάιρο και θα είναι ανοικτό να δεχθεί ως μέλος του κάθε χώρα που μοιράζεται τα κοινά συμφέροντα και τους στόχους του Φόρουμ, καθώς και για χώρες ή περιφερειακούς ή διεθνείς οργανισμούς που επιθυμούν να παρακολουθούν τις εργασίες του ως Παρατηρητές. Έως τα τέλη του 2020 ήδη η Γαλλία είχε εκφράσει το ενδιαφέρον της να συμμετέχει ως μέλος του Φόρουμ, ενώ οι ΗΠΑ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως Παρατηρητές.

Η Ελλάδα κύρωσε το Καταστατικό του EMGF με τον ν.4769/2021 (ΦΕΚ Α14 – 29.01.2021) και υποστηρίζει σθεναρά την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ όλων των χωρών της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς επιδιώκει να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς που θα επιτρέψουν στις χώρες να αξιοποιήσουν το μεγάλο ενεργειακό δυναμικό της περιοχής. Είναι άλλωστε γεγονός ότι οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις στον ενεργειακό τομέα, όπως η ανάγκη διαφοροποίησης των ενεργειακών πόρων και των διαδρομών, η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και η ανάγκη εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης νέων ενεργειακών υποδομών.

Το Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί, με τον τρόπο αυτό, να χρησιμεύσει ως υπόδειγμα για την προώθηση του πολυμερούς διαλόγου και την προώθηση των σχέσεων μεταξύ των χωρών της περιοχής και την έναρξη ενός διαρθρωμένου και συστηματικού πολιτικού διαλόγου για το φυσικό αέριο που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας βιώσιμης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου που θα συμβάλλει στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και σταθερότητας της περιοχής.