Συχνά διαβάζετε στην αρθρογραφία μας αφιερώματα για τα ελληνικά ναυπηγεία και την ελληνική ναυτιλία. Το θέμα των ναυπηγείων είναι υπόθεση δεκαετιών με πολλά προβλήματα, τα οποία εξακολουθούν να πλήττουν την ελληνική οικονομία και τους Έλληνες εργάτες.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Την ίδια στιγμή δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως τα νεοοθωμανικά οράματα του Ερντογάν απαιτούν την ανάπτυξη του τουρκικού Ναυτικού για να έχει ισχυρή παρουσία σε θάλασσες γειτονικών χωρών. Η ανάγκη αυτή έδωσε ισχυρή ώθηση στην τουρκική ναυπηγική βιομηχανία, η οποία ασχολείται και με το εμπορικό και με το πολεμικό σκέλος ναυπήγησης.
Η τουρκική ναυπηγική βιομηχανία
Οι δυνάμεις του τουρκικού Ναυτικού και της Ακτοφυλακής χρησιμοποιούν περισσότερα από 300 πλοία όλων των μεγεθών, αναφέρει ο Ευθύμιος Τσιλιόπουλος. Πάνω από 230 εξ αυτών (υποβρύχια, φρεγάτες, κορβέτες και πλοία αμφίβιων επιχειρήσεων) είναι κατασκευασμένα σε τουρκικά ναυπηγεία. Οι ναυπηγικές προσπάθειες της Τουρκίας ωρίμασαν κατά τη δεκαετία του 1980 με το σχεδιασμό και την κατασκευή σύγχρονων πολεμικών πλοίων, συμπεριλαμβανομένου ενός υποβρυχίου 1.000 τόνων και της φρεγάτας TCG Fatih στο ναυπηγείο Gölcük. Η Τουρκία κατασκεύασε επίσης πλοία υποστήριξης και αποβατικά στα ναυπηγεία Anadolu, Desan και Istanbul.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 το τουρκικό Ναυτικό σχεδίασε και δρομολόγησε την κατασκευή με εθνικούς πόρους, κορβέτας. Το 2004, η Istanbul Naval Shipyard Command ίδρυσε το Γραφείο του Προγράμματος MILGEM για την εκτέλεση και τον συντονισμό των έργων σχεδιασμού, μηχανικής και κατασκευής. Οι στόχοι για την κλάση Ada τέθηκαν για να ανταποκριθούν στις επιχειρησιακές απαιτήσεις του Ναυτικού.
Το MILGEM εστίασε στην κατασκευή πλοίου για ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις και για δυνατότητα περιπολίας σε ανοικτή θάλασσα, με χαρακτηριστικά στελθ και αισθητήρες για συλλογή πληροφοριών. Το 2005, η Istanbul Naval Shipyard Command ξεκίνησε τις εργασίες κατασκευής του πρώτου σκάφους (στο πλαίσιο του MILGEM), του TCG Heybeliada.
Το 2014, η τουρκική εταιρεία τεχνολογίας και άμυνας STM επιλέχθηκε ως υπεργολάβος για την κατασκευή των υπόλοιπων πλοίων κλάσης Ada. Περισσότεροι από 50 τουρκικοί προμηθευτές, συμπεριλαμβανομένων αμυντικών εταιρειών, όπως η ASELSAN και η HAVELSAN, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη υποσυστημάτων για το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου και ηλεκτρονικού πολέμου.
Περιήγηση στα ναυπηγεία της Τουρκίας
Ας φύγουμε όμως από το πολεμικό σκέλος κι ας επικεντρωθούμε στα συμβατικά πλοία.
Η Τουρκία κατατάσσεται ανάμεσα στις 10 πρώτες χώρες παγκοσμίως αναφορικά με τον αριθμό επισκευής αλλά και ναυπήγησης πλοίων. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι είναι η 5η παγκοσμίως «δύναμη» στην ανακύκλωση πλοίων. Σύμφωνα με στοιχεία της Διεύθυνσης Ναυτιλιακών Υποθέσεων της Τουρκίας, 70 ναυπηγεία είναι σήμερα ενεργά στη χώρα.
Τα περισσότερα βρίσκονται στις περιοχές της Τούζλα, της Γιάλοβα καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του Ιζμίτ, ενώ τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι επενδύσεις στον ευρύτερο κλάδο της ναυτιλιακής βιομηχανίας αλλά και της ναυπηγοεπισκευής στις επαρχίες της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου.
Τα Ναυτικά Χρονικά στο πλαίσιο πρόσφατης επίσκεψής τους στην Κωνσταντινούπολη, συνομίλησαν με τους υπεύθυνους των τριών ναυπηγείων, που ακολουθούν, και ξεναγήθηκαν στους χώρους τους.
Τα ναυπηγεία Beşiktaş Shipyard στη Γιάλοβα εξειδικεύονται στο σχεδιασμό, στην κατασκευή, στη συντήρηση και στον τεχνολογικό εξοπλισμό εμπορικών πλοίων. Τα ναυπηγεία Beşiktaş εξειδικεύονται, παράλληλα, και στις επισκευές και μετασκευές σκαφών. Tο συγκεκριμένο ναυπηγικό συγκρότημα αποτελεί το πιο ενεργό στη Μεσόγειο, με 150 δεξαμενισμούς πλοίων σε ετήσια βάση και 3 δεξαμενές και πλωτές αποβάθρες μήκους έως 382 μέτρων.
Το ναυπηγείο Tersan δραστηριοποιείται στην κατασκευή νέων πλοίων (στην περιοχή της Γιάλοβα), επισκευή και μετασκευή παλαιότερων (στην Τούζλα), αλλά και στη ναυτιλιακή πρακτόρευση. Ειδικά στον τομέα ναυπήγησης εξειδικευμένων πλοίων, έχει πετύχει να βρεθεί στις πρώτες θέσεις στην Τουρκία, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το ναυπηγείο Őzata εκτείνεται σε 60.000 τ.μ. στην Γιάλοβα και κατασκευάζει γιοτς, επιβατηγά, σωστικά και ερευνητικά σκάφη και καταμαράν, με εκτεταμένη χρήση ινών άνθρακα, τις οποίες παράγει η εταιρεία στο εργοστάσιό της.
Πως γίνεται τα ελληνικά ναυπηγεία να “μαραζώνουν” και αυτά της Τουρκίας να “ανθούν”
Συνολικά τα τουρκικά ναυπηγεία εξήγαγαν πλοία και γιοτ σε 136 χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Μεξικού, των Σεϋχελλών, της Ινδίας και του Ομάν. Τη μεγαλύτερη δραστηριότητα ανέπτυξε το Χονγκ Κονγκ, καθώς οι παραλαβές πλοίων τουρκικής ναυπήγησης εκτοξεύτηκαν κατά 375% σε σχέση με το 2018.
Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Τούρκων Εξαγωγέων (TİM, το μερίδιο της ναυπηγικής βιομηχανίας στις συνολικές εξαγωγές της γείτονος κινήθηκε στο 0,6% για το 2019.
Στην Ελλάδα ο μικροκομματισμός, ο κρατισμός, η γραφειοκρατία, η αδιαφορία και φυσικά η έλλειψη οράματος είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που οδήγησαν στην πτώση της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας.
Εγκαταλείπουν τα τουρκικά ναυπηγεία οι Έλληνες εφοπλιστές, έρχονται Ελλάδα
Ωστόσο δεν είναι όλα μαύρα.
Οι εξελίξεις στο Νεώριο και προσφάτως στην Ελευσίνα αλλά και οι διαδικασίες για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για επαναπατρισμό των ελληνικών πλοίων στα εγχώρια ναυπηγεία και δημιουργούν δυνατές βάσεις για την ανάπτυξη του κλάδου.
Ήταν το 2010 όταν άρχισαν ακόμη και Έλληνες πλοιοκτήτες να επιλέγουν τα τουρκικά ναυπηγεία λόγω κόστους, αλλά και λόγω των προβλημάτων που υπήρχαν στα εγχώρια ναυπηγεία, προβλήματα που προσγείωσαν σταδιακά τον τζίρο τους από τα 600 εκατ. το 2006 σε μόλις 100 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή όμως, όπως καταγράφει πρόσφατη μελέτη της Deloitte οι δαπάνες των Ελλήνων πλοιοκτητών για συντήρηση και επισκευές στα 5.000 περίπου πλοία τους ετησίως ξεπερνά το 1,35 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα αποτελεί πρώτη δύναμη στην παγκόσμια ναυτιλία, ωστόσο μέχρι πρότινος τα ελληνόκτητα πλοία πήγαιναν για επισκευές σε Τουρκία και Κροατία, κάτι που άρχισε να αλλάζει σταδιακά από το 2019, με την επαναλειτουργία των Ναυπηγείων Νεωρίου Σύρου, καθώς 95 πλοία επισκευάστηκαν τη συγκεκριμένη χρονιά στο Νεώριο, το 98% εκ των οποίων έφυγαν από τουρκικά ναυπηγεία για να έρθουν στην Ελλάδα.
Η επαναλειτουργία των Ναυπηγείων Νεωρίου Σύρου έδωσε σημαντική ανάσα και ώθηση στον κλάδο ύστερα από περίπου 20 χρόνια και κατάφερε το πρώτο σημαντικό πλήγμα στα ναυπηγεία της Τουρκίας, που έκαναν χρυσές δουλειές εκμεταλλευόμενα την κρίση στην Ελλάδα.
Χαρακτηριστική υπήρξε η αντίδραση του εφοπλιστή Ανδρέα Μαρτίνου το 2020, ο οποίος απηύθυνε κάλεσμα στους Έλληνες εφοπλιστές να αποκλείσουν την Τουρκία από επισκευές και δεξαμενισμούς, μετά την απόφαση Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία.
O εφοπλιστής χαρακτηρίζει «προσβολή» και «αναίτια πρόκληση» την απόφαση της Τουρκίας και τονίζει ότι, μετά την εξέλιξη αυτή, έχει «πλέον καταστεί σαφές ότι δεν μπορεί να υπάρχουν επί ίσοις όροις συνομιλίες με ένα ισλαμιστικό εθνικιστικό καθεστώς».
Κατακλείδα
Είναι λυπηρά τα γεγονότα που προαναφέραμε. Ωστόσο είναι και παράλογο να κάτσουμε μοιρολατρικά και απλά να θυμόμαστε ένα ένδοξο παρελθόν. Άλλωστε σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία οι εξελίξεις είναι τάχιστες.
Μόνο με ένα συνολικό σχέδιο ανάπτυξης μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη, σχέδιο που θα περιλαμβάνει τον ιδιωτικό τομέα και σίγουρα (σε κάποιο βαθμό) παρέμβαση του δημοσίου τομέα.