Ο Άγιος Ασώματος στα σκαλιά | Στην οδό Άρεως στο δυτικό τοίχο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού

Last updated on 14 Σεπτεμβρίου, 2022 at 06:04 μμ

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Περνώντας το τζαμί του Τζισταράκη, συναντάμε στην οδό Άρεως τον δυτικό τοίχο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Θα πρέπει να το ξέρει κανείς για να προσέξει ότι στον τοίχο, ανάμεσα στους δύο τελευταίους κίονες, υπάρχει μία αγιογραφία. Είναι εκπληκτική η αντοχή της στον χρόνο, δεδομένου ότι εδώ και ενάμιση αιώνα βρίσκεται εκτεθειμένη στο ύπαιθρο. Είναι ό,τι έχει απομείνει από ένα εκκλησάκι με το περίεργο όνομα Άγιος Ασώματος στα Σκαλιά . Φιλοτεχνήθηκε το 1577, όταν ανακαινίστηκε ο μικρός ναός και παρουσιάζει την προσευχή στη Γεθσημανή και την προδοσία του Ιούδα.

Σε δύο στύλους της Στοάς του Αδριανού υπάρχουν τα εξής χαράγματα:
1577 «Εκτίσθη ο Ασώματος των σκαλίων εν έτει ζπε εν μηνί Νοεμβρίω έτους»
1577 «Εκτίσθη ο Ασώματος των πεμ σκαλίων εν έτει ζπε εν μηνί Δεκεμβρίω ς»
Ο Άγιος Ασώματος στα Σκαλιά είναι πολύ παλιότερος· χτίστηκε το 1295, κολλητά στον τοίχο της Βιβλιοθήκης.

Συνήθως όσοι έχτιζαν κολλητά σε βράχο ή τείχος εξοικονομούσαν με αυτόν τον τρόπο τα υλικά ενός τοίχου. Στις απεικονίσεις δεν διακρίνεται καθαρά, αλλά η ύπαρξη της αγιογραφίας πάνω στον τοίχο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού φανερώνει ότι τουλάχιστον ένα τμήμα της εκκλησίας τον είχε χρησιμοποιήσει σαν τέταρτο τοίχο.

Ο Άγιος Ασώματος στα Σκαλιά ανήκε στην οικογένεια των Χαλκοκονδύληδων. Τον έχτισε ο Μιχαήλ Χαλκοκονδύλης και τον αφιέρωσε στον προστάτη του, τον αρχάγγελο Μιχαήλ. Ο προσδιορισμός «στα σκαλιά» οφείλεται στα σκαλιά του πρόπυλου της Βιβλιοθήκης, που ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά σημεία της παλιάς Αθήνας. Το εκκλησάκι χρησίμευε και για την ταφή των μελών της οικογένειας Χαλκοκονδύλη· στο εσωτερικό του βρέθηκαν 11 κτιστοί τάφοι.

Πίσω από τον τοίχο της Βιβλιοθήκης βρισκόταν το βοεβοδαλίκι, η έδρα του Τούρκου διοικητή της πόλης. Ήταν ένα περιμαντρωμένο συγκρότημα κτιρίων που περιλάμβανε, εκτός των άλλων, την κατοικία του βοεβόδα, τα δώματα του χαρεμιού του και τα κτίρια της φρουράς του. Ο ψηλός τοίχος πάνω από τον τοίχο και τους κίονες της Βιβλιοθήκης ανήκει στο περιτείχισμα.
Επί βαυαροκρατίας, λόγω έλλειψης δημόσιων κτιρίων, αρκετές εκκλησίες που βρίσκονταν σε καλή κατάσταση χρησιμοποιήθηκαν για δημόσια καταστήματα, ακόμη και για καταλύματα του στρατού. Ο Άγιος Ασώματος στα Σκαλιά έγινε αποθήκη φύλαξης αρχαιοτήτων.

Η παλαιότητά του δεν μπόρεσε να τον σώσει. Ο Δήμος της Αθήνας, από το 1842 μέχρι το 1869, είχε βαλθεί να πουλάει τις εκκλησίες, όχι μόνον τις ερειπωμένες, αλλά και τις αρκετά καλά διατηρημένες, για οικόπεδα. Αποτέλεσμα; Καταστράφηκαν εβδομήντα δύο εκκλησίες, για πολλές από τις οποίες δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα. Το ξεπούλημα έγινε με τέτοια φούρια και αδιαφορία, που δεν προηγήθηκε καμία μελέτη ή περιγραφή των εκκλησιών.

---

Ο Άγιος Ασώματος στα Σκαλιά κατεδαφίστηκε εκείνη την περίοδο, για να γίνουν ανασκαφές στο κτίσμα της Βιβλιοθήκης.

Πηγή