Οι επόμενες εκλογές που θα γίνουν, όποτε γίνουν, έχουν τα εξής ενδεχόμενα, στο πλαίσιο της υποκειμενικής αντίληψης της πραγματικότητας που έχουμε.
Το πιο πιθανό να προχωρήσουμε σε δεύτερες επαναληπτικές εκλογές, όπως έγινε ακριβώς τον Μάιο του 2012. Λόγω του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής που θα βασιστούν, δεν θα καταφέρει κανένα κόμμα να σχηματίσει κυβέρνηση με 151 τουλαχιστον βουλευτες.
Ωστόσο οι μεθεπόμενες εκλογές θα γίνουν με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, που ευνοεί τον σχηματισμό κυβέρνησης από το πρώτο κόμμα. Αυτό από μόνο του κάνει τη Νέα Δημοκρατία να στοχεύει σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση.
Δεν πρέπει βέβαια να αποκλείουμε να σχηματιστεί κυβέρνηση από το πρώτο κόμμα και κάποιο κόμμα της αντιπολίτευσης. Βάσει των σημερινών δημοσκοπήσεων, η Ν.Δ. θα είναι πρώτο κόμμα και σε αυτήν την περίπτωση θα συνεργαστεί με το ΚΙΝ.ΑΛ. ή την Ελληνική Λύση (δυσκόλα συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ).
Με λίγες πιθανότητες – αλλά όχι ανύπαρκτες- η Αριστερά θα συνασπιστεί σε τετρακομματική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝ.ΑΛ., ΚΚΕ και ΜέΡΑ25 και θα σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας, κάτι πρωτόγνωρο για την περίοδο της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα.
Παρόλο που είναι ιδιαίτερα χαμηλής πιθανότητας ενδεχόμενο, αξίζει να το αναλύσουμε. Ο Τσίπρας ήδη έχει προαναγγείλει ότι «δεν χρειάζεται να είναι ο ίδιος πρωθυπουργός σε επόμενη κυβέρνηση που θα συμμετάσχει ο ΣΥΡΙΖΑ», αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα επιθυμούσε ιδιαίτερα μια κυβέρνηση συνεργασίας με άλλα αριστερά κόμματα. Για τον ίδιο τον Τσίπρα θα αποτελέσει πολιτική ταφόπλακα αν δεν συμμετέχει το κόμμα του σε επόμενη κυβέρνηση, και θα παραιτηθεί αμέσως έπειτα από τέτοια συντριπτική ήττα από τον Μητσοτάκη. Οπότε η κυβέρνηση μειοψηφίας αποτελεί σωσίβιο για τον ίδιο και είναι σίγουρο ότι σκιωδώς θα την επιδιώξει.
Εκτός από το κεντρικό σύνθημα που θα ενώσει τα τέσσερα κόμματα της Αριστεράς κατά της «Δεξιάς του Μητσοτάκη», υπάρχει και ένας άλλος πολύ σημαντικός λόγος για την πολιτική τους ύπαρξη: με τον συνασπισμό τους θα καταφέρουν να αλλάξουν και πάλι το εκλογικό σύστημα σε απλή αναλογική, και πιθανώς αυτό να αποτελέσει και μόνιμη κατάσταση στη δημοκρατία μας, που θα πυροδοτήσει αλλαγή στις πολιτικές συνήθειές μας, με κυβερνήσεις συνεργασίας να εναλλάσσονται εσαεί.
Σαφώς δεν έχει πολλές πιθανότητες κάτι τέτοιο, ωστόσο οφείλουμε να το παραθέσουμε έστω ως θεωρητικό ενδεχόμενο.
Τι είναι η απλή αναλογική
Η μέθοδος της απλής αναλογικής είναι ένα εκλογικό σύστημα (ή εκλογικός νόμος) σύμφωνα με το οποίο υπολογίζεται η εκπροσώπηση των κομμάτων στη βουλή.
Για την ακρίβεια το εκλογικό σύστημα που ισχύει κάθε φορά είναι αυτό που καθορίζει τις έδρες που λαμβάνουν τα κόμματα ή οι συνασπισμοί κομμάτων που μετέχουν στις εκλογές. Οι υπόλοιπες λεπτομέρειες καθορίζονται από τον ισχύοντα εκλογικό νόμο.
Η απλή αναλογική είναι το σύστημα κατά το οποίο κάθε κόμμα παίρνει σχεδόν (υπάρχουν οι βουλευτές επικρατείας) ακριβώς όσες έδρες αναλογούν στο ποσοστό που πήρε στις εκλογές. Το σύστημα αυτό είναι η λεγόμενη καθαρή απλή αναλογική.
Το πρόβλημα του συστήματος αυτού είναι ότι είναι πιο δύσκολο να σχηματιστεί κυβέρνηση, καθώς απαιτείται συνεργασία πολλών κομμάτων εκτός αν κάποιο κόμμα καταφέρει να πάρει το 50,1% των ψήφων, που είναι γενικά δύσκολο.
Από την άλλη πλευρά το καλό της απλής αναλογικής είναι ότι τα κόμματα (και άρα οι ψήφοι των πολιτών) εκπροσωπούνται με δίκαιο τρόπο, ειδικότερα όσον αφορά στα μικρότερα κόμματα.
Παραλλαγές της απλής αναλογικής
Ωστόσο, εκτός από την καθαρή μορφή της, υπάρχουν και διάφορες παραλλαγές της απλής αναλογικής. Οι πιο γνωστές από αυτές είναι οι εξής δύο:
Απλή αναλογική με όριο
Πρόκειται για την πιο γνωστή παραλλαγή της απλής αναλογικής. Στην ουσία με το σύστημα αυτό καθορίζεται ένα ελάχιστο όριο για την είσοδο στη βουλή και συνεπώς στο μοίρασμα των εδρών.
Το όριο αυτό στη χώρα μας βρίσκεται στο 3%. Στην απλή αναλογική με όριο όσα κόμματα δεν ξεπεράσουν αυτό το όριο που ισχύει δε μπορούν να συμμετέχουν στην κατανομή εδρών και άρα δεν μπαίνουν στη βουλή.
Απλή αναλογική ανά περιφέρεια
Η δεύτερη εναλλακτική της απλής αναλογικής είναι η απλή αναλογική ανά περιφέρεια. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, οι έδρες κατανέμονται με βάση το ποσοστό κάθε κόμματος ανά εκλογική περιφέρεια.
Αν και με μια πρώτη ματιά αυτό το εκλογικό σύστημα φαίνεται να μοιάζει πολύ με την καθαρή απλή αναλογική, στην πραγματικότητα η απλή αναλογική ανά περιφέρεια ζημιώνει σημαντικά τα μικρότερα κόμματα.
Στην πραγματικότητα το σύστημα αυτό είναι κάτι μεταξύ της απλής και της ενισχυμένης αναλογικής. Στη χώρα μας ίσχυσε στις βουλευτικές εκλογές του 1989 και του 1990.
Γιατί έχουμε 300 βουλευτές;
O αριθμός αυτός έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα. Για την ακρίβεια συμβολίζει τους 300 Σπαρτιάτες που πολέμησαν στο πλευρό του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες το 480 π.Χ.
Ο νέος εκλογικός νόμος που θα διαδεχθεί την απλή αναλογική
Με το νέο εκλογικό νόμο που πέρασε η Νέα Δημοκρατία, εφόσον το πρώτο κόμμα, έχει λάβει ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% των έγκυρων ψηφοδελτίων, τότε λαμβάνει μπόνους 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των δικαιούμενων εδρών κομμάτων.
Από το 25% και μετά, για κάθε 0,5% το πρώτο κόμμα θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%. Τ
α ανωτέρω ισχύουν και σε περίπτωση συνασπισμού κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν είναι μεγαλύτερος από την δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων.
Ποιοι ψήφισαν το νέο εκλογικό νόμο;
Με 163 θετικές ψήφους από την ΝΔ και την Ελληνική Λύση εγκρίθηκε η αλλαγή του εκλογικού συστήματος από την Ολομέλεια της Βουλής (24/01/2020) και την ακύρωση της απλής αναλογικής και την επαναφορά του μπόνους προς το πρώτο κόμμα.
Καταψήφισαν 121 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ, το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ 25.
Το εκλογικό σύστημα που έφερε στη Βουλή η κυβέρνηση δεν συγκέντρωσε τις 200 ψήφους που απαιτούνταν, με βάση το Σύνταγμα, προκειμένου να έχει άμεση εφαρμογή ο νέος εκλογικός νόμος
. Αυτό σημαίνει ότι οι επόμενες εκλογές, όποτε και αν γίνουν (σ.σ. η κυβέρνηση δηλώνει κατηγορηματικά ότι θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας), θα διενεργηθούν με την απλή αναλογική που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και ο νέος εκλογικός νόμος θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές.