Στο ταξίδι του προς τη Βόρεια Θάλασσα, ο ποταμός Τάμεσης διασχίζει το Henley, μια γραφική πόλη της μεσαίας τάξης περίπου 55 χιλιόμετρα δυτικά του Λονδίνου. Ο ποταμός είναι κεντρικό στοιχείο στην ταυτότητα της πόλης, η οποία είναι γνωστή για την ετήσια βασιλική ρεγκάτα της και για την τοποθεσία του πρώτου αγώνα σκαφών μεταξύ των Πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ. Ωστόσο, εδώ και πολύ καιρό, το ποτάμι αποτελεί πηγή συναγερμού.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Από την Eshe Nelson/New York Times
«Τα τελευταία δύο χρόνια, όλα γίνονται χειρότερα και χειρότερα», είπε η 51 ετών Laura Reineke, κάτοικος του Henley, η οποία ξεκίνησε μια τοπική ομάδα κολύμβησης, την Henley Mermaids.
Το νερό είναι «πιο θολό και αν δεις τη βλάστηση στο κάτω μέρος, καλύπτεται από μύκητες λυμάτων», είπε. Ενώ κολυμπούσε στον Τάμεση, πρόσθεσε, η ομάδα είδε επίσης προϊόντα υγιεινής πιασμένα στα φύκια, σακούλες κολοστομίας ακόμα και περιττώματα.
Σε κοντινή απόσταση, μονάδες επεξεργασίας λυμάτων για την Thames Water, τη μεγαλύτερη εταιρεία ύδρευσης της Αγγλίας, μερικές φορές απορρίπτουν λύματα στο ποτάμι και τα τοπικά ρέματα, προκαλώντας παράπονα από τους κατοίκους του Henley.
Δεν όμως μόνο η Thames Water. Οι 10 επιχειρήσεις ύδρευσης στην Αγγλία και την Ουαλία, οι οποίες ιδιωτικοποιήθηκαν το 1989 κατά τη διάρκεια ενός κύματος απορρύθμισης και απελευθέρωσης της ελεύθερης αγοράς, έχουν γίνει στόχος της δημόσιας οργής για τις μολυσμένες υδάτινες οδούς και τους αυξανόμενους λογαριασμούς των νοικοκυριών.
Ο αριθμός των ανθρώπων που αρρωσταίνουν από το νερό αυξάνεται, σύμφωνα με στοιχεία που συλλέχθηκαν από ομάδες εκστρατειών και εισαγωγές σε νοσοκομεία. Η Surfers Against Sewage, μια μη κερδοσκοπική ομάδα που παρακολουθεί την ποιότητα του νερού σε όλη τη Βρετανία, είπε ότι περισσότεροι από 1.900 άνθρωποι ανέφεραν ότι αρρώστησαν αφού μπήκαν στο νερό πέρυσι, σχεδόν τριπλάσιος αριθμός από τον προηγούμενο χρόνο. Αλλά αυτό ήταν πιθανότατα απλώς «μια μικρή ματιά στην πραγματική κλίμακα» του προβλήματος επειδή περιλάμβανε μόνο αναφορές που υποβλήθηκαν στην ομάδα, είπε.
Καθώς ο θυμός μεγαλώνει, το Henley έχει γίνει μια από τις πιο δυνατές κραυγές στις εκκλήσεις σε εθνικό επίπεδο να επιστρέψουν οι εταιρείες ύδρευσης της χώρας στη δημόσια ιδιοκτησία. «Η ιδιωτικοποίηση ήταν μια καταστροφή, και ιδιαίτερα στη βιομηχανία νερού», είπε ο 47χρονος Jo Robb, περιφερειακός σύμβουλος και μέλος της ομάδας Henley Mermaids.
Σε όλη την Αγγλία και την Ουαλία, οι ανεπαρκείς επενδύσεις στην υποδομή αποχέτευσης και στην παροχή νερού οδήγησαν σε μια κρίση που παρατείνεται εδώ και χρόνια. Τώρα, όλο και περισσότεροι κατηγορούν τις ιδιοκτησίες των επιχειρήσεων ύδρευσης, οι οποίες είναι περιφερειακά μονοπώλια, που ανήκουν κατά κύριο λόγο σε πολυεθνικούς ομίλους ετερογενών δραστηριοτήτων και διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων κρατικών επενδυτικών και συνταξιοδοτικών ταμείων. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι μέτοχοι των εταιρειών ύδρευσης έχουν λάβει δισεκατομμύρια λίρες σε μερίσματα από την ιδιωτικοποίηση, αλλά δεν κατάφεραν να επιστρέψουν αρκετά χρήματα στο σύστημα ύδρευσης ενώ συσσώρευαν χρέη.
Τον Ιούνιο, το Δημοτικό Συμβούλιο του Henley ζήτησε την εθνικοποίηση της Thames Water, η οποία εξυπηρετεί περίπου 16 εκατομμύρια ανθρώπους, λέγοντας ότι το ιστορικό της εταιρείας ήταν «πέρα από ανησυχητικό». Για τους ακτιβιστές, η Thames Water είναι ένα ιδανικό σημείο εκκίνησης για την εθνικοποίηση των επιχειρήσεων ύδρευσης, επειδή η εταιρεία βρίσκεται στη μεγαλύτερη οικονομική δυσπραγία της ιστορίας της.
Η Thames Water, η οποία έχει χρέος περίπου 15 δισεκατομμυρίων λιρών ή 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δήλωσε ότι θα ξεμείνει από μετρητά μέχρι τον Μάιο εάν δεν είναι σε θέση να συγκεντρώσει περισσότερα ίδια κεφάλαια. Οι μέτοχοι της, οι οποίοι κατέχουν την εταιρεία μέσω της Kemble Water Holdings, στους οποίους περιλαμβάνονται ένα καναδικό συνταξιοδοτικό ταμείο, το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Abu Dhabi και ένα βρετανικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα για το προσωπικό πανεπιστημίων, είναι απρόθυμοι να εισφέρουν νέα μετρητά εν μέσω συγκρούσεων με τις ρυθμιστικές αρχές σχετικά με το ποσό που θα μπορούσε να συγκεντρωθεί από αυξήσεις στους λογαριασμούς πελατών.
Παράλληλα, η Thames Water αντιμετωπίζει ρυθμιστικά πρόστιμα που θα επιβαρύνουν τα οικονομικά βάρη της.
Τον περασμένο μήνα, η Ρυθμιστική Αρχή Υπηρεσιών Υδάτων της χώρας, γνωστή ως Ofwat, ανέφερε ότι σκοπεύει να επιβάλει πρόστιμο στην εταιρεία 104 εκατομμυρίων λιρών, ποσό ρεκόρ, για διαρροή ακατέργαστων λυμάτων και πρόκληση περιβαλλοντικής βλάβης, εν μέρει επειδή δεν είχε αναβαθμίσει εγκαταστάσεις αποχέτευσης.
Το ζήτημα εντάθηκε τα τελευταία χρόνια, καθώς περισσότεροι Βρετανοί συνέρρεαν στις πλωτές οδούς αφού απομονώθηκαν λόγω του πανδημικού lockdown. Άρχισαν να παρακολουθούν τον βαθμό στον οποίο οι εταιρείες ύδρευσης είχαν απελευθερώσει λύματα κοντά σε παραλίες και ποτάμια. Στο Henley, ο 54χρονος Dave Wallace είναι μεταξύ μιας αυξανόμενης κατηγορίας επιστημόνων πολιτών που παρακολουθούν τη ρύπανση.
«Ξέρω πάρα πολλά προτού κολυμπήσω εδώ», είπε ο Wallace δίπλα σε μια όχθη του Τάμεση κοντά στο Henley στα τέλη Αυγούστου, προτού βουτήξει ένα μεταλλικό κάνιστρο στο ποτάμι. Συνέλεξε ένα δείγμα νερού για να προχωρήσει σε ελέγχους για φωσφορικά άλατα, νιτρικά άλατα και E. coli, κάτι που κάνει τουλάχιστον κάθε εβδομάδα τα τελευταία δύο χρόνια.
Η Thames Water δήλωσε ότι σχεδιάζει να αναβαθμίσει το κέντρο αποχέτευσης του Henley μέχρι το τέλος του 2026. Γενικότερα, είπε εκπρόσωπος της εταιρείας, η εταιρεία έχει υποβάλει «ένα φιλόδοξο επιχειρηματικό σχέδιο» στην Ofwat που «θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τη γερασμένη βάση περιουσιακών στοιχείων, την κλιματική αλλαγή και την αύξηση του πληθυσμού».
Η Thames Water μπορεί να είναι το πιο έντονο παράδειγμα της κρίσης, αλλά ο θυμός είναι αισθητός σε όλη τη χώρα, από το Windermere στη Lake District έως τις παραλίες του Brighton στη νότια ακτή. Οι ρυθμιστικές αρχές ερευνούν όλες τις εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης στην Αγγλία και την Ουαλία λόγω ανησυχιών σχετικά με την απελευθέρωση λυμάτων, εκτός των εξαιρετικών περιστάσεων, όπως οι καταιγίδες, και για τη μη ακριβή αναφορά του μεγέθους της ρύπανσης. Η ρυθμιστική αρχή έχει προειδοποιήσει αρκετούς από αυτούς για την κατάσταση των οικονομικών τους.
Ο μέσος λογαριασμός κοινής ωφελείας στην Αγγλία και την Ουαλία είναι 441 λίρες ετησίως (528 ευρώ), πολύ υψηλότερος από ορισμένους από τους Ευρωπαίους γείτονές της, όπως η Γαλλία, αλλά χαμηλότερος από άλλους, όπως η Νορβηγία. Η Ofwat έχει προτείνει αύξηση των λογαριασμών των καταναλωτών κατά περισσότερο από ένα πέμπτο, κατά μέσο όρο, τα επόμενα πέντε χρόνια.
«Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ενστικτωδώς –μπορούν να δουν πότε τους κλέβουν», είπε ο Clive Lewis, μέλος του βρετανικού κοινοβουλίου που έχει ζητήσει να επανέρθει η δημόσια ιδιοκτησία των εταιρειών ύδρευσης. «Οι πολίτες μπορούν να καταλάβουν όταν τα πράγματα δεν λειτουργούν».
Όταν η βρετανική κυβέρνηση, υπό τη Margaret Thatcher, ιδιωτικοποίησε τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, προχώρησε περισσότερο από ό,τι πολλές άλλες χώρες. Τα περιουσιακά στοιχεία ύδρευσης και αποχέτευσης μεταβιβάστηκαν σε εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και εκκαθαρίστηκαν από τα χρέη. Οι μετοχές διατέθηκαν στο χρηματιστήριο, αλλά οι περισσότερες εταιρείες είναι πλέον ιδιωτικές, ένα σχετικά σπάνιο μοντέλο ιδιοκτησίας, αν και ορισμένες χώρες ή πόλεις έχουν συμβάσεις με ιδιωτικές εταιρείες για τη διαχείριση των συστημάτων ύδρευσης.
Από την ιδιωτικοποίηση, οι εταιρείες έχουν επενδύσει 130 δισεκατομμύρια λίρες στο σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης, σύμφωνα με την Ofwat, βελτιώνοντας τις διαρροές και τις διακοπές παροχής. Ωστόσο, έχουν συσσωρεύσει χρέη περίπου 64 δισεκατομμυρίων λιρών, ανέφερε η ρυθμιστική αρχή, και κατέβαλαν 53 δισεκατομμύρια λίρες σε μερίσματα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της από το 2023.
Οι εταιρείες ύδρευσης αντικρούουν την κατηγορία ότι οι πληρωμές των μετόχων ευθύνονται για τις ανεπαρκείς επενδύσεις. Αντίθετα, λένε ότι οφείλεται στο ότι οι λογαριασμοί νερού είναι πολύ χαμηλοί και έχουν «κατασταλθεί τεχνητά» από την Ofwat, δήλωσε ο Stuart Colville, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Water UK, ενός βιομηχανικού ομίλου.
Η ακόμα υψηλότερη χρέωση των πελατών θα επιτρέψει στις εταιρείες ύδρευσης να διπλασιάσουν τις επενδύσεις τους, στα 105 δισεκατομμύρια λίρες, τα επόμενα πέντε χρόνια, είπε ο όμιλος, επιτρέποντάς τους να μειώσουν τη ρύπανση και να προστατεύσουν μελλοντικά αποθέματα νερού, όπως η κατασκευή νέων δεξαμενών.
«Δεν ισχύει ότι η μετάβαση σε ένα μοντέλο που ανήκει στο δημόσιο στην Αγγλία θα βελτίωνε τα αποτελέσματα», είπε ο Colville. Θα προκαλούσε αναστάτωση και ανταγωνισμό, είπε, προσθέτοντας ότι η ιστορία της Αγγλίας με τη δημόσια ιδιοκτησία και οι συγκρίσεις με τα διεθνή μοντέλα ιδιοκτησίας υποδηλώνουν ότι η εθνικοποίηση δεν θα βελτιώσει την κατάσταση.
Υπάρχει όμως ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη δημόσια ιδιοκτησία. Η νέα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος δήλωσε ότι θα επαναφέρει τις σιδηροδρομικές υπηρεσίες στα χέρια του δημοσίου και ότι θα ιδρύσει μια δημόσια εταιρεία ενέργειας.
Πάνω από το 80 τοις εκατό των Βρετανών δήλωσαν ότι οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να λειτουργούν υπό το δημόσιο τομέα, σύμφωνα με δημοσκόπηση τον Ιούλιο. Στη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία, οι εταιρείες ύδρευσης ανήκουν στις κυβερνήσεις τους. Το 2001, μία από τις εταιρείες νερού της Ουαλίας έγινε μη κερδοσκοπικός οργανισμός.
Ωστόσο, η βρετανική κυβέρνηση είπε ότι δεν είναι υπέρ της εθνικοποίησης των εταιρειών ύδρευσης της Αγγλίας.
«Η εθνικοποίηση, την οποία κάποιοι υποστήριξαν, θα κόστιζε δισεκατομμύρια λίρες και θα χρειαζόταν χρόνια για να ξεχωρίσει το τρέχον μοντέλο ιδιοκτησίας, αφήνοντας τη ρύπανση των λυμάτων εν τω μεταξύ να χειροτερεύει και να σταματήσει τις τόσο απαραίτητες επενδύσεις», δήλωσε ο Steve Reed, υπουργός Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων, σε πρόσφατη ομιλία του.
Υπάρχει διαφωνία σχετικά με το πόσο θα κόστιζε η εθνικοποίηση, αλλά μια εκτίμηση, χρησιμοποιώντας την κεφαλαιακή αξία της Ofwat για τη βιομηχανία νερού, δεσμεύει το δημόσιο λογαριασμό για αποζημίωση μετόχων και κατόχων χρέους στα 99 δισεκατομμύρια λίρες. Δεδομένου ότι τα δημόσια οικονομικά της Βρετανίας είναι ήδη τεντωμένα και η κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει για έναν «επώδυνο» προϋπολογισμό τον επόμενο μήνα, αυτή η κίνηση φαίνεται απίθανη.