Γιατί το δολάριο συνεχίζει να γίνεται ακόμα ισχυρότερο και πόσο αυτό επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία;

Καθώς οι δημοσκοπήσεις και οι αγορές προβλέψεων έλεγαν ότι ο Donald J. Trump έδειχνε πιο πιθανό να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, η αξία του δολαρίου άρχισε να αυξάνεται. Όταν το αποτέλεσμα έγινε σαφές, εκτινάχθηκε στα ύψη.

Από τον Joe Rennison/New York Times

Την επομένη των εκλογών, το δολάριο ενισχύθηκε παρουσιάζοντας τη μεγαλύτερη άνοδο εδώ και χρόνια έναντι ενός μάτσο άλλων σημαντικών νομισμάτων. Και συνέχισε να αυξάνεται, σημειώνοντας νέο υψηλό για το έτος την περασμένη Τετάρτη, καθώς οικονομολόγοι και traders εξέταζαν τις πολιτικές που πρότεινε ο εκλεγμένος πρόεδρος και αναθεωρούσαν τις προβλέψεις τους για το κυρίαρχο νόμισμα στον κόσμο.

Αυτή η ισχύς είναι μια απότομη μετατόπιση από μια τρίμηνη συνεχιζόμενη αποδυνάμωση, με το δολάριο να φτάνει στο χαμηλό του σημείο για το έτος στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Οι απότομες κινήσεις στην αξία του δολαρίου μπορεί να έχουν αποσταθεροποιητική επίδραση στην παγκόσμια οικονομία, επειδή το νόμισμα των ΗΠΑ είναι η κορυφαία επιλογή του 90 τοις εκατό όλων των συναλλαγών σε ξένο συνάλλαγμα. Τα βασικά προϊόντα, όπως το πετρέλαιο, συνήθως τιμολογούνται σε δολάρια.

Ένα ισχυρότερο δολάριο καθιστά φθηνότερο για τους Αμερικανούς να αγοράζουν ξένα αγαθά και να ταξιδεύουν στο εξωτερικό, αλλά οι εταιρείες των ΗΠΑ που εξάγουν προϊόντα ενδέχεται να γίνουν λιγότερο ανταγωνιστικές. Εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, η ενίσχυση του δολαρίου τροφοδοτεί τον πληθωρισμό σε χώρες με ασθενέστερα νομίσματα και καθιστά δυσκολότερη την πληρωμή των χρεών σε δολάρια, επιβαρύνοντας την παγκόσμια οικονομία.

Γιατί όμως το δολάριο δυναμώνει συνεχώς;

Η πρόσφατη άνοδος μπορεί να φαίνεται περίεργη, επειδή ο Trump έχει πει συχνά ότι, για χάρη των εξαγωγών των ΗΠΑ, θα προτιμούσε να δει το δολάριο να αποδυναμώνεται. Αλλά τα σχέδιά του για επιβολή δασμών στις εισαγωγές και για μείωση φόρων, μεταξύ άλλων ενεργειών, αναμένεται από τους περισσότερους οικονομολόγους να κάνουν το αντίθετο.

Οι traders φαίνεται να συμφωνούν: Ο δείκτης δολαρίου ευρείας βάσης έχει αυξηθεί περίπου 3 τοις εκατό από την ημέρα των εκλογών, μια μεγάλη κίνηση για αυτήν την αγορά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Σχεδόν κάθε σημαντικό νόμισμα έχει χάσει την αξία του έναντι του δολαρίου φέτος, με έντονες μειώσεις τις τελευταίες εβδομάδες. Το ιαπωνικό γεν έχει υποχωρήσει περίπου 9 τοις εκατό και το μεξικάνικο πέσο περισσότερο από 17 τοις εκατό έναντι του δολαρίου από την αρχή του έτους.

Τα οφέλη ενός ισχυρότερου δολαρίου, όσον αφορά την αγοραστική δύναμη για τα αμερικανικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, διαβρώνονται εάν συνοδεύονται από αύξηση των επιτοκίων και υψηλότερο πληθωρισμό, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ανόδου του δολαρίου το 2022. Ορισμένοι αναλυτές και επενδυτές, που πιστεύουν ότι το δολάριο θα μπορούσε να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες, βλέπουν ξανά αυτόν τον συνδυασμό ως δυνατό, κάτι που πιθανότατα θα αφήσει πολλούς Αμερικανούς να αισθάνονται συγκριτικά φτωχότεροι.

Πολλά όμως εξαρτώνται από το εάν οι προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης Trump θα γίνουν πραγματικότητα.

«Ο Trump είναι ο ισχυρός μοχλός του δολαρίου», δήλωσε ο Steven Englander, αναλυτής συναλλάγματος στην Standard Chartered.

Οι σαρωτικοί δασμοί, μια κρίσιμη προεκλογική προαναγγελία του Trump, θα επιβάλλουν στην πραγματικότητα φόρους σε όλα τα εισαγόμενα αγαθά. Οι υποστηρικτές λένε ότι καθιστώντας τις εισαγωγές πιο ακριβές, οι δασμοί θα προωθήσουν τις εγχώριες εναλλακτικές λύσεις.

Ωστόσο, για εταιρείες αυτοκινήτων που κατασκευάζουν ή αγοράζουν ανταλλακτικά από το εξωτερικό ή εταιρείες ένδυσης με εργοστάσια διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο, η μεταφορά της παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι δαπανηρή και θα απαιτούσε χρόνο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το άμεσο αποτέλεσμα των δασμών είναι γενικά να κάνει τα πράγματα πιο ακριβά για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, μειώνοντας τη ζήτηση για εισαγωγές που τιμολογούνται σε ξένα νομίσματα, γεγονός που τείνει να ανεβάζει την αξία του δολαρίου.

Η αύξηση των τιμών (δηλαδή ο ταχύτερος πληθωρισμός) μπορεί να ωθήσει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια. Και τα υψηλότερα επιτόκια προσελκύουν επενδύσεις από επενδυτές που αναζητούν υψηλότερες αποδόσεις, αυξάνοντας περαιτέρω τη ζήτηση για δολάρια.

Πόσο ισχυρότερο όμως θα μπορούσε να γίνει το δολάριο;

Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν διατηρήσει τον έλεγχο της Βουλής, διαθέτοντας πλέον, εκτός από τον Λευκό Οίκο, τον πλήρη έλεγχο του Κογκρέσου. Οι αναλυτές της JPMorgan είχαν προβλέψει ότι ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα αναγκάσει τον δείκτη του δολαρίου να κερδίσει άλλα 7 τοις εκατό μέσα σε λίγους μήνες, τροφοδοτούμενο από την αποδυνάμωση του ευρώ και του κινεζικού ρενμίνμπι. Οι αναλυτές της Barclays προέβλεψαν ότι το δολάριο θα φτάσει σε αξία το ευρώ για πρώτη φορά μέσα σε δύο χρόνια, εάν ο Trump ακολουθήσει την υπόσχεση του για δασμούς 60% στις κινεζικές εισαγωγές και εισφορά 10% σε όλες τις άλλες εισαγωγές.

Και θα μπορούσαν να υπάρξουν μαθήματα από την πρώτη θητεία του Trump. Το δολάριο εκτινάχθηκε επίσης μετά την εκλογή του το 2016, συνοδευόμενο από άνοδο των μετοχών και υψηλότερες αποδόσεις ομολόγων, ένα παρόμοιο μοτίβο που εμφανίστηκε πρόσφατα. Ο δείκτης του δολαρίου αυξήθηκε περισσότερο από 5 τοις εκατό από την ημέρα των εκλογών έως το τέλος του ίδιου έτους.

Όμως, το πολιτικό αδιέξοδο, παρά τον έλεγχο της Βουλής και της Γερουσίας από τους Ρεπουμπλικανούς, οδήγησε σε ένα δολάριο που αποδυναμώθηκε κατά περίπου 10 τοις εκατό το 2017.

Επίσης, η πρώτη θητεία Trump ξεκίνησε σε ένα περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης και πληθωρισμού. Τα επιτόκια ήταν κοντά στο μηδέν και το δολάριο ανέβαινε από χαμηλότερη βάση. Αυτή τη φορά κληρονομεί μια πολύ διαφορετική οικονομία.

Οι αναλυτές της Société Générale δεν πιστεύουν ότι το δολάριο μπορεί να ανέβει πολύ υψηλότερα τους επόμενους μήνες, προβλέποντας ότι θα κορυφωθεί μέχρι το τέλος του 2024, θυμίζοντας την πρώτη θητεία του Trump.

«Όσο η ισχυρότερη ανάπτυξη των ΗΠΑ, τα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ και η παγκόσμια εμπιστοσύνη στην κατάσταση του δολαρίου παραμένουν άθικτες, το δολάριο θα παραμείνει με πολύ υψηλή αξία, αλλά αμφιβάλλουμε ότι μπορεί να αποκτήσει πολύ-πολύ μεγαλύτερη αξία», έγραψαν οι αναλυτές σε πρόσφατη έκθεση τους.

Ένα πιθανό εμπόδιο για την περαιτέρω ενίσχυση του δολαρίου: Άλλες χώρες ενδέχεται να λάβουν μέτρα για να αντισταθούν. Όταν ο Trump θέσπισε για πρώτη φορά δασμούς, η Κίνα ανταπέδωσε με δικούς της δασμούς, χτυπώντας αμερικανικά προϊόντα όπως η σόγια. Πιο πρόσφατα, η Κίνα και η Ιαπωνία μπήκαν στις αγορές για να στηρίξουν τα νομίσματά τους, και αναμένεται να το κάνουν ξανά εάν το ρενμίνμπι και το γιεν εξασθενήσουν περαιτέρω.

Επιπλέον, ορισμένοι επενδυτές πιστεύουν ότι η πιθανότητα για γεωπολιτική αναταραχή που θα προκύψει από επιθετικούς δασμούς μπορεί επίσης να οδηγήσει τον Trump να αποδυναμώσει την προσέγγισή του.

Ο Alan McKnight, επικεφαλής επενδύσεων στην Regions Bank, δήλωσε ότι οι στοχευμένοι δασμοί θα μπορούσαν να αποδειχθούν θετικοί για την αμερικανική οικονομία. «Αν έχουν (όμως) ευρεία βάση, θα είναι προβληματικοί», είπε.

Υπάρχουν και άλλα ενδεχόμενα που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν το δολάριο με την πάροδο του χρόνου.

Οι πολιτικές του Trump για τους δασμούς, τους φόρους και τις δαπάνες έχουν εγείρει ανησυχίες για το ομοσπονδιακό έλλειμμα, που αντικατοπτρίζεται στην αύξηση των αποδόσεων του μακροπρόθεσμου χρέους του Δημοσίου. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ βασίζεται σε ξένους επενδυτές για να διατηρήσει το τεράστιο φορτίο χρέους της -η Ιαπωνία και η Κίνα κατέχουν περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια χρέους του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ μαζί- και εάν είναι απρόθυμοι να δανείσουν, θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ, αποδυναμώνοντας το δολάριο.

Οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, με αβέβαιες επιπτώσεις στον ενεργειακό εφοδιασμό και στις εμπορικές οδούς, έχουν επίσης συνέπειες για το δολάριο, όπως και δυνητικά απρόβλεπτα γεγονότα στις αγορές των ΗΠΑ, καθώς μια τολμηρή νέα διοίκηση αναλαμβάνει την ευθύνη.

Πολλοί παρατηρητές της αγοράς είπαν ότι είναι απλώς πολύ δύσκολο να γίνουν ακριβείς προβλέψεις αυτή τη στιγμή. Ο Jerome H. Powell, πρόεδρος της Federal Reserve, αρνήθηκε να σχολιάσει τον οικονομικό αντίκτυπο της νέας κυβέρνησης, λέγοντας ότι δεν έχει ακόμη αρκετές λεπτομέρειες για να κάνει μια ανάλυση.

Για τον Steven Englander στην Standard Chartered, αυτό σημαίνει ότι οι επόμενοι μήνες μπορεί να είναι «ζωηροί». «Υπάρχει ένα σύνολο πολιτικών αποφάσεων που πρέπει ακόμη να ληφθούν υπόψη», είπε.