Η ολοκλήρωση της κατασκευής του αγωγού Nord Stream 2 έχει μετατραπεί σε ένα ιδιαίτερα “καυτό” ζήτημα που έχει βάλει όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές σε μια lose-lose κατάσταση. Η γερμανική κυβέρνηση συμπεριφέρεται σαν ο αγωγός να είναι ζωτικό εθνικό της συμφέρον και οι ΗΠΑ (και κάποιοι από τους γείτονες της Γερμανίας) φοβούνται ότι θα κάνει την Ευρώπη υπερβολικά εξαρτημένη από τη Ρωσία.
Μια αντικειμενική ανάλυση των οικονομικών του εφοδιασμού με αέριο, υποδηλώνει ότι και οι δύο πλευρές υπερβάλουν για τη σημασία του project. Οι ανησυχίες για το πόσο ευάλωτος είναι ο ανεφοδιασμός της Ευρώπης με αέριο στις πολιτικές πιέσεις, θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού (Συμπληρωματικού) Στρατηγικού Αποθέματος Αερίου.
Τα γεγονότα είναι τόσο απλά, όσο σύνθετη είναι η πολιτική: το project Nord Stream 2, περιλαμβάνει την τοποθέτηση μιας δεύτερης σειράς ενός υπάρψονντος αγωγού αερίου, που συνδέει το ρωσικό τερματικό αερίου με μια κατάληξη στη γερμανική πόλη στα ΒΑ της χώρας, Greifswald. Περίπου το 90% του αγωγού έχει ήδη απλωθεί. Η κατασκευή είναι σχεδιασμένη και χρηματοδοτούμενη από μια εταιρεία-κέλυφος που έχει έδρα στο ελβετικό καντόνι Zu, της οποίας ο μόνος μέτοχος είναι η ρωσική Gazprom.
Είναι επομένως ένα φαινομενικά project του ιδιωτικού τομέα, αλλά σαφώς υπό τον έλεγχο της ρωσικής κυβέρνησης. Όταν ολοκληρωθεί, ο αγωγός θα προσθέσει περί τα 55 δισ. Κυβικά μέτρα χωρητικότητα ετησίως από τη Ρωσία στην αγορά της ΕΕ (σε σχέση με τις συνολικές εισαγωγές αερίου της ΕΕ, ύψους 400 δισ. Κυβικών μέτρων.
Ποιο είναι το γερμανικό συμφέρον σε όλο αυτό;
Πρέπει κανείς να κάνει μια διάκριση μεταξύ των συμφερόντων της γερμανικής κυβέρνησης, των Γερμανών καταναλωτών αερίου και των γερμανικών εταιρικών συμφερόντων.
Το γερμανικό επιχειρηματικό συμφέρον φαίνεται μικρό τώρα που απομένει μόνο μια γερμανική εταιρεία μεταξύ των πέντε ευρωπαϊκών που μαζί χρηματοδότησαν το ήμισυ του συνολικού κόστους των περίπου 9,5 δισ. Ευρώ.
Εάν το κόστος του αγωγού το αναλάμβανε μόνο η Gazprom, δεν θα υπήρχε καμία επίπτωση στον τελικό καταναλωτή, ακόμη και εάν το project δεν ολοκληρωθεί. Το ρίσκο αλλά και τα οφέλη, θα ήταν μόνο για τη Gazprom.
Επομένως, δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό γερμανικό συμφέρον που να εμπλέκεται με τον Nord Stream 2. Παρόλα αυτά, οι δηλώσεις εξέχοντων πολιτικών έχουν δώσει την εντύπωση ότι η γερμανική κυβέρνηση υποστηρίζει πλήρως το έργο. Αυτή η έντονη αντίφαση αποδυναμώνει το διεθνές κύρος της Γερμανίας. Θα ήταν καλύτερο για τη γερμανική κυβέρνηση να υιοθετήσει μια ειλικρινώς ουδέτερη στάση.
Ο Nord Stream 2 βάζει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης;
Το status της Ρωσίας ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι γνωστό. Η χώρα ήδη παρέχει περισσότερο από το ένα τρίτο των αναγκών της Ευρώπης και αυτό αναμένεται να αυξηθεί.
Αλλά το focus σε διμερείς ροές είναι παραπλανητικό, επειδή η αύξηση της αγοράς LNG διαβρώνει τη σημασία των αγωγών. Αυτή η αγορά έχει διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, δημιουργώντας μια παγκόσμια αγορά για φυσικό αέριο -μια αγορά στην οποία συμμετέχουν οι ΗΠΑ με το δικό τους LNG, που εξάγουν στην Ευρώπη. Τα έξοδα αποστολής παραμένουν υψηλότερα από αυτά του πετρελαίου, και η ρευστότητα στην αγορά ως απάντηση των βραχυπρόθεσμων αλλαγών στη ζήτηση είναι ακόμη περιορισμένη, αλλά η κατεύθυνση του ταξιδιού είναι σαφής: το LG είναι μια αυξανόμενη εναλλακτική λύση του αερίου μέσω αγωγών για την Ευρώπη.
Επιπλέον, η Ρωσία εξάγει ήδη κάποιο αέριο ως LNG, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρώπης. Το 2019, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές LNG από τη Ρωσία ήταν στην πραγματικότητα μεγαλύτερες από εκείνες των ΗΠΑ.
Η ύπαρξη μιας παγκοσμιας αγοράς για το αέριο, σημαίνει ότι δεν θα αλλάξουν πολλά εάν δεν ολοκληρωθεί ο Nord Stream 2. Το αέριο που δεν θα παραδίδεται άμεσα στη Γερμανία, μπορεί να περάσει από την Ουκρανία, αλλά θα μπορούσε επίσης να εξαγεται από τη Ρωσία μέσω tankers LNG. Θα μπορούσε στη συνέχεια να φτάσει ακόμη και στην Ευρώπη επειδή παραμένει η πιο κοντινή αγορά. Με κάπως υψηλότερο κόστος, οι εξαγωγές του ρωσικού LNG θα μπορούσαν επίσης να αντικαταστήσουν άλλο αέριο (πιθανώς από τις ΗΠΑ ή το Κατάρ) στις ασιατικές αγορές. Η Ευρώπη τότε θα εισήγαγε περισσότερο LNG αέριο από αυτές τις δύο πηγές.
Επομένως, η μη ολοκλήρωση του Nord Stream 2 δεν θα μειώσει την εξάαρτηση της Ευρώπης απο τις εισαγωγές αερίου -μόνο το ποσοστό που εισάγεται μέσω LNG θα αυξηθεί, ενα μεγάλο μέρος του οποίου πιθανώς θα συνεχίσει να έρχεται απο τη Ρωσία.
Ο Nord Stream 2 πλήττει τα εθνικά συμφέροντα της Ουκρανίας;
Η Ουκρανία δεν εισάγει πλέον απευθείας αέριο από τη Ρωσία. Η ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας διασφαλίζεται από τις αντίστροφες ροές από τη Δυτική Ευρώπη έναντι της Ουκρανίας. Αλλά το περισσότερο από αυτό το αέριο (που παραδίδεται από τη Σλοβακία στην Ουκρανία), είναι στην πραγματικότητα ρωσικό αέριο. Σήμερα, αυτό το αέριο φθάνει μέσω του ουκρανικού αγωγού διέλευσης στην ΕΕ και στη συνέχεια επιστρέφει. Με την ολοκλήρωση του Nord Stream 2, η ροή θα ήταν κάπως πιο πολύπλοκη (πρώτα για τη Γερμανία, στη συνέχεια μέσω ενδοκοινοτικών διασυνδέσεων στην Κεντρική Ευρώπη και μετά πίσω στην Ουκρανία), αλλά η ουσία δεν θα άλλαζε.
Συμπέρασμα
Συνολικά, ο Nord Stream 2 είναι μια υποσημείωση στη μεγαλύτερη εικόνα μιας παγκόσμιας αγοράς για το LNG. Το εύλογο “γεωπολιτικό επιχείρημα” ότι καθιστά την Ευρώπη πιο εξαρτημένη από τη Ρωσία και πλήττει την Ουκρανία, δεν αντέχει σε αντικειμενική ανάλυση.
Η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει επομένως να σταματήσει να υπερασπίζεται αυτό το project και η Ευρώπη θα πρέπει να δημιουργήσει το δικό της Συμπληρωματικό Στρατηγικό ΑΠόθεμα Αερίου. Όλοι μπορούν τότε να ξεχάσουν αυτόν τον αγωγό στο βυθό της Βαλτικής Θάλασσας.
© Copyright CEPS. Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr. Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ
