Ηλίας Μόσιαλος | Tο ανορθόδοξο χιούμορ με την Παναγία | Η αλήθεια για τον κρίνο

Είναι γνωστή πια η ανάρτηση του καθηγητή Ηλία Μόσιαλου που προκάλεσε την αντίδραση της Ιεράς Συνόδου και μεγάλης μερίδας του ελληνικού πληθυσμού.

Στο εν λόγω σκίτσο που ανήρτησε προ δύο ημερών ο κ. Μόσιαλος με τη φράση «Συμβαίνουν και αυτά» περιείχε μια φωτογραφία, στην οποία απεικονίζεται η Παναγία με τον Ιωσήφ να έχουν τον εξής διάλογο:

• «Γιατί δεν φοράς μάσκα;»
• «Δεν πιστεύω στον κοροναϊό»
• «Ότι έμεινα έγκυος από κρίνο όμως, ε; Αμάσητο το κατάπιες»

Όπως αναφέραμε η ανάρτηση προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Εκκλησίας της Ελλάδας, η οποία τον εγκάλεσε για προσβλητική επίθεση κατά του Χριστιανισμού και χλευασμό της θρησκευτικής πίστης εκατομμυρίων ορθοδόξων.

Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μία σειρά και σε μία τάξη.

Κατά τη γνώμη μας ο Ηλίας Μόσιαλος εν προκειμένω, έκανε πρωτίστως φάουλ αισθητικό.Η έκφραση ”κατάπιε τον κρίνο αμάσητο” είναι απροκάλυπτα χυδαία.

Ως απροκάλυπτα χυδαία έκφραση πρέπει να μην γίνεται δεκτή στο δημόσιο λόγο, ιδίως από πρόσωπα που έχουν τη γνώση, το κύρος και το ρόλο τους στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο κος Μόσιαλος δεν είναι απλώς ένα δημόσιο πρόσωπο. Ο καθηγητής του LSE είναι και εκπρόσωπος της Ελλάδας στους διεθνείς οργανισμούς για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο λόγος του έχει βαρύνουσα σημασία.

Η ανάρτησή του θίγει αισθητικά ως δημόσιος λόγος. Επίσης δεν προωθείται έτσι η υπέρ του εμβολιασμού εκστρατεία. Αντίθετα. Προκαλώντας το αίσθημα των πιο συντηρητικών στρωμάτων επιτυγχάνει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα.

Δεν κάνουμε αστειάκια επίπεδου Αρβύλας, έχουμε υψηλότερες απαιτήσεις από τον κο Μόσιαλο και όσους έχουν βαρύνουσα σημασία στο δημόσιο λόγο.

ΠΡΟΦΑΝΩΣ όμως επιτρέπεται στον καθηγητή να δημοσιεύσει το… αστείο του, ιδιαίτερα παραμονή Χριστουγέννων.

ΓΙΑΤΙ;

ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΟΥΤΖΑΧΕΝΤΙΝ.

Τόσο απλό. Όπως όμως ουδείς μπορεί να του απαγορεύσει την ανάρτηση, ουδείς μπορεί και να απαγορεύσει την κριτική σε αυτήν.

Κριτική ότι στο πλαίσιο της εκστρατείας υπέρ του εμβολιασμού ανόητο, προσβλητικό για κάποιους, και κυρίως εύκολο χιούμορ μόνο κακό κάνει.

Οι πολιτικές προεκτάσεις της ανάρτησης Μόσιαλου

Σύσσωμο σχεδόν το δεξιό μπλοκ της Νέας Δημοκρατίας έκανε δηλώσεις κατά του κου Μόσιαλου για το συγκεκριμένο θέμα.

– «Είναι μία εικόνα που προσβάλλει τους Χριστιανούς τις άγιες τούτες ημέρες», είπε η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως για την ανάρτηση Μόσιαλου, κάνοντας λόγο για «λυπηρό περιστατικό»!

-«Αν με ρωτάτε, αν ερχόμενος ο κύριος Μόσιαλος σε ευθεία σύγκρουση με όλους τους χριστιανούς της Ελλάδας, προσβάλλοντας κάτι τόσο θεμελιώδες για τον πιστό, τον καθιστά κατάλληλο για να τους πείσει να εμβολιαστούν. Σίγουρα τον καθιστά ακατάλληλο. Δεν θα πείσεις κανέναν υβρίζοντάς τον. Αυτό δεν γίνεται», δήλωσε ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης – και συνέχισε: «Είναι τόσο απλό. Δεν υποτιμώ τον κ. Μόσιαλο. Έχει προσφέρει στην πανδημία. Είναι σοβαρός άνθρωπος, πάντα είχα πολύ καλή πολιτισμένη σχέση μαζί του, αν και είμαστε πολιτικοί αντίπαλοι. Αν στη συνέντευξή του έλεγε μία συγγνώμη σε όσους πρόσβαλα, το θέμα θα είχε κλείσει».

-«Το πρόβλημα με τον κ. Μόσιαλο δεν είναι η απόφασή του να προσβάλει την πίστη μας στη γέννηση του Χριστού, παραμονή του εορτασμού της. Αυτό δείχνει απλά τον χαρακτήρα του. Το πρόβλημα είναι ότι παρότι επιστήμονας δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι αυτοί που «δεν πιστεύουν ότι υπάρχει covid» λόγω θρησκείας είναι λιγότεροι και από αυτούς που ψήφισαν Παπανδρέου για πρόεδρο ΚΙΝΑΛ. Ως πρώην Υπουργός του, αλλά και ως εκπρόσωπος της Ελλάδας οφείλει να αντιληφθεί και τα δυο» σημείωσε χαρακτηριστικά σε ανάρτησή του ο «γαλάζιος» βουλευτής Κωνσταντίνος Κυρανάκης.

-«Κ. Μόσιαλε, με την ειρωνεία σας απέναντι στην Ορθοδοξία δεν θα πείσετε κανέναν για την ύπαρξη του κορονοϊού, αντιθέτως, προσβάλετε και διχάζετε. Λόγω της επικείμενης ελεύσεως του Θεανθρώπου αύριο αποτελεί ντροπή και όνειδος να στηλιτεύετε την Ορθοδοξία. Τι πρεσβεύετε;», έγραψε στην ανάρτησή του ο «γαλάζιος» βουλευτής Γιάννης Καλλιάνος.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και άλλες δηλώσεις ή αναρτήσεις «γαλάζιων» στελεχών, ωστόσο απλά θα κουράζαμε.

Εν τω μεταξύ, ο διαγραφείς από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας βουλευτής Α΄Αθηνών Άδωνις Κωνσταντίνος Μπογδάνος, «σπάει τη σιωπή του» με αφορμή την υπόθεση Μόσιαλου.

-«Χλεύασε την Παναγία παραμονή Χριστουγέννων με μια ρατσιστική ανάρτηση που προσβάλλει όσους αποστολή του είναι να πείσει, αλλά η κυβέρνηση τον κρατά στη θέση του εκπροσώπου της χώρας σε διεθνείς οργανισμούς υγείας. Μη διαμαρτύρεστε, νεοδημοκράτες συνάδελφοι. Αυτή είναι πια η ΝΔ», σημείωσε χαρακτηριστικά σε ανάρτησή του ο ανεξάρτητος πλέον βουλευτής. Σε νεότερη δε ανάρτησή του σημείωσε πως «σε μια κρίσιμη φάση της πανδημίας η κυβέρνηση προτίμησε να οδηγήσει δια της προσβολής χιλιάδες πολίτες οριστικά εκτός εμβολιασμού»!

Οι παρεμβάσεις αυτές του Κωνσταντίνου Μπογδάνου οδηγούν πολλά στελέχη του κυβερνώντος κόμματος να εκτιμούν πως ο ανεξάρτητος βουλευτής δεν φλερτάρει πια με το ενδεχόμενο επανόδου στη Νέα Δημοκρατία, αλλά ότι αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη του δεξιότερα αυτής.

Είναι προφανές πως η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να δυσαρεστήσει μία μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων. Πάντα οι πολιτικοί σκέπτονται με γνώμονα το πολιτικό κέρδος κι όχι το σωστό ή το λάθος.

Τι απαντά ο Ηλίας Μόσιαλος

«Τα δύο τελευταία χρόνια και πολύ πριν πολλές κυβερνήσεις συνειδητοποιήσουν τον τεράστιο κίνδυνο της πανδημίας στον πλανήτη μας ξεκίνησα μια συστηματική προσπάθεια ενημέρωσης των ελλήνων πολιτών. Ήδη από τον Ιανουάριο του 2020 κάνοντας συνεχείς εκκλήσεις για τη λήψη μέτρων, έτσι ώστε να ανακόψουμε το καταστροφικό κύμα της πανδημίας, το οποίο στοίχισε δεκάδες χιλιάδες ζωές σε άλλες χώρες του εξωτερικού τους πρώτους μήνες του 2020, και καταφέραμε να τα αποφύγουμε» είπε αρχικά μιλώντας στο ΣΚΑΙ.

«Συνέχισα να κάνω τις καθημερινές μου παρεμβάσεις με συστηματικό τρόπο, όχι μόνο με γρήγορες τηλεοπτικές εμφανίσεις, αλλά με αναλυτική και επίμονη δουλειά καταγραφής και ανάλυσης των επιδημιολογικών και φαρμακολογικών στατιστικών δεδομένων και παρουσίασής τους με κατανοητό τρόπο στον ελληνικό λαό» συμπλήρωσε.

«Αυτός και μόνο αυτός ήταν ο στόχος των παρεμβάσεών μου. Δηλαδή η ανάδειξη της αξίας της ανθρώπινης ζωής και της αναγκαιότητας της προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Αποκλειστικός μου στόχος ήταν η συμβολή μου στην τεράστια προσπάθεια της χώρας για να αυξηθούν οι εμβολιασμοί, αλλά ταυτόχρονα και στη συστηματική ενημέρωση των πολιτών για να τηρούν τα μέτρα δημόσιας υγείας και προστασίας της ζωής τους» υπογράμμισε ο κ. Μόσιαλος.

Μάλιστα, μιλώντας για την θρησκευτική πίστη είπε πως «θα ήθελα να πω ότι τις Άγιες μέρες των Χριστουγέννων και των γιορτών έχουμε την ευκαιρία να στοχαστούμε και να θυμηθούμε τις βασικές μας αξίες. Την αξία της ανθρώπινης ζωής, αλλά και την αξία της προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Αυτές είναι οι θεμελιώδεις αξίες της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης».

Δείτε όσα είπε

Ο ανύπαρκτος κρίνος της Παναγίας

Αξίζει να τονίσουμε κάποια θεολογικά στοιχεία επί του θέματος όπως τα παραθέτει ο Αρχιμανδρίτης Χερουβείμ Βελέτζας, ιεροκήρυκας Ι.Μ. Κερκύρας και διευθυντής Προσωπικού της Ι. Συνόδου

Πολλοί πιστεύουν ότι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ κρατούσε, κατά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, κρίνο, τον οποίο της προσέφερε. Αυτή η λαθεμένη άποψη, που δεν έχει έρεισμα ούτε στην Κ. Διαθήκη (Λουκ. 1.26-38) ούτε στη χριστιανική γραμματεία, έχει καταστεί προ πολλού αστικός μύθος, ο οποίος αναπαράγεται, δυστυχώς, ακόμα και στα σχολεία από δασκάλους και -χειρότερα- από θεολόγους και προέρχεται από την ανάγνωση, με ανατολικά κριτήρια, της μετά την Αναγέννηση δυτικής ζωγραφικής.

Η ανατολική ορθόδοξη εικονογραφία, που ονομάζεται «βυζαντινή», ακόμα και αν αναφέρεται σε έργα σύγχρονα, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λατρείας. Συνεπώς, επειδή, όπως αναφέρει ο Αγ. Ειρηναίος της Λυών, «Ημίν δε σύμφωνος τη γνώμη η ευχαριστία και η ευχαριστία βεβαιοί την γνώμην», και φαίνεται στην εικονογραφία με τη σειρά της, αποτελεί έκφραση της ορθόδοξης πίστης και διδασκαλίας, όπως περίτρανα διακήρυξε ο Μέγας Βασίλειος (Λόγος εις τον Άγιον Μάρτυρα Θεόδωρον, PG 31.489).

Η εικόνα, επομένως, διηγείται κάθε τι μεταχειριζόμενη τις δικές της περιγραφές και αλληγορίες και περιγράφει τους αγγέλους ανθρωπόμορφους, επειδή ως άνθρωποι εμφανίστηκαν και συνομίλησαν με πρόσωπα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Τους εικονίζει με φτερά, για να δείξει ότι δεν είναι επίγεια, αλλά επουράνια πλάσματα. Κρατούν ραβδί, διακριτικό του αγγελιοφόρου από αρχαιοτάτων χρόνων και φέρουν φωτοστέφανο, που δηλώνει τον παρά του Θεού φωτισμό.

Η δυτική εικονογραφία ενδιαφέρεται περισσότερο να συγκινήσει τους θεατές χρησιμοποιώντας την καλαισθησία και το συναίσθημα. Στο πλαίσιο αυτό, η παρουσία κάπου στην εικόνα ενός βάζου με κρίνους (που από την αρχαιότητα συμβολίζουν την αγνότητα) ή ο μετασχηματισμός της ράβδου -σύμβολο του αγγελιοφόρου- σε μίσχο που φέρει κρίνους εναλλάσσεται καθ’ όλη την περίοδο από τον 13ο αιώνα και εξής, χωρίς ιδιαίτερο λόγο και προφανώς ανάλογα από τα πρότυπα που είχε στη διάθεσή του ο κάθε καλλιτέχνης.

Στη Ρώμη, π.χ., στο βυζαντινό ψηφιδωτό του Ευαγγελισμού στον ναό του Αγίου Παύλου εκτός των τειχών ο Pietro Cavallini (1259-1330) φιλοτεχνεί τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να κρατεί ράβδο και δίπλα στον θρόνο της Παναγίας ανθοδοχείο με κρίνους. Ο Giotto (1266-1337), λίγο αργότερα, αφαιρεί το ραβδί. Ενάμιση περίπου αιώνα αργότερα, ο Melozzo da Forli (1438-1494) φιλοτεχνεί στο Πάνθεον της Ρώμης τον Γαβριήλ να κρατεί κρίνο, όπως και ο Leonardo da Vinci (1452-1519) σε εξαίσιο εξ επόψεως αισθητικής, αρχιτεκτονικής, συμμετρίας, προοπτικής και χρωμάτων πίνακά του.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541-1614), παρόλο που δραστηριοποιείται στην Ισπανία, μετερχόμενος ιδιότυπη τεχνοτροπία, ζωγραφίζει τον Αρχάγγελο Γαβριήλ με ραβδί, διατηρώντας τη βυζαντινή παράδοση που ακολούθησε κατά την πρώτη περίοδο της καλλιτεχνικής του παραγωγής, πριν εγκαταλείψει τη γενέτειρά του Κρήτη. Τέλος, στην εικόνα του Ευαγγελισμού που ζωγράφισε το 1628 ο διάσημος Φλαμανδός ζωγράφος Peter Paul Rubens (1577-1640), ο Αρχάγγελος Γαβριήλ δεν κρατεί ραβδί ούτε κρίνο.

Η εικονογραφία στην Ελλάδα έως και τον 19ο αιώνα ακολουθεί τη βυζαντινή παράδοση. Ακόμα και οι εικόνες της λεγόμενης «λαϊκής τέχνης» αγνοούν παντελώς τον κρίνο. Στις χώρες όπως η Ρωσία που διατηρούσαν δεσμούς με τη Δύση για λόγους πολιτικούς ή θρησκευτικούς (ουνία), παρατηρούνται σποραδικά εικόνες του Ευαγγελισμού όπου ο Γαβριήλ κρατεί κρίνο αντί για ράβδο. Με την άφιξη των Βαυαρών ήλθε φυτευτή μαζί με την αρχιτεκτονική και η ζωγραφική της πατρίδας του νέου βασιλέως, παραμερίζοντας την «κακότεχνη» λαϊκή τέχνη.

Πέρασαν πάνω από εκατό χρόνια ώσπου να αρχίσει ο Κόντογλου να φωνάζει για την επιστροφή στη διαχρονική παράδοση της εικονογραφίας μας. Η εξάπλωση, ωστόσο, της δυτικότροπης θρησκευτικής ζωγραφικής, μέσω της καθιέρωσης της βαυαρικής ζωγραφικής, σε συνδυασμό με τη διάδοση της επίσης δυτικότροπης ρωσικής τεχνοτροπίας, μέσω της καλλιτεχνικής παραγωγής των εργαστηρίων του Αγίου Όρους, συνετέλεσαν στο να γεμίσουν οι ναοί και τα σπίτια, για μακρά περίοδο, από εικόνες του Ευαγγελισμού στις οποίες ο Αρχάγγελος Γαβριήλ κρατά κρίνο αντί για ράβδο.

Αν προσθέσουμε τις έντυπες χάρτινες εικόνες, που έως και τη δεκαετία του 1980 προέρχονταν από δυτικά τυπογραφεία ή δανείζονταν αντίστοιχα πρότυπα (για λόγους που συνδέονται με την καθ’ ημάς αργοπορία στην υιοθέτηση των νέων μεθόδων τυπογραφίας), γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της ακούσιας παραπληροφόρησης.

Η εξάπλωση, ωστόσο, της δυτικότροπης θρησκευτικής ζωγραφικής, μέσω της καθιέρωσης της βαυαρικής ζωγραφικής, σε συνδυασμό με τη διάδοση της επίσης δυτικότροπης ρωσικής τεχνοτροπίας, μέσω της καλλιτεχνικής παραγωγής των εργαστηρίων του Αγίου Όρους, συνετέλεσαν στο να γεμίσουν οι ναοί και τα σπίτια, για μακρά περίοδο, από εικόνες του Ευαγγελισμού στις οποίες ο Αρχάγγελος Γαβριήλ κρατά κρίνο αντί για ράβδο.

Συνηθισμένος ο Ορθόδοξος Χριστιανός στη λειτουργική χρήση των εικόνων, όπου πίστη, τέχνη και λατρεία μαρτυρούν το ίδιο γεγονός, ερμήνευσε με ανατολικά κριτήρια τη δυτικότροπη ζωγραφική, με αποτέλεσμα να θεωρεί, εσφαλμένα, ότι όντως ο Αρχάγγελος Γαβριήλ προσέφερε στην Παναγία έναν κρίνο. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν αναφέρεται στα Ευαγγέλια, δεν αποτελεί πίστη της Εκκλησίας και δεν το υπαινίσσεται ούτε μία φορά κάποιος εκκλησιαστικός συγγραφέας.

Η διαιώνιση μιας αναληθούς πληροφορίας δεν εξυπηρετεί κανέναν θρησκευτικό, κοινωνικό ή εκπαιδευτικό σκοπό. Αντίθετα, σε βάθος χρόνου συνιστά τεκμήριο ψεύδους σε ό,τι και εάν πούμε ή κάνουμε. Ας μη διαδίδουμε, επομένως, αυτό το λαθεμένο παραμύθι, ειδικά στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας ή των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, γιατί ό,τι εντυπώνεται στις πρώτες ηλικίες θέλει πολύ κόπο να αλλάξει και επίσης διότι αργότερα, ως σκεπτόμενοι άνθρωποι, θα πέσουν σε πολλές παρανοήσεις ξεκινώντας από τέτοια αφετηρία. Αντί αυτού, όλοι μας, γονείς, δάσκαλοι, θεολόγοι, ιερείς, δοθείσης της ευκαιρίας, ας φροντίζουμε να αναιρούμε τούτο τον μύθο, παροτρύνοντας στη μελέτη του Ευαγγελίου και της ορθής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας και παρακινούμενοι και οι ίδιοι σε αυτή.