Σχέδιο Μάρσαλ κατά COVID-19.Θα μπορέσει η Ευρώπη να γίνει Ενωμένη;

Η κρίση του covid-19 έχει οδηγήσει πολλά ΜΜΕ και πολλούς αναγνώστες να κάνουν λόγο για την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ.

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Ας δούμε τι ακριβώς ισχύει στο παρόν (μέχρις στιγμής) και κατά πόσον είναι σωστό αυτό.

Ούτε το συνολικό πακέτο μέτρων, της Κομισιόν, του ESM και της ΕΤΕπ, ύψους άνω του μισού τρισ. ευρώ, που συζήτησαν επί ώρες χθες οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης μπορεί να θεωρηθεί αμελητέο, ούτε βεβαίως η αναστολή των παγίων κανόνων περί ελλειμμάτων, που έχει ήδη αποφασιστεί.

Επίση το ταμείο SURE θα είναι ένας δανειακός μηχανισμός, με «δύναμη πυρός» έως 100 δισ. ευρώ που θα στηρίζεται σε ένα σύστημα εγγυήσεων από τα κράτη μέλη.

Είναι μία σωστή κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο η όποια μορφή δανεισμού, με όσο καλούς όρους κι αν είναι αποτελεί ΔΑΝΕΙΟ, όχι βοήθεια. ειδικά μάλιστα αν σκεφτούμε ότι μιλάμε κυρίως για τον ήδη χρεωμένο Νότο της Ευρώπης.

Σε αντίθεση με την οικονομική κρίση από το 2008 και μετά, βλέπουμε διευρωπαϊκά να υπάρχουν φωνές που μιλούν για αλληλεγγύη, χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις.

Εδώ είναι που όλοι θυμούνται την Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γυρνώντας λοιπόν πίσω στην ιστορία και στο διόλου μακρινό στις μνήμες 1947 θα αναζητήσει κανείς τι ήταν το περιβόητο «σχέδιο Μάρσαλ» και πως άλλαξε τους συσχετισμούς στην παγκόσμια πολιτική σκακιέρα.

Τι ήταν το «σχέδιο Μάρσαλ»

Το έναυσμα του πύρος έδωσε ο στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ που μέσω των επιτελικών του ικανοτήτων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνέβαλε καθοριστικά στο να εμπλακούν οι ΗΠΑ και στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ίδιος καρπώνοντας τις επιτυχίες των ΗΠΑ στα μέτωπα του Ειρηνικού αλλά και στην Ευρώπη, μεταπήδησε στον πολιτικό στίβο αναλαμβάνοντας το 1947 το υπουργείο Εξωτερικών. Από εκείνη τη φάση ο Μάρσαλ «ξεκλείδωσε» την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, μέσω ενός τεραστίου βεληνεκούς πρόγραμμα (σχέδιο Μάρσαλ 1948) τόσο οικονομικής όσο και πολιτικής επιρροής στην Ευρώπη. Ουσιαστικά μπροστά στο φόβο του να γίνει η Ευρώπη «έρμαιο» της εξάπλωσης του κομμουνισμού από τη Σοβιετική Ένωση, οι ΗΠΑ άπλωσαν ένα τεράστιο δίχτυ αμερικανικής επιρροής πάνω από την ρημαγμένη από τον πόλεμο Γηραιά Ήπειρο.

Δόγμα Τρούμαν

Αξίζει να αναφέρουμε πως αυτό ενισχύθηκε τόσο με το δόγμα Τρούμαν ένα χρόνο πριν (Χάρι Τρούμαν πρόεδρος των ΗΠΑ) όσο και με τη δημιουργία του ΝΑΤΟ.  Μέσω μια «ιστορικής» ομιλίας στις 12 Μαρτίου του 1947 ο Χάρι Τρούμαν ανακοίνωσε πως θα παρείχε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ελλάδα και την Τουρκία, ώστε να μην προσχωρήσουν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.  Και όμως η ομιλία αυτή ήταν ιστορική μιας και συντέλεσε καθοριστικά στην έναρξη του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα σε ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση σε έναν γεωπολιτικό, και οικονομικό ανταγωνισμό.

Από την επιτυχημένη εκπομπή ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ της ΕΡΤ και του Χρίστου Βασιλόπουλου.Το σχέδιο Μάρσαλ αμέσως μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο υπήρξε το πιο μεγάλο και φιλόδοξο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας και πολιτικής επιρροής της Ευρώπης. Την αναγκαιότητα ενός παρόμοιου, οικονομικού σχεδίου επικαλούνται σήμερα πολλοί αναλυτές για να ξεπεραστεί η ύφεση και η ενδεχόμενη κατάρρευση των αγορών, κάτι που βλέπουμε ότι δε βρίσκει σύμφωνη τη Γερμανία.

Gepostet von De-Facto am Montag, 30. März 2020

Μπροστά σε τοπίο ολικής καταστροφής και σπαραγμού στην Ευρώπη οι ΗΠΑ «μοίρασαν» δισεκατομμύρια δολάρια ώστε να ανακατασκευαστούν τα δίκτυα μεταφορών, και να ενεργοποιηθούν εκ νέου οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Τα σχέδια των ΗΠΑ ωστόσο δεν υλοποιήθηκαν χωρίς όρους και μέριμνα ώστε να επωφεληθούν και οι ίδιες. Κανείς δεν θα βοηθούσε μια τόσο μεγάλη και πληγωμένη Ήπειρο χωρίς να θέσει το δικό του πλαίσιο ελέγχου.

Στα τεχνικά κομμάτια του προγράμματος οι ΗΠΑ εστίασαν κυρίως στην ανάκαμψη της βιομηχανίας της ΕΕ, πράγμα που αποδείχθηκε ίσως η πιο επιτυχημένη πτυχή του σχεδίου Μάρσαλ. Παράλληλα Ευρωπαίοι τεχνικοί, μηχανικοί, αλλά και οικονομολόγοι ταξίδευαν στη Δύση ώστε να δούν τον τρόπο ζωής και την κουλτούρα που κυριαρχούσε εκεί, αλλά και για να εκπαιδευθούν και να καταρτιστούν για να υλοποιήσουν αυτά που είδαν στις χώρες της Ευρώπης. Η αμερικανική κυβέρνηση έστειλε εκατοντάδες τεχνικούς συμβούλους στην Ευρώπη για να παρατηρούν τους εργαζόμενους.

Η πιο σημαντική πτυχή του Προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας ήταν το χαμηλό κόστος του. Ενώ στο σχέδιο Μάρσαλ διοχευτέυθηκαν 19,4 δισ. δολάρια, το πρόγραμμα τεχνικής βοήθειας απαιτούσε μόνο 300 εκατ. δολάρια. Συνολικά στο σχέδιο Μάρσαλ δόθηκε έμφαση στις μεγάλες βιομηχανικά χώρες, καθώς η κυριαρχούσε η άποψη ότι η αναζωογόνησή τους ήταν απαραίτητη για τη γενική ευρωπαϊκή αναγέννηση.

Εξαίρεση αποτέλεσε η Ισλανδία η οποία ήταν ουδέτερη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μεγάλα ποσά που άγγιξαν τα 1,2 δισ. δολάρια δόθηκαν και μέσω δανειοδοτήσεων, σε όλες τι χώρες που εντάχθηκαν στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ. Η Γερμανία ωστόσο που έπρεπε με την πάροδο των χρόνων να επιστρέψει ολόκληρο το αμερικανικό πακέτο, δέχθηκε τις υψηλότερες πιέσεις. Αν αναλογιστούμε λοιπόν τα ποσά που ακούγονται στις μέρες προκειμένου να μπορέσουν να ανταπέξέλθουν οι χώρες που πλήττονται από τον κορονοϊό, τα ποσά που δαπανήθηκαν την περίοδο 1948-1951 είναι πολύ λίγα.

Σχέδιο Μάρσαλ
Πίνακας από Wikipedia

Ελλάδα

Σε ένα τεράστιο πλέγμα επιρροής των ΗΠΑ εντάχθηκε και η Ελλάδα στην οποία μένονταν ο εμφύλιος πόλεμος. Υπό το φόβο μήπως η Ελλάδα περάσει στον έλεγχο της Μόσχας οι ΗΠΑ πρόσφεραν οικονομική στήριξη ώστε να γεμίσουν τα άδεια ταμεία του κράτους, υπό όρους. Συγκεκριμένα οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ήταν ελεγχτές και υπεύθυνοι ολόκληρου του προγράμματος, παρεμβαίνοντας με οποιονδήποτε τρόπο στις αποφάσεις της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με τα δεδομένα του Wikipedia, η Ελλάδα πήρε 376 εκατ. δολάρια από το σχέδιο Μάρσαλ. Ωστόσο πολλοί αναλυτές θεωρούν άγνωστο τον ακριβή αριθμό των χρημάτων που δόθηκαν σε κάθε χώρα από τις ΗΠΑ, μιας και μιλάμε για ένα πρόγραμμα που βασίστηκε σε πολλούς πυλώνες. Από άλλους ιστορικούς γίνεται λόγος πως η Ελλάδα απορρόφησε μέχρι και 694 εκατ. δολάρια.

Το Σχέδιο Μάρσαλ έχει κι αρνητικά, άλλωστε αν θέλει κανείς τα να ψάξει υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία κι αρθρογραφία. Ο λόγος για την Ελλάδα κυρίως που βίωνε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.

Το παρόν όμως μπορούμε ως Ευρώπη να το ελέγξουμε. Ας διδαχθούμε από το παρελθόν.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *