Θα έχει δεύτερη θητεία η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν; | Δεν είναι σίγουρο

Είναι «talk of the town» στις Βρυξέλλες ότι δεν θα έχει δεύτερη θητεία η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Μόνο βέβαιη δεν θεωρείται η εξασφάλιση δεύτερης θητείας στο «τιμόνι» της Κομισιόν για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στις ημέρες της οποίας ξέσπασαν σκάνδαλα και υποθέσεις όπου ακόμα δεν έχει πέσει άπλετο φως.

Δύο μήνες πριν από τις Ευρωεκλογές 2024 του Ιουνίου, στις Βρυξέλλες επικρατεί το αδιαχώρητο από Ευρωπαίους διπλωμάτες και αξιωματούχους που προειδοποιούν ότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι σίγουρο ότι θα εξασφαλίσει μια ακόμη πενταετή θητεία στην ηγεσία του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ.

Μάλιστα, όπως αναφέρει το Politico, αξιωματούχος της ΕΕ χαρακτήρισε το ζήτημα ως «talk of the town».

«Ένα μεγάλο μέρος του είναι η αλαζονεία της εξουσίας», συνέχισε ο αξιωματούχος της ΕΕ. «Πίστευε λανθασμένα ότι μπορούσε να τη γλιτώσει με τα πάντα. Έτσι, κάποια μικρότερα λάθη χρησιμοποιούνται τώρα εναντίον της». Όπως και άλλοι αξιωματούχοι που μίλησαν στο Politico στο πλαίσιο αυτού του δημοσιεύματος, ο αξιωματούχος της ΕΕ διατήρησε την ανωνυμία του για να μιλήσει ελεύθερα για την ισχυρή γερμανίδα πολιτικό.

Η άλλοτε «ακλόνητη» και το εμπόδιο που λέγεται Γαλλία

Στην «καρδιά» του θέματος, υπάρχουν δύο πρωταρχικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να την τορπιλίσουν στο μετεκλογικό παζάρι.

Η Γαλλία -της οποίας οι σχέσεις με τη Γερμανία είναι δύσκολες- εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά διφορούμενη όσον αφορά στην υποστήριξή της, πιθανότατα για να αποσπάσει παραχωρήσεις, αν και θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί μια ευκαιρία να αναδιαμορφώσει το κορυφαίο τραπέζι. Αν περάσει αυτό το πιθανό εμπόδιο της διαφωνίας από το Παρίσι, θα πρέπει επίσης να ανησυχεί για το αν μπορεί να εξασφαλίσει την έγκριση από το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο οποίο η ακροδεξιά είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερος «παίκτης» από ό,τι σήμερα. Ακόμη και η υποστήριξη από το δικό της κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα φαίνεται «χλιαρή».

Η προοπτική μιας ανατροπής φαίνεται να αυξάνεται μόνο μετά από μια σειρά ολισθημάτων τις τελευταίες εβδομάδες, τόνισαν αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ. Πρόκειται για μια μεγάλη μεταστροφή από την αρχή του έτους, όταν φαινόταν ακλόνητη.

«Οι περιοδικές παλινωδίες της Φον ντερ Λάιεν, από το Pfizergate μέχρι το ταξίδι της στο Ισραήλ, αποκτούν νέο νόημα όσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές», δήλωσε ο Αλμπέρτο Αλεμάνο, καθηγητής νομικής στη σχολή επιχειρήσεων HEC στο Παρίσι. «Αποκτούν ένα μοτίβο».

Παρόλα αυτά, η 65χρονη φον ντερ Λάιεν είναι η γυναίκα που πρέπει να νικήσει. Όχι μόνο είναι η νυν πρόεδρος, αλλά το ΕΛΚ προηγείται δημοσκοπικά από τα άλλα κόμματα, γεγονός που τους δίνει το δικαίωμα -όπως το βλέπουν- να διατηρήσουν τη φον ντερ Λάιεν. Είναι επίσης δύσκολο να δει κανείς ποιος άλλος υποψήφιος έχει πιθανότητες να την εκτοπίσει όταν οι ηγέτες της ΕΕ συναντηθούν αυτό το καλοκαίρι για να μοιράσουν τις κορυφαίες θέσεις εργασίας της Ε.Ε, όπως οι θέσεις των επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Συμβουλίου και της Εξωτερικής Πολιτικής.

Ωστόσο, όπως τόνισε ένας διπλωμάτης της ΕΕ: «Δεν πρέπει να το θεωρεί δεδομένο».

Οι αντιδράσεις κατά της φον ντερ Λάιεν

Δύο άλλοι αξιωματούχοι έδειξαν το συνέδριο του ΕΛΚ στο Βουκουρέστι τον Μάρτιο ως σημείο καμπής στην αντίληψη της φον ντερ Λάιεν.

Στις αρχές Μαρτίου, οι Ευρωπαίοι συντηρητικοί συναντήθηκαν στη ρουμανική πρωτεύουσα για να υποστηρίξουν επίσημα την πρώην υπουργό Άμυνας της Γερμανίας ως το πρόσωπο της προεκλογικής τους εκστρατείας για την ΕΕ. Αλλά ορισμένοι, όπως ο «βαρύς» γάλλος συντηρητικός Μίκαελ Μπαρνιέ, αρνήθηκαν να την υποστηρίξουν.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος Τιερί Μπρετόν, ο οποίος προέρχεται από τους φιλελεύθερους (αλλά εργάζεται υπό τη φον ντερ Λάιεν), είπε δημοσίως ότι ήταν άνευρη η υποστήριξη που έλαβε η φον ντερ Λάιεν από τη δική της ομάδα, το ΕΛΚ. Οι φιλελεύθεροι είναι επίσης μέρος του συνασπισμού που υποστηρίζει τη φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ενώ η φον ντερ Λάιεν ήταν το μοναδικό όνομα στο ψηφοδέλτιο του ΕΛΚ εκείνη την ημέρα στο Βουκουρέστι για να είναι η επικεφαλής υποψήφια και έλαβε 400 ψήφους υπέρ, με 89 κατά – σε σύνολο 499 ψήφων, η αντίληψη είχε διαμορφωθεί.

Έκτοτε, οι αντιδράσεις κατά της φον ντερ Λάιεν έχουν αυξηθεί.

Πρώτον, μια διακομματική πρωτοβουλία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -στην οποία συμμετείχε και το ΕΛΚ της φον ντερ Λάιεν- αμφισβήτησε νομικά την απόφαση της Επιτροπής να χορηγήσει στην Ουγγαρία 10 δισεκατομμύρια ευρώ από χρήματα της ΕΕ, τα οποία είχαν παγώσει λόγω των θεμάτων κράτους δικαίου της χώρας.

Τα ζητήματα κράτους δικαίου -ένα θέμα στο οποίο το ΕΛΚ θεωρείται αδύναμο- αποτέλεσαν σημείο διαμάχης μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τις ψήφους του οποίου χρειάζεται για μια δεύτερη θητεία.

Η φον ντερ Λάιεν αντιμετώπισε επίσης μια εσωτερική εξέγερση από τέσσερις από τους κορυφαίους επιτρόπους της -από το σοσιαλδημοκρατικό και το φιλελεύθερο στρατόπεδο- μετά την ανάθεση ενός προσοδοφόρου ρόλου απεσταλμένου στον Ευρωπαίο ευρωβουλευτή Μάρκους Πίπερ, ο οποίος ανήκει στο γερμανικό συντηρητικό κόμμα της.

Η αποκαλούμενη υπόθεση «Piepergate» έσκασε λίγες ημέρες αφότου το Politico αποκάλυψε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είχε ξεκινήσει έρευνα σχετικά με την άκρως αμφιλεγόμενη (και απίστευτα αδιαφανή) χρήση γραπτών μηνυμάτων για τη διαπραγμάτευση μεγάλων συμβάσεων αγοράς εμβολίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19.

Κατά τη διάρκεια των κρίσεων, η φον ντερ Λάιεν μερικές φορές παραμέρισε τους επιτρόπους της ή τις εθνικές κυβερνήσεις, γεγονός που οδήγησε σε γκρίνιες οι οποίες μπορεί να της κοστίσουν όταν θα πρέπει να διοριστεί ξανά από τους Ευρωπαίους ηγέτες (και στη συνέχεια να επιβεβαιωθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).

Εν τω μεταξύ, η ίδια η φον ντερ Λάιεν άργησε να ξεκινήσει την προεκλογική της εκστρατεία, προσκολλημένη στα πλεονεκτήματα της υφιστάμενης θέσης. Όρισε την ομάδα εκστρατείας της εβδομάδες μετά την ανάδειξή της ως επικεφαλής υποψήφιας.

Η επιλογή του επικεφαλής της εκστρατείας της, του έμπιστου δεξιού της χεριού Björn Seibert, ο οποίος ήταν προσωπάρχης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέχρι τις 5 Απριλίου, οδήγησε σε νέες επικρίσεις στις Βρυξέλλες.

«Αυτό δείχνει ότι μπορεί να βασίζεται μόνο σε έναν πολύ μικρό κύκλο έμπιστων ανθρώπων. Δεν είναι σημάδι εμπιστοσύνης στο κόμμα της», δήλωσε ένας ανώτερος κοινοβουλευτικός αξιωματούχος που ζήτησε να μην κατονομαστεί σχολιάζοντας υποθέσεις της Επιτροπής.

Ο Αλεξάντερ Βιντερστάιν, επικεφαλής εκπρόσωπος της εκστρατείας της φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι η ίδια έχει διπλό φόρτο εργασίας ως πρόεδρος και ως υποψήφια.

«Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ήδη ταξιδέψει στην Ελλάδα, τη Γερμανία και τη Λετονία στο πλαίσιο της προεκλογικής της εκστρατείας, ενώ θα ακολουθήσουν πολλά ακόμη», δήλωσε ο Βιντερστάιν. «Θα κάνει σκληρή εκστρατεία για τα τρία θέματα για τα οποία ενδιαφέρεται βαθιά: τη δημοκρατία, την ευημερία και την ασφάλεια. Ειδικότερα, θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει κατά μέτωπο όσους θέλουν να υπονομεύσουν την ευρωπαϊκή δημοκρατία, τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό της Ευρώπης. Σε αυτές τις εκλογές διακυβεύονται πολλά».

«Κουτσή δούκισσα»

Φυσικά, όπως σημείωσε κάποτε ένας πρωθυπουργός, μια εβδομάδα είναι μεγάλο χρονικό διάστημα στην πολιτική.

Δύο μήνες πριν από τις ευρωεκλογές, η φον ντερ Λάιεν έχει χρόνο να αλλάξει την αντίληψη, για παράδειγμα, προβάλλοντας την κληρονομιά της. Έχει αναδειχθεί ως η πιο ισχυρή πρόεδρος της Επιτροπής μετά τον Ζακ Ντελόρ, δρομολογώντας έκτακτα μέτρα για την προστασία της Ευρώπης κατά τη διάρκεια της πανδημίας και στη συνέχεια του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ωστόσο, ο οποίος ήταν το πρόσωπο «κλειδί» για να της δοθεί η θέση το 2019, ήταν διφορούμενος ως προς την υποστήριξή του – κάτι που δείχνει ότι αποτελεί κλασική κίνηση εξουσίας για να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιρροή.

Ενώ η Γερμανία δεν έχει άλλη επιλογή από το να στηρίξει την πρώην υπουργό Άμυνας για μια δεύτερη θητεία -παρά το γεγονός ότι το κόμμα της δεν συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό- η Γαλλία το παίζει δύσκολη για να έχει να λαμβάνει.

Σε συνέντευξή της στο Politico, η επικεφαλής της ομάδας Renew του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Valérie Hayer, αρνήθηκε να υποστηρίξει τη φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη θητεία. «Δεν αποκλείω να την ξαναψηφίσω, δεν αποκλείω να μην την ξαναψηφίσω», δήλωσε.

Αρκετοί διπλωμάτες της ΕΕ ερμηνεύουν τα μηνύματα από το Παρίσι ως έναν τρόπο για να αποσπάσουν παραχωρήσεις από τη φον ντερ Λάιεν για τη δεύτερη θητεία της.

«Οι Γάλλοι δεν θέλουν η Ούρσουλα να περπατάει σε κόκκινο χαλί με λουλούδια πεταμένα πάνω της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου», δήλωσε άλλος διπλωμάτης της ΕΕ.

«Η ιδέα μιας γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν που μπορεί να κάνει ό,τι θέλει κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης θητείας είναι εφιάλτης γι’ αυτούς», πρόσθεσε.

Η υποστήριξη του Μακρόν είναι το «κλειδί» για τη φον ντερ Λάιεν. Για να κερδίσει μια δεύτερη θητεία, θα πρέπει να πείσει την ειδική πλειοψηφία των ηγετών της ΕΕ στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να την υποστηρίξουν. Ενώ είναι πιθανό να λάβει το νεύμα των 12 συντηρητικών ηγετών της Ευρώπης, μένει να δούμε πόση υποστήριξη μπορεί να συγκεντρώσει πέρα από το κόμμα της.

Η Ουγγαρία και η Σλοβακία είναι ιδιαίτερα επικριτικές απέναντι στις πολιτικές της Επιτροπής, ενώ ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έχει έρθει επανειλημμένα σε αντιπαράθεση με την Κομισιόν για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Η αποφασιστική υποστήριξη της φον ντερ Λάιεν προς το Ισραήλ προκάλεσε αντιδράσεις από την Ισπανία, την Ιρλανδία, το Βέλγιο και φωνές από όλη την ευρωπαϊκή αριστερά.

Ωστόσο, η δυνητικά μοιραία πρόκληση θα είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το 2019, τοποθετήθηκε στη θέση της με την υποστήριξη των αυτοαποκαλούμενων φιλοευρωπαϊκών κομμάτων της ΕΕ: του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και της φιλελεύθερης ομάδας Renew. Αυτό της εξασφάλισε μόνο μια οριακή πλειοψηφία: 383 ψήφους, λίγο πάνω από το ελάχιστο όριο των 374 ψήφων. Με την ακροδεξιά να ανεβαίνει σε όλη την Ευρώπη, η φον ντερ Λάιεν θα μπορούσε να δυσκολευτεί για να επαναλάβει αυτή τη νίκη.

Από τις 10 Ιουνίου, η φον ντερ Λάιεν θα πρέπει να αρχίσει να φλερτάρει τους νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές για να εξασφαλίσει τις ψήφους τους. «Θα αποτελέσει αντικείμενο τεράστιας πίεσης από τους ευρωβουλευτές για να κερδίσει την υποστήριξή τους», δήλωσε ένας δεύτερος αξιωματούχος της ΕΕ.

Αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο να περιορίσει τα περιθώρια ελιγμών της κατά τη δεύτερη θητεία της, ή ακόμη και να την καταστήσει «κουτσή δούκισσα», όπως είπε ένας τρίτος αξιωματούχος της ΕΕ.

Τα δύο ονόματα που έπεσαν στο τραπέζι για το «τιμόνι» της Κομισιόν

Εν τω μεταξύ, οι επικριτές της έχουν αρχίσει να προβάλλουν άλλα ονόματα για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ορισμένα προέρχονται από το κόμμα της, καθώς πρόκειται να κατέχουν την πλειοψηφία των εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα ή ο πρωθυπουργός της Κροατίας Αντρέι Πλένκοβιτς.

«Θα μπούμε στη συζήτηση για την κορυφαία θέση εργασίας με τη φον ντερ Λάιεν ως πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», δήλωσε ο πρώτος αξιωματούχος της ΕΕ.

«Το αν θα είναι ακόμα εκεί στο τέλος, είναι ένα άλλο ερώτημα», συμπλήρωσε.