Last updated on 14 Απριλίου, 2021 at 08:59 μμ
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Το Φαινόμενο Dunning-Kruger είναι μια γνωστική προκατάληψη στην οποία σχετικά ανειδίκευτα άτομα υποφέρουν από απατηλή ανωτερότητα, αξιολογώντας λανθασμένα την ικανότητά τους να είναι πολύ υψηλότερη από ό, τι πραγματικά είναι.
Oι David Dunning και Justin Kruger (καθηγητής και μεταπτυχιακός φοιτητής αντίστοιχα στο Πανεπιστήμιο του Cornell) απέδωσαν αυτή την προκατάληψη σε μια μεταγνωστική αδυναμία των ανειδίκευτων να αναγνωρίσουν τη δική τους ανεπάρκεια και να αξιολογούν με ακρίβεια την δική τους ικανότητα .
H θεωρία αναπτύχθηκε το 1999 με τίτλο «Ανικανότητα και Άγνοια: Πώς οι δυσκολίες στην αναγνώριση της ανικανότητας κάποιου οδηγούν σε μεγάλες αυτό-αξιολογήσεις» – (Unskilled and Unaware of It: How Difficulties in Recognizing One’s Own Incompetence Lead to Inflated Self-Assessments)
Η έρευνά τους προτείνει επίσης επακόλουθα: άτομα υψηλής ειδίκευσης μπορεί να υποτιμούν τη δική τους σχετική ικανότητά και μπορεί εσφαλμένα να υποθέτουν ότι τα καθήκοντα τα οποία είναι εύκολα για αυτούς είναι επίσης εύκολα για τους άλλους.
Tι ήταν όμως αυτό που ενέπνευσε τους δύο μελετητές για να ξεκινήσουν την έρευνά τους;
H έμπνευση των Dunning-Kruger από ένα γεγονός το 1995
Το πρωινό της 19/4/1995 στο Pittsburgh των ΗΠΑ, ο 44χρονος McArthur Wheeler ετοιμαζόταν να ληστέψει δύο τράπεζες. Δε σκόπευε να φορέσει μάσκα, αλλά είχε σχέδιο για να μην τον αναγνωρίσουν: Είχε καλύψει το πρόσωπό του με χυμό λεμονιού.
Ήξερε ότι ο χυμός λεμονιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αόρατη μελάνη, η οποία γίνεται ορατή όταν θερμανθεί (ωραίο κόλπο για κυνήγι θησαυρού). Συμπέρανε, λοιπόν, ότι θα έκανε το πρόσωπό του αόρατο. Για να βεβαιωθεί ότι το κόλπο θα δουλέψει, πριν ξεκινήσει για την πρώτη τράπεζα φωτογράφησε τον εαυτό του με μια Polaroid. Η φωτογραφία βγήκε λευκή.
Συμπέρανε ότι το κόλπο δουλεύει.
Ξεκίνησε λοιπόν για την πρώτη τράπεζα, ενώ προσπαθούσε να καταλάβει γιατί κανείς άλλος δεν το είχε σκεφτεί νωρίτερα. Ίσως οι άλλοι ληστές δεν έβλεπαν κατασκοπευτικές ταινίες, ίσως δεν είχαν κάποιον θείο να τους δείξει το κόλπο με την αόρατη μελάνη, ίσως…
Ποιος ξέρει; Αφού ολοκλήρωσε με επιτυχία τις ληστείες, επέστρεψε στο σπίτι, καθάρισε το χυμό λεμονιού κι έγινε πάλι ορατός.
Λίγες ώρες μετά τις ληστείες, η αστυνομία δημοσιοποίησε βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας, ο Wheeler αναγνωρίστηκε αμέσως και το ίδιο βράδυ οι αστυνομικοί έφτασαν στην πόρτα του.
Όταν ο Wheeler τους είδε είπε “Μα, φορούσα το χυμό!” Κατά την ανάκριση ήταν δύσπιστος με τους αστυνομικούς που του είπαν ότι το πρόσωπό του ήταν ορατό στις κάμερες.
Ίσως του έλεγαν ψέμματα για να του αποσπάσουν ομολογία. Κι αν έλεγαν αλήθεια… Ίσως ο ήλιος να ζέστανε το χυμό και να έγινε ορατός. Ίσως το πρόσωπό του να ήταν αρκετά ζεστό. Ίσως να ίδρωσε και ο χυμός να ξεπλύθηκε.
Ή ίσως οι κάμερες να ήταν πιο εξελιγμένες από την Polaroid του.
Εξετάστηκε αιματολογικά και ψυχιατρικά: Δεν είχε πάρει ψυχοτρόπες ουσίες, δεν είχε παραισθήσεις και δεν έπασχε από κάποια ψυχιατρική διαταραχή. Απλά, έκανε λάθος.
Η κατανόησή του για το πώς λειτουργούν ο χυμός λεμονιού και οι κάμερες ήταν τόσο λανθασμένη.
Φαινόμενο Dunning-Kruger: Η λανθασμένη εκτίμηση των ικανοτήτων μας
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι αρχάριοι σε κάποιον τομέα, συχνά υπερεκτιμούν τις γνώσεις και τις ικανότητές τους σε αυτόν τον τομέα, επειδή δε γνωρίζουν πόσο λίγα γνωρίζουν και πόσα ακόμα έχουν να μαθουν. (Χρειάζεται κάποιος να γνωρίζει γραμματική για να καταλάβει ένα γραμματικό σφάλμα και να εκτιμήσει τη σοβαρότητά του).
Από την άλλη, οι «προχωρημένοι» ή «ειδικοί» σε έναν τομέα, συχνά υποτιμούν τις γνώσεις τους και τις ικανότητές τους ή πιστεύουν ότι και οι άλλοι γύρω τους βρίσκονται σε παρόμοιο επίπεδο. Αυτό συμβαίνει επειδή όσο περισσότερα μαθαίνουν για ένα θέμα τόσο συνειδητοποιούν πόσο περίπλοκο είναι, πόσα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα και πόσα πολλά έχουν ακόμα να μάθουν
Σήμερα, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά τη δημοσίευση της έρευνας των Dunning και Kruger, αρκεί μια περιήγηση στα κοινωνικά δίκτυα για να βρούμε ομάδες ανθρώπων με ελάχιστες ως μηδενικές γνώσεις γύρω από ένα θέμα να βγάζουν με ακλόνητη αυτοπεποίθηση συμπεράσματα με τα οποία γελά όποιος γνωρίζει τα βασικά.
Η επικινδυνότητα του φαινομένου Dunning-Kruger στη σύγχρονη εποχή:
Το φαινόμενο Dunning-Kruger μπορεί στην πραγματικότητα να γίνει επικίνδυνο. Επί παραδείγματι, οι γιατροί έχουν ανακαλύψει πως οι ηλικιωμένοι άνθρωποι αρνούνται να κάνουν ασκήσεις για να ανακουφίσουν τον πόνο. Ακόμα και αν αυτή είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την θεραπεία του. Αυτό γίνεται επειδή λανθασμένα πιστεύουν πως η σωματική δυσφορία που νιώθουν μετά την άσκηση είναι σημάδι ότι χειροτέρεψαν. Επίσης, μητέρες στην Ινδία δεν δίνουν νερό στα βρέφη που υποφέρουν από διάρροια επειδή πιστεύουν ότι το νερό την προκαλεί.
Στον οικονομικό τομέα, οι επιπτώσεις της προκατάληψης είναι επίσης σοβαρές. Μελέτες έχουν δείξει πως η οικονομική κρίση του 2008 (Αμερική) προκλήθηκε από χρηματοδότες με υπερβολική αυτοπεποίθηση και καταναλωτές με ανεπαρκείς γνώσεις.