Για τους περισσότερους το F-16 είναι συνώνυμο της έννοιας του «μαχητικού αεροσκάφους»: Πρόκειται για ένα από τα πιο επιτυχημένα μαχητικά αεροπλάνα της ιστορίας και το χαρακτηριστικό του σχήμα είναι γνωστό σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Από τότε που εμφανίστηκε μέχρι σήμερα, αναβαθμιζόμενο συνέχεια, το F-16 αποτελεί τη «ραχοκοκαλιά» πολλών πολεμικών αεροποριών του κόσμου, μεταξύ των οποίων και η ελληνική ΠΑ, η οποία αποκτά την πλέον προηγμένη έκδοσή του, F-16V.

κείμενο Κώστας Μαυραγάνης

Ωστόσο, πέραν του «κλασικού» F-16 και των αναβαθμισμένων εκδόσεών του, υπήρξε και μια άλλη, σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στο ευρύ κοινό, έκδοσή του, το F-16XL. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από το όνομά του, ήταν ένα μεγαλύτερο αεροσκάφος, το οποίο αποτέλεσε ανταγωνιστή του F-15E. Αν και στο τέλος έχασε, δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως ήταν καλύτερο αεροσκάφος.

SCAMP

Η ιστορία του F-16XL παρουσιάζεται σε εκτενές δημοσίευμα του Sanboxx. To 1977, λίγα χρόνια μετά την παρθενική πτήση του πρώτου F-16 και έναν χρόνο πριν τεθεί σε υπηρεσία, οι σχεδιαστές του άρχισαν τον σχεδιασμό του αποκαλούμενουF-16 SCAMP (Supersonic Cruise and Maneuver Prototype). Σκοπός δεν ήταν η δημιουργία ενός άλλου μαχητικού παραγωγής από τη General Dynamics, μα η ανάπτυξη μιας πλατφόρμας για δοκιμές πάνω στο supercruising (πτήση cruising σε υπερηχητικές ταχύτητες) σε χαμηλό κόστος και μικρό χρονικό διάστημα.

Τα σύγχρονα μαχητικά όπως το F-16 είναι εξοπλισμένα με μετάκαυση (afterburners) που επιτρέπουν τη δραματική αύξηση της ώθησης του κινητήρα (και ως εκ τούτου μεγάλες ταχύτητες), αλλά με μεγάλο κόστος. Η χρήση μετάκαυσης για να σπάσει ένα μαχητικό το φράγμα του ήχου και μετά να να διατηρήσει αυτή την ταχύτητα καίει καύσιμα πολύ γρήγορα, μα αν ένα μαχητικό μπορούσε να κλείσει τη μετάκαυση και να συνεχίσει να διατηρεί την ταχύτητά του, αυτό θα σήμαινε ότι θα μπορούσε να διανύει μεγάλες αποστάσεις σε υψηλές ταχύτητες εξοικονομώντας πολύτιμα καύσιμα.

Για να καταφέρει κάτι τέτοιο ένα F-16, θα χρειαζόταν δραματικές αλλαγές: Τα φτερά, για αρχή, θα έπρεπε να αλλάξουν σημαντικά- και αυτό έγινε σε συνεργασία με έναν μηχανικό της NASA, τον Χάρι Χίλακερ, που είχε εργαστεί και στο αρχικό F-16. To αποτέλεσμα ήταν το αεροσκάφος να αποκτήσει φτερά που μπορεί να μην ήταν και πολύ πρακτικά για ένα μαχητικό τακτικής αεροπορίας, μα επέτρεπαν πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια (και παρείχαν και επιπλέον χώρο).

F-16XL

Η επιτυχία της προσπάθειας του F-16 SCAMP προκάλεσε το ενδιαφέρον της USAF, που βρήκε ελκυστική την ιδέα ενός ακόμα ισχυρότερου F-16. Ως εκ τούτου, δόθηκαν στον Χίλακερ δύο F-16 για μετατροπή σε ένα σχέδιο σαν το SCAMP, που βαφτίστηκε F-16XL. Οι αλλαγές ήταν δραματικές, τόσο σε μέγεθος και φτερά όσο και άλλα χαρακτηριστικά, μεταξύ των οποίων και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Τα μεγάλα του φτερά (που θύμιζαν το Conc

orde), όπως διαπιστώθηκε, είχαν εξαιρετική επίδραση ως προς τη χρήση καυσίμου, ενώ επέτρεπαν τον εξωπραγματικό αριθμό των 27 πυλώνων για όπλα. Επίσης, το F-16XL φαινόταν να έχει καλύτερες επιδόσεις σχεδόν σε κάθε επίπεδο από τον μικρό «αδελφό» του. Ενδεικτικά, ένα F-16XL σε αποστολή αέρος- επιφανείας μπορούσε να μεταφέρει διπλάσιο οπλικό φορτίο από το κανονικό F-16 και πάλι να πετάξει 44% πιο μακριά, χωρίς εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων και μεταφέροντας και όπλα αέρος- αέρος για αυτοπροστασία.

Επίσης, μπορούσε να πετά σε υπερηχητικές ταχύτητες σε μεγάλα ή μικρά ύψη, φέροντας πάντα το τεράστιο φορτίο του, ενώ αποκτούσε ύψος ταχύτατα, ακόμα και έτσι- παραμένοντας πάντα, ακόμα και με αυτά τα δεδομένα, ταχύτερο από το F-16.

F-16XL εναντίον F-15E

H General Dynamics κατασκεύασε δύο πρωτότυπα F-16XL για δοκιμές, και όσο αυτές προχωρούσαν γινόταν προφανές πως το αεροσκάφος είχε μεγαλύτερη αξία από ό,τι ως απλό αεροσκάφος επίδειξης/ δοκιμής τεχνολογίας. Ως αποτέλεσμα μπήκε στον διαγωνισμό ETF (Enhanced Tactical Fighter), για την αντικατάσταση του F-111 Aardvark.

Το πρόγραμμα αυτό άλλαξε όνομα σύντομα (έγινε πρόγραμμα Dual-Role Fighter), μα με τους ίδιους σκοπούς: Ένα αεροπλάνο ικανό να διεισδύει βαθιά στον εχθρικό εναέριο χώρο για αποστολές χωρίς να χρειάζεται συνοδεία μαχητικών. Το F-16XL, με μεγάλη εμβέλεια, καλές επιδόσεις και πυλώνες για 27 όπλα, φαινόταν τέλειο για αυτή τη δουλειά, μα απέναντί του είχε ως ανταγωνιστή ένα άλλο πολύ αποτελεσματικό αεροπλάνο- το F-15E Strike Eagle.

Όπως και το F-16XL, ήταν μια τροποποιημένη έκδοση ενός υπάρχοντος μαχητικού, το κορυφαίου μαχητικού εναέριας υπεροχής F-15 Eagle. Το πλεονέκτημα του F-15E ήταν πως, σε μεγάλο βαθμό, είχε ίδιο σχεδιασμό με το διθέσιο F-15D που ήταν ήδη σε παραγωγή.

Όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, το F-16XL θα ήταν πιθανότατα πιο ακριβό ως επιλογή, λόγω των μεγάλων διαφορών από το σχέδιο του F-16 πάνω στο οποίο βασιζόταν- ωστόσο οι δυνατότητές του ήταν πραγματικά εντυπωσιακές. Το F-15Ε, συγκριτικά, είχε «μόνο» 15 πυλώνες για όπλα, μα είχε υψηλότερη μέγιστη ταχύτητα (2,5 Μαχ έναντι 2,05) και υψηλότερη «οροφή», στα 60.000 πόδια (50.000 για το F-16XL).

Επίσης, είχε ένα σημαντικό πλεονέκτημα: Δύο κινητήρες. Δεδομένου ότι τα αεροσκάφη αυτά προορίζονταν για πτήσεις βαθιά στον εχθρικό εναέριο χώρο άνευ υποστήριξης, η εκτίμηση ήταν πως θα είχαν να αντιμετωπίσουν πυκνά αντιαεροπορικά πυρά, και το να υπάρχουν δύο κινητήρες σήμαινε πως αν ο ένας ετίθετο εκτός λειτουργίας από εχθρικό πυρ, το αεροπλάνο θα μπορούσε και πάλι να επιστρέψει, χάρη στον άλλο.

Αυτό το χαρακτηριστικό, η εκτίμηση περί αυξημένης επιβιωσιμότητας χάρη στους δύο κινητήρες, συν το μικρότερο κόστος ανάπτυξης, οδήγησε στην επικράτηση του F-15E το 1984. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, δεν ήταν λίγοι αυτοί στην αμερικανική πολεμική αεροπορία που πίστευαν πως, αν και το Strike Eagle ήταν όντως ένα πολύ καλό αεροπλάνο, η κεντρική ιδέα για το F-16XL δεν ήταν να ανταγωνίζεται το F-15E, μα να το υποστηρίζει, όπως κάνουν ούτως ή άλλως σήμερα τα F-16 και F-15.

Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα του F-16XL κατέληξε στη NASA, όπου τα δύο πρωτότυπα συμμετείχαν σε μια σειρά από ερευνητικά προγράμματα- ενώ το F-15E παραμένει σε υπηρεσία.