Black Friday 2021 | Κίνδυνος σοβαρών ελλείψεων τη Black Friday και τα Χριστούγεννα

Της Αλεξάνδρας Γκίτση

Οι πρώτες προϊόντων χαμηλότερης και μέσης τιμής, όπως λευκές συσκευές και κουζινομηχανές έχουν ήδη κάνει την εμφάνιση τους και στην ελληνική αγορά, όπως επιβεβαιώνουν στελέχη του κλάδου στο Capital.gr. 

Όμως η μεγαλύτερη ανησυχία των στελεχών, είναι αν θα καταφέρουν να καλύψουν τη ζήτηση την Black Friday και τα Χριστούγεννα, εμπορικές περίοδοι όπου η ζήτηση παραδοσιακά εκτοξεύεται. 

“Το ζήτημα είναι ποιος θα έχει διαθεσιμότητα και ποιος θα καταφέρει να πουλήσει”, λένε χαρακτηριστικά στο Capital.gr στελέχη του λιανεμπορίου τα οποία αναφέρουν πως το πρόβλημα είναι να βρουν φθηνό και μεσαίας τιμής προϊόν. Μέχρι στιγμής τα δεδομένα κάθε άλλο παρά αισιόδοξα είναι.

Η έλλειψη σε προϊόντα κυρίως χαμηλής και μεσαίας τιμής χτυπάει αρκετά μεγάλο αριθμό πελατών τους και επηρεάζει το 30-35% του ετήσιου τζίρου τους. 

Σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν αυτό τον σκόπελο αρκετές εγχώριες αλυσίδες αναζητούν εναλλακτικές οδούς εισαγωγών πέραν της Κίνας. Βέβαια δεν είναι οι μόνες που έχουν στραφεί σε κοντινές αγορές. Κάτι αντίστοιχο έχουν κάνει και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές αλυσίδες.

Με την Jumbo να έχει προχωρήσει σε αλλαγή του πλάνου αγορών της για τους επόμενους μήνες και στο πάγωμα του σχεδίου λειτουργίας νέων καταστημάτων. Όμως η παραγωγική δυναμικότητα της Ευρώπης είναι πεπερασμένη.

Βέβαια τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω της εκτόξευσης του κόστους μεταφοράς των κοντέινερ, δεν “κτυπάνε” μόνο τα no name και τα μεγάλα σε όγκο προϊόντα. Ήδη η μια μετά την άλλη εταιρεία σε παγκόσμιο επίπεδο ανακοινώνει ότι αντιμετωπίζει προβλήματα τόσο σε επίπεδο μεταφοράς, με ελλείψεις κοντέινερ και εκτόξευση των τιμών σε όσα υπάρχουν, όσο και σε επίπεδο παραγωγής λόγω έλλειψης πρώτων υλών. 

Λόγω της έλλειψης επεξεργαστών οι κατασκευαστές ηλεκτρονικών υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων επιλέγουν να παράξουν τα ακριβά τους μοντέλα, άρα παρατηρούνται ήδη ελλείψεις και στα φθηνά μοντέλα των ηλεκτρονικών προϊόντων. Έντονο πρόβλημα υπάρχει και στις κονσόλες για gaming με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το Play station που είναι δυσεύρετο.

Η λίστα είναι μακρά και περιλαμβάνει εταιρείες όπως οι Apple, Samsung, Tesla, αλλά και Nike, Adidas.

Οι πρώτες έχουν προβλήματα στην εξεύρεση μικροεπεξεργαστών, με τον κατασκευαστή του iPhone να έχει προειδοποιήσει ότι οι περιορισμοί στην προσφορά θα επεκταθούν στα smartphone του κατά τη διάρκεια της τρίμηνης περιόδου που λήγει τον Σεπτέμβριο, συμβάλλοντας στην επιβράδυνση της ανάπτυξης της εταιρείας.

Το δεύτερο group των προμηθευτών αντιμετωπίζει προβλήματα στην παραγωγή. Πέρυσι εταιρείες όπως η Adidas είχαν μεταφέρει σημαντικό μέρος της παραγωγής τους στο Βιετνάμ για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα στην Κίνα. Σήμερα αντιμετωπίζουν το κλείσιμο αρκετών εργοστασίων λόγω της έξαρσης της πανδημίας εξαιτίας της μετάλλαξης Δέλτα. 

Αυτή η διαταραχή σε παγκόσμιο επίπεδο δεν αναμένεται να κοπάσει πριν τις αρχές της επόμενης χρονιάς, εκτιμούν διεθνείς αναλυτές. 

Η ιστορία της «Μαύρης Παρασκευής»

Η Black Friday που καθιερώθηκε ως η ημέρα των μεγάλων προσφορών και εκπτώσεων σε πολλές χώρες του πλανήτη ξεκίνησε από τις ΗΠΑ. Είναι το ανεπίσημο όνομα της ημέρας που ακολουθεί την Ημέρα των Ευχαριστιών δηλαδή η τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου (μεταξύ 24-30 Νοεμβρίου), ημέρα η οποία, σύμφωνα με το Wikipedia, έχει θεωρηθεί ως η αρχή της περιόδου των Χριστουγεννιάτικων αγορών στην χώρα από το 1952.

Οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου ανοίγουν πολύ νωρίς, τα τελευταία χρόνια από τις μεταμεσονύκτιες ώρες, και δίνουν μεγάλες προσφορές.

Μερικοί έμποροι μάλιστα προωθούν τα εμπορεύματά τους στους πελάτες τους μέσω email από το πρωί της Ημέρας των Ευχαριστιών.

Η Black Friday δεν είναι επίσημη αργία, αλλά η Καλιφόρνια και κάποιες άλλες Πολιτείες τηρούν την αργία της «Ημέρας μετά την ημέρα των Ευχαριστιών» για τους υπαλλήλους της Πολιτείας, συνήθως αντί για μια άλλη ομοσπονδιακή αργία, όπως η Ημέρα του Κολόμβου.

Πολλοί εργαζόμενοι εκτός λιανικής και τα σχολεία έχουν αργία και την ημέρα των Ευχαριστιών και την επόμενη, οπότε μαζί με το Σαββατοκύριακο που ακολουθεί δημιουργείται μια τετραήμερη αργία που αυξάνει τον αριθμό των δυνητικών αγοραστών.

Η Black Friday είναι η ημέρα με τον μεγαλύτερο τζίρο πωλήσεων του έτους στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2005, αν και ειδήσεις, που εκείνη την εποχή ήταν ανακριβείς, την περιέγραφαν ως τέτοια για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Παρόμοιες ιστορίες επανεμφανίζονται κάθε χρόνο αυτή την εποχή, παρουσιάζοντας αγοραστική υστερία και έλλειψη αποθεμάτων, δημιουργώντας έτσι μια κατάσταση φαύλου κύκλου ανατροφοδότησης της ζήτησης.

Το 2014, ο τζίρος της Black Friday έπεσε για πρώτη φορά από την ύφεση του 2008: 50,9 δισ. δολάρια ξοδεύτηκαν εκείνο το τετραήμερο, 11% λιγότερα από το προηγούμενο έτος.

Ωστόσο, η αμερικανική οικονομία δεν ήταν σε ύφεση. Τα καταστήματα πλέον επεκτείνουν τις προσφορές τους σε ολόκληρους τους μήνες του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου, αντί να επικεντρώνονται μόνο στην ημέρα αυτή ή και το Σαββατοκύριακο.

Τα πρώτα στοιχεία από τη χρήση του όρου «Black Friday» για την ημέρα μετά την ημέρα των Ευχαριστιών με εμπορική σημασία υποδηλώνει ότι ο όρος προέρχεται από την Φιλαδέλφεια, όπου χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την μεγάλη και ενοχλητική για τους πεζούς κυκλοφορία οχημάτων, που σημειωνόταν την ημέρα μετά την ημέρα των Ευχαριστιών.

Αυτή η χρήση του όρου χρονολογείται τουλάχιστον από το 1961. Περισσότερα από είκοσι χρόνια αργότερα, καθώς η φράση έγινε πιο διαδεδομένη, έγινε δημοφιλής η εξήγηση ότι αυτή η μέρα ήταν το σημείο του έτους κατά το οποίο το λιανεμπόριο αρχίζει να γυρίζει σε κέρδος, δηλαδή στην αμερικάνικη αργκό από «το κόκκινο» (in the red) περνάει «στο μαύρο» (in the black).

«Πατείς με πατώ σε»

Έχουν υπάρξει αναφορές για βία μεταξύ πελατών την ημέρα αυτή. Από το 2006 έχουν αναφερθεί 7 θάνατοι και 98 τραυματισμοί σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Είναι σύνηθες φαινόμενο να στρατοπεδεύουν καταναλωτές έξω από καταστήματα την αργία των Ευχαριστιών, επιχειρώντας να εξασφαλίσουν θέση στην πρώτη γραμμή και έτσι περισσότερες πιθανότητες να βρουν αυτά που θέλουν να αγοράσουν.

Αυτές οι πρακτικές, από κατάληψη λωρίδων έκτακτης ανάγκης και πυρόσβεσης μέχρι και χρήση προπανίου και γεννητριών σε πιο εξεζητημένες περιπτώσεις, δημιουργούν σημαντικό κίνδυνο για την ασφάλεια του κοινού, προκαλώντας τουλάχιστον μία πόλη να απαγορεύσει αυτή την πρακτική.

Από τις αρχές του 21ου αιώνα έγιναν προσπάθειες από τους λιανοπωλητές με προέλευση τις Ηνωμένες Πολιτείες να εισαγάγουν την “Black Friday” σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα η πρακτική εισήχθη για πρώτη φορά το 2015 ενώ από το 2016 άρχισαν να την εφαρμόζουν όλο και περισσότερες εταιρείες.