
Πόσο κοντά είναι ένας πόλεμος ΗΠΑ-Ιράν;
Στις 110 και πλέον ημέρες από τότε που η Hamas επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden στηρίζει το Ισραήλ προκειμένου να κερδίσει τον πόλεμο στη Γάζα και να αποτρέψει τη μετατροπή της σύγκρουσης σε περιφερειακό πόλεμο με το Ιράν και τους πληρεξούσιους του. Ωστόσο, αυτό αποδεικνύεται πλέον πιο δύσκολο καθώς ο «άξονας αντίστασης» του Ιράν, το Ισραήλ και η Αμερική εμπλέκονται σε όλο και πιο επικίνδυνα χτυπήματα μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων επιθέσεων.
Οι σύμμαχοι του Ιράν στο Ιράκ και τη Συρία έχουν εξαπολύσει περίπου 140 επιθέσεις με ρουκέτες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά των αμερικανικών στρατευμάτων από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα. Ίσως η πιο σοβαρή ήρθε στις 20 Ιανουαρίου, με μια σειρά «πολλαπλών βαλλιστικών πυραύλων και ρουκετών» που εκτοξεύτηκαν προς τη βάση Al Asad στο δυτικό Ιράκ, σύμφωνα με την Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι συστοιχίες αεράμυνας Patriot αναχαίτησαν τους περισσότερους από αυτούς, αλλά κάποιοι χτύπησαν τη βάση, προκαλώντας μεγάλες ζημιές ή τραυματίζοντας άγνωστο αριθμό Αμερικανών και Ιρακινών. Πλέον, ο Biden θα αντιμετωπίσει όλο και πιο αυξανόμενη πίεση για να αναλάβει ισχυρότερη δράση εναντίον του ίδιου του Ιράν καθώς υπάρχει και το δίλημμα: Το να μην κάνει τίποτα η Αμερική θα φανεί αδύναμη, αν προχωρήσει σε αντίποινα θα κινδυνεύει να βρεθεί με ένα νέο πόλεμο σε μια εκλογική χρονιά για τις ΗΠΑ.

Al Asad
Στην Υεμένη, την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν την έβδομη επιδρομή τους κατά ενός διαφορετικού συμμάχου του Ιράν, την πολιτοφυλακή Houthis που διοικεί μεγάλο μέρος της χώρας, σε μια προσπάθεια να σταματήσει τις επιθέσεις της σε πλοία που περνούν το στενό Bab al-Mandab. Οι Houthis ισχυρίζονται ότι ενεργούν υπέρ των Παλαιστινίων, ενάντια σε πλοία που πλέουν προς το Ισραήλ ή σε πολεμικά πλοία της Δύσης. Αλλά η στόχευσή τους είναι τυχαία, παρά τις αναφορές ότι λαμβάνει βοήθεια από μέλη του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), της πραιτοριανής φρουράς του κληρικού καθεστώτος, για τον εντοπισμό πλοίων και τη χρησιμοποίηση των όπλων.
Ο ίδιος ο Biden παραδέχεται ότι τα πλήγματα των ΗΠΑ δεν θα σταματήσουν προς τους Houthis. Ωστόσο, η Washington Post αναφέρει ότι η αμερικανική κυβέρνηση εκπονεί σχέδια για μια «παρατεταμένη στρατιωτική εκστρατεία» στην Υεμένη παρά τους ενδοιασμούς ορισμένων αξιωματούχων.
Στον Λίβανο, εν τω μεταξύ, ο παλαιότερος και ισχυρότερος περιφερειακός σύμμαχος του Ιράν, η Hizbullah, μια σιιτική πολιτοφυλακή και πολιτικό κόμμα, ανταλλάσσει τακτικά πυρά με τις ισραηλινές δυνάμεις. Έχει εκφράσει την υποστήριξή της στη Hamas, αλλά δεν έχει μπει σε πόλεμο εναντίον του Ισραήλ. Η κυβέρνηση Biden βοήθησε στο να αποτραπεί το Ισραήλ από το να ξεκινήσει μια προληπτική επίθεση κατά της Hizbullah αμέσως μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Αλλά το Ισραήλ απειλεί με δράση στον Λίβανο εάν η διπλωματία δεν καταφέρει να πείσει τις δυνάμεις της Hizbullah να σταματήσουν τις επιθέσεις και να απομακρυνθούν από την περιοχή των συνόρων.
Οι ΗΠΑ και το Ιράν συμμετέχουν έτσι σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι εξισορρόπησης.

Το Ιράν βοήθησε τους συμμάχους του στον «άξονα αντίστασης» να οργανώσουν επιθέσεις με σκοπό να αποδυναμώσουν το Ισραήλ, να εκτοπίσουν την Αμερική και να δυσφημήσουν τα αραβικά κράτη που έχουν συνάψει (ή επιδιώκουν) ειρήνη με το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, έχουν εμπλακεί σε περιορισμένα αντίποινα. Και οι δύο απέφυγαν μια ευθεία σύγκρουση. Αλλά η προσπάθεια ισορροπίας μπορεί να διαταραχτεί καταστροφικά στο άμεσο μέλλον.
Πρώτον, το Ισραήλ διεξάγει έναν όχι και τόσο μυστικό πόλεμο εναντίον του Ιράν και των συμμάχων του, παράλληλα με τις αντιπαραθέσεις με τη Hamas και τη Hizbullah. Στα τέλη Δεκεμβρίου, ένας διοικητής του IRGC (Φρουροί της Επανάστασης) σκοτώθηκε σε φερόμενη ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στη Δαμασκό. Μια εβδομάδα αργότερα, ο Saleh al-Arouri, ανώτερος αξιωματούχος της Hamas, σκοτώθηκε σε επίθεση στο προπύργιο της Hizbullah στη νότια Βηρυτό.
Στις 20 Ιανουαρίου μια άλλη επίθεση με ρουκέτες στη Δαμασκό σκότωσε πέντε μέλη του IRGC, συμπεριλαμβανομένου του Hojatallah Omidvar, του επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών στη Συρία για τη Δύναμη Quds, το τμήμα ξένων επιχειρήσεων του IRGC. Στις 4 Ιανουαρίου, οι ΗΠΑ εξουδετέρωσαν τον Mushtaq al-Jawari, έναν ηγέτη της Harakat al-Nujaba, μιας ομάδας που εμπλέκεται στην επίθεση κατά των αμερικανικών δυνάμεων, με ένα χτύπημα drone εναντίον του κεντρικού του γραφείου στη Βαγδάτη.
Στο εσωτερικό, την ίδια στιγμή, μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων έχουν συγκλονίσει το ιρανικό καθεστώς. Αυτές περιλαμβάνουν μια διπλή βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας, την ευθύνη της οποίας ανέλαβε η τζιχαντιστική οργάνωση Ισλαμικό Κράτος, που σκότωσε περίπου 100 ανθρώπους στον τάφο του Qassem Soleimani, ενός ανώτερου στρατηγού του IRGC που εξουδετερώθηκε από τις ΗΠΑ το 2020 και τον θάνατο τουλάχιστον 11 αστυνομικών στην ανατολική επαρχία Baluchestan από μια τοπική ομάδα με έδρα το Πακιστάν, την Jaish al-Adl.
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Ayatollah Ali Khamenei, κάλεσε τις ιρανικές δυνάμεις να επιδείξουν «στρατηγική υπομονή». Αλλά ο Ali Vaez, της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων, υποστηρίζει ότι το ιρανικό καθεστώς αισθάνεται τώρα ότι πρέπει να «αποκαταστήσει την αποτροπή» και έχει πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Την περασμένη εβδομάδα εκτόξευσε πυραύλους σε τρεις γειτονικές χώρες: Εναντίον φερόμενων τρομοκρατικών στόχων στη Συρία και το Πακιστάν και σε μια υποτιθέμενη ισραηλινή βάση κατασκοπείας στο Ιρακινό Κουρδιστάν (η επίθεση στο Πακιστάν προκάλεσε ένα πυραυλικό χτύπημα στο Ιράν ως αντίποινα· και οι δύο χώρες φαίνεται τώρα να έχουν υποχωρήσει).

«Οι Ιρανοί εξακολουθούν να αποστρέφονται τον κίνδυνο», λέει ο Vaez. «Θέλουν να αλλάξουν την αντίληψη ότι θέλουν πόλεμο. Αλλά ταυτόχρονα υπάρχει η αντίληψη ότι το Ισραήλ τους έχει βάλει μια παγίδα -είτε για να δικαιολογήσει την επέκταση του πολέμου είτε για να σύρει τις ΗΠΑ σε αυτόν».
Όσον αφορά την κυβέρνηση Biden, αξιωματούχοι επιμένουν ότι δεν θέλουν έναν περιφερειακό πόλεμο.
Το 2020 ο προκάτοχος του Biden, Donald Trump, διέταξε την εξουδετέρωση του Soleimani ως απάντηση στις επιθέσεις στις αμερικανικές δυνάμεις από φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές. Αυτό προκάλεσε ένα χαλάζι από ιρανικά πυρά βαλλιστικών πυραύλων στο Al Asad παρόμοια με τις πρόσφατες επιθέσεις.
Ο Biden, από την άλλη, είναι προσεκτικός. Δεν θέλει να παρασυρθεί σε έναν πόλεμο στη Μέση Ανατολή σε μια εποχή που η Αμερική έχει ήδη εξασθενίσει υποστηρίζοντας την Ουκρανία στον πόλεμό της εναντίον της Ρωσίας και προσπαθεί να αποτρέψει έναν άλλο πόλεμο εναντίον της Κίνας για την Ταϊβάν. Ο Biden, εξάλλου, επιδιώκει να επανεκλεγεί φέτος.
Στο Ιράκ και τη Συρία, οι αμερικανικές δυνάμεις απαντούν πολύ λιγότερο συχνά από ό,τι δέχονται επίθεση. Ομοίως στην Υεμένη, η Αμερική αρχικά περιορίστηκε στην κατάρριψη πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών που απειλούσαν το Ισραήλ ή διερχόμενων πλοίων, εξέδωσε προειδοποιήσεις και εξασφάλισε ένα υποστηρικτικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ προτού χτυπήσει απευθείας τους Houthis.
«Η αμερικανική διοίκηση γνωρίζει ότι έχει ένα πρόβλημα χωρίς λύση», λέει ο Aaron David Miller του Carnegie Endowment for International Peace, μιας δεξαμενής σκέψης στην Ουάσιγκτον. «Μπορεί μόνο να προσπαθήσει να το διαχειριστεί».
Η ελπίδα του Biden είναι ότι το Ισραήλ θα κερδίσει σύντομα, ή τουλάχιστον θα τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα, και έτσι θα μειώσει την οργή σε όλη την περιοχή. Αλλά το Ισραήλ δεν έχει καταπνίξει τη Hamas ούτε έχει ανακτήσει τους ομήρους του και δείχνει ελάχιστα σημάδια ότι είναι έτοιμο να υποχωρήσει. Καθώς ο Biden αγωνίζεται να διατηρήσει ελέγξιμη την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, ο Miller λέει ότι ο περιφερειακός πόλεμος μπορεί να είναι ένα ατύχημα ή μια τρομοκρατική επίθεση μακριά.
«Εάν αυτό συνεχιστεί, και ένα από αυτά τα χτυπήματα καταλήξει πραγματικά να σκοτώσει έναν σημαντικό αριθμό Αμερικανών, η διοίκηση δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να χτυπήσει τους Φρουρούς της Επαναστασης (IRGC)».