Oι επικριτές του Πεκίνου στις Βρυξέλλες την αποκαλούν Πρωταπριλιάτικη Σύνοδο Κορυφής. Η ημερήσια διάταξη της τηλε-συνόδου μεταξύ των ανώτατων αξιωματούχων της Κίνας και των προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής περιλαμβάνει θέματα «κοινού ενδιαφέροντος», όπως η κλιματική αλλαγή, η βιοποικιλότητα και η υγεία, και την έκκληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επανέναρξη των συνομιλιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Αλλά κανείς δεν έχει αμφιβολία ότι στο φόντο των συνομιλιών θα υπάρξει ένα και μόνο σημαντικό θέμα: η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το τι σημαίνει για τις σχέσεις μεταξύ Κίνας και Δύσης.
Από τον Stuart Lau/Politico
Ο επιθετικός πόλεμος του Ρώσου Vladimir Putin και η απροετοίμαστη Δύση, έχει σημάνει κώδωνα κινδύνου στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπου εντείνονται οι ανησυχίες για το εάν η ήπειρος έχει γίνει πολύ άνετη με μια ακόμη αυταρχική χώρα. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα. Η Ευρώπη δεν έχει ξεκάθαρη ιδέα για το πως να αντιδράσει.
«Θα δούμε στη Σύνοδο Κορυφής της Πρωταπριλιάς εάν η ΕΕ είναι ήδη σε θέση να εφαρμόσει τα διδάγματα της Ρωσίας, που απέκτησε πρόσφατα, όσον αφορά τις σχέσεις της με την Κίνα», δήλωσε ο Reinhard Bütikofer, μεγαλοστέλεχος του γερμανικού κόμματος των Πρασίνων και πρόεδρος της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με την Κίνα.
Οι τηλε-συναντήσεις μεταξύ του Κινέζου Προέδρου Xi Jinping, του Κινέζου πρωθυπουργού Li Keqiang, της προέδρου της Επιτροπής Ursula von der Leyen και του προέδρου του Συμβουλίου Charles Michel δεν θα παράγουν κάποια κοινή δήλωση. Επίσης, οι ηγέτες δεν σχεδιάζουν να κάνουν κοινή συνέντευξη Τύπου, ενώ αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν τονίσει ότι δεν θα υπάρξουν συμφωνίες. Έτσι, για πολλούς παρατηρητές, τα πραγματικά ερωτήματα που θα απαντήσει η σύνοδος κορυφής είναι: Σε ποιο βαθμό έχει μάθει η Ευρώπη από τα λάθη της με τον Putin; Και πρόκειται πραγματικά να αρχίσει να πιέζει περισσότερο το Πεκίνο;
«Στο παρελθόν, η Κίνα είχε πετύχει να μπει σφήνα μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ, προσφέροντας στην Ευρώπη «καρότα» σε τομείς όπως η πρόσβαση στην αγορά και το κλίμα», δήλωσε ο Noah Barkin, ανώτερος συνεργάτης στο German Marshall Fund, μια δεξαμενή σκέψης των ΗΠΑ. «Δεν θα ήταν περίεργο αν ο Xi το επιχειρούσε ξανά στη σύνοδο κορυφής».
Από την άλλη πλευρά, πρόσθεσε ο Barkin, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι «θα θελήσουν μηνύματα από τον Xi ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές στη σχέση της Κίνας με τη Ρωσία, ότι δηλαδή υπάρχουν όρια στην όποια αντίδραση του Πεκίνου».
Παγωμένες σχέσεις
Οι εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΕΕ αυξάνονταν ακόμη και πριν από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά το «σφιχταγκάλιασμα» του Putin από τον Xi πριν και κατά τη διάρκεια της εισβολής τις ανέβασε σε ένα νέο επίπεδο.
Όταν ο Xi πάτησε για τελευταία φορά το πόδι του στη Δυτική Ευρώπη τον Μάρτιο του 2019, ο Κινέζος πρόεδρος σημείωσε ότι ήταν μια νέα —και, για αυτόν, ελαφρώς προσβλητική— ετικέτα που είχε χρησιμοποιήσει η ΕΕ προκειμένου να περιγράψει το Πεκίνο σε ένα -τότε πρόσφατο- έγγραφο στρατηγικής. «Νόμιζα ότι ήμασταν καλοί φίλοι», είχε πει ο Xi στους Γάλλους, Γερμανούς και στους επικεφαλής της Επιτροπής. «Αλλά τώρα, είμαστε συστημικοί αντίπαλοι;» είχε αναρωτηθεί.
Τα χρόνια που μεσολάβησαν ελάχιστα συνέβαλαν στη βελτίωση των σχέσεων, καθώς η πανδημία του κοροναϊού ανέδειξε την εξάρτηση της Ευρώπης από την κινεζική βιομηχανία και οι συγκρούσεις για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Χονγκ Κονγκ και το Σιντζιάνγκ κλιμακώθηκαν με τις αποφάσεις για συμβολικές κυρώσεις και αντίποινα. Πέρσι, μια σχεδιαζόμενη επενδυτική συμφωνία ΕΕ-Κίνας μπήκε στον πάγο και η διένεξη για τις σχέσεις μεταξύ Λιθουανίας και Ταϊβάν έχει μετατραπεί σε μία εμπορική διαμάχη μεταξύ δύο εκ των μεγαλυτέρων οικονομικών μπλοκ του κόσμου.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ανώτερα στελέχη του Κομουνιστικού Κόμματος συνέλαβαν ένα νέο πολιτικό σύνθημα: Dōngshēng xījiàng, που σημαίνει την άνοδο της ανατολής και την κάθοδο της δύσης. Το σκεπτικό πίσω από αυτό περιελάμβανε την πεποίθηση της Κίνας ότι είχε «συστημικά πλεονεκτήματα» στην αντιμετώπιση του κοροναϊού, καθώς και μια μακροχρόνια πεποίθηση ότι η υποστηριζόμενη από το κράτος τεχνολογική πρόοδος της χώρας θα την βάλει σύντομα σε θέση προκειμένου να ανατρέψει τη δυτική παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Κάτω από αυτό το πρίσμα γεννήθηκε η στρατηγική ευθυγράμμιση της Κίνας με τη Ρωσία. Το τελευταίο ταξίδι του Putin έξω από τη Ρωσία, πριν από την εισβολή, ήταν στο Πεκίνο, όπου παρακολούθησε τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες και υπέγραψε αυτό που οι Κινέζοι αποκαλούν συμφωνία συνεργασίας «χωρίς όρια» με τον Xi. Η συμφωνία μεταξύ των δύο ανδρών διακήρυξε την πρόθεση να αμφισβητηθεί η δυτική τάξη, που βασίζεται στη δημοκρατία, τις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όπως ήταν φυσικό, η συμφωνία γρήγορα καταγγέλθηκε από Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Η πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen δήλωσε ότι η Μόσχα και το Πεκίνο επιδιώκουν να αντικαταστήσουν τους υφιστάμενους διεθνείς κανόνες. Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της, Josep Borrell, περιέγραψε την κοινή δήλωση ως «αναθεωρητικό μανιφέστο για την αναθεώρηση της παγκόσμιας τάξης», προσθέτοντας ότι «η Ρωσία και η Κίνα γίνονται όλο και πιο πρόθυμες να αποκατασταθούν ως οι παλιές αυτοκρατορίες που υπήρξαν στο παρελθόν».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει τεράστιες ανησυχίες στις ήδη παγωμένες σχέσεις, καθώς η «αγκαλιά» του Πεκίνου με το Κρεμλίνο, ακόμη και όταν οι ρωσικές βόμβες καταστρέφουν πόλεις της Ουκρανίας, αποκρυσταλλώνει την άποψη σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες της Κίνας ως δυνητικού αμφισβητία της -μετά τον Ψυχρό Πόλεμο- παγκόσμιας τάξης και της ασφάλειας.
Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει ανησυχίες για την ανθρωπιστική κατάσταση στην Ουκρανία, αλλά απέφυγαν να ασκήσουν κριτική στη Ρωσία. Το Πεκίνο απείχε στις περισσότερες ψηφοφορίες του ΟΗΕ που καταδίκαζαν την επιθετικότητα της Μόσχας και ένας Κινέζος δικαστής στο ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ καταψήφισε την προσπάθεια της Ουκρανίας να ζητήσει από τη Ρωσία να σταματήσει τον πόλεμο.
Ο Xi, ο οποίος κάποια στιγμή χαρακτήρισε τον Putin ως τον «καλύτερο του φίλο», έχει αναδειχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στις προσπάθειες της Δύσης να προκαλέσει οικονομικό πόνο στη Ρωσία προκειμένου να την τιμωρήσει για την εισβολή στην Ουκρανία. Το Πεκίνο έχει επικρίνει τις κυρώσεις της Δύσης και δεσμεύτηκε να συνεχίσει να λειτουργεί ως συνήθως με τη Ρωσία.
Μάλιστα, δύο ημέρες πριν από τη σημερινή σύνοδο κορυφής ΕΕ-Κίνας και περισσότερο από ένα μήνα μετά τον πόλεμο, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov ταξίδεψε στην Κίνα και συναντήθηκε με τον ομόλογό του, Wang Yi. Ο Wang, σύμφωνα με τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, είπε στον Lavrov ότι «οι σχέσεις Κίνας-Ρωσίας έχουν αντέξει στη νέα δοκιμασία της αλλαγής της διεθνούς δυναμικής» και «επέδειξε μια επίμονη δυναμική για ανάπτυξη».
«Η Κίνα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με τη Ρωσία», πρόσθεσε ο Wang. Όσον αφορά το θέμα της Ουκρανίας, επαίνεσε, όπως αποκάλεσε, τις προσπάθειες της Ρωσίας για την «αποτροπή μεγάλης κλίμακας ανθρωπιστικών κρίσεων».
