Ηλεκτρισμός | Διπλή παγίδα για τις επιδοτήσεις των καταναλωτών από το «πλαφόν» | Γιατί διαφέρουν οι τιμές ρεύματος μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε

Ηλεκτρισμός | Διπλή παγίδα για τις επιδοτήσεις των καταναλωτών από το «πλαφόν» | Γιατί διαφέρουν οι τιμές ρεύματος μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε

Η Ελλάδα στις τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες με τις μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις της κιλοβατώρας

Ασύμμετρη μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε. είναι η αύξηση των λιανικών τιμών ενέργειας  όπως παρατηρεί η Τράπεζα της Ελλάδας με ειδική αναφορά που κάνει στην έκθεση της νομισματικής πολιτικής 2021-2022.

Σύμφωνα με τους τεχνοκράτες της κεντρικής τράπεζας, «η αύξηση στη λιανική τιμή της ενέργειας ήταν γενικώς μικρότερη από την αύξηση των διεθνών τιμών, αλλά ασύμμετρη μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.»

Επικαλούνται τα στοιχεία του περασμένου Μαρτίου και συγκεκριμένα του ετήσιου πληθωρισμού ενέργειας. Πρόκειται για τη μεταβολή του υποδείκτη της ενέργειας του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ – ενέργεια). Σύμφωνα με το report, «εκτινάχθηκε σε 40,2% στην ΕΕ και 44,3% στην ευρωζώνη, παρουσιάζοντας αυξημένο εύρος μεταξύ των χωρών, από 7,3% στην Ουγγαρία έως 99,6% στην Ολλανδία (Ελλάδα: 51,2%, 7ος υψηλότερος στην ΕΕ).

Οι αυξήσεις στην Ελλάδα

Οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρονται στοχευμένα στις αυξήσεις των τιμών του υποδείκτη ηλεκτρικού ρεύματος, αερίου και στερεών καυσίμων σε πολλά κράτη-μέλη. Μάλιστα τις χαρακτηρίζουν «πρωτοφανείς» και εστιάζουν στο ηλεκτρικό ρεύμα: «Ειδικότερα για το ηλεκτρικό ρεύμα, οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στην Ολλανδία (181,9%), την Ισπανία (107,8%), την Ιταλία (82,3%) και την Ελλάδα (79,3%), σε πολλές περιπτώσεις υπερδιπλάσιες από το μέσο όρο της ΕΕ (34,6%)».

Σε ό,τι αφορά τις τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 48,5% κατά μέσο όρο στην EE  αλλά με σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών-μελών. Ιδιαίτερα υψηλές αυξήσεις καταγράφηκαν, μεταξύ άλλων χωρών, στην Ολλανδία (161,4%), το Βέλγιο (143,6%), τη Βουλγαρία (117,4%) και το Λουξεμβούργο (87,4%), ενώ στην Ουγγαρία, τη Σουηδία και την Κροατία οι αυξήσεις ήταν μικρότερες του 10%.

Οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό

Η άνοδος των τιμών της ενέργειας αποτελεί το βασικό ερμηνευτικό παράγοντα της εξέλιξης του γενικού πληθωρισμού τιμών καταναλωτή στην ευρωζώνη (βλ. Διάγραμμα Α). Ταυτόχρονα, η αύξηση της διασποράς στον πληθωρισμό ενέργειας μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, η οποία παρατηρείται ήδη από το 2021, έχει οδηγήσει σε διεύρυνση των διαφορών στο γενικό πληθωρισμό τους.

Τα αίτια των διαφορών στις τιμές ενέργειας

Η έκθεση της νομισματικής πολιτικής επιδιώκει να εντοπίσει τους παράγοντες που προκαλούν τις διαφορές στην εξέλιξη των τιμών της ενέργειας μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.

Σύμφωνα με αυτή, «οφείλονται σε σειρά παραγόντων, οι οποίοι μεταξύ άλλων συνδέονται με τις εγχώριες συνήθειες και προτιμήσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ως προς το ενεργειακό μίγμα που καταναλώνουν, το συνολικό μερίδιο στο γενικό πληθωρισμό και τη σύνθεση (δηλ. το μερίδιο του ηλεκτρικού ρεύματος, του αερίου και των άλλων καυσίμων) του υποδείκτη ΕνΔΤΚ ενέργειας, καθώς και με τις συνθήκες της αγοράς και τις πιο μόνιμες ή έκτακτες ρυθμίσεις και παρεμβάσεις πολιτικής (π.χ. φόροι, επιδοτήσεις, εκπτώσεις, ρήτρες αναπροσαρμογής) που διαμορφώνουν τη χονδρική και τη λιανική τιμή των ενεργειακών αγαθών σε κάθε χώρα».

Και οι τεχνοκράτες γίνονται πιο συγκεκριμένοι: «Η ενεργειακή σύνθεση, και συνεπώς η επίπτωση των τιμών διαφορετικών πηγών ενέργειας στον πληθωρισμό, ποικίλλει μεταξύ των κρατών-μελών Συνολικά», συνεχίζουν τα στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδας, «η ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το 11% στο καλάθι του καταναλωτή στην ευρωζώνη και την ΕΕ, αλλά έχει τη μικρότερη βαρύτητα στη Μάλτα (6,7%) και τη μεγαλύτερη στη Λεττονία (16,2%). Η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ (11,5%)».

Το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας

Στην ΕΕ, το μεγαλύτερο μερίδιο στον ΕνΔΤΚ ενέργειας, σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδας, «έχουν τα καύσιμα κίνησης (45%), ακολουθούμενα από την ηλεκτρική ενέργεια (28%) και το αέριο (18%). Αυτό ισχύει στις περισσότερες χώρες με ελάχιστες εξαιρέσεις. Η ηλεκτρική ενέργεια έχει μεγαλύτερη συμβολή στις τιμές της ενέργειας (πάνω από 35%) στη Σουηδία, την Κροατία, τη Μάλτα, την Ελλάδα, το Βέλγιο και τη Φινλανδία, ενώ το φυσικό αέριο (πάνω από 24%) στην Ολλανδία, τη Γερμανία, τη Σλοβακία και την Ιταλία».

Λογαριασμοί ρεύματος: Διπλή παγίδα για τις επιδοτήσεις των καταναλωτών από το «πλαφόν»

Στο αντίθετο αποτέλεσμα είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει το πλέγμα των κυβερνητικών παρεμβάσεων για τον έλεγχο των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.

Την επισήμανση αυτή κάνουν στελέχη των εταιρειών παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος με αφορμή τη θέση σε ισχύ από αύριο 1η Ιουλίου του τριπλού κυβερνητικού πακέτου στήριξης των νοικοκυριών: Το πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, την αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής  και τη χορήγηση επιδοτήσεων των λογαριασμών μέσα από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ).

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, το ΤΕΜ θεωρητικά θα ενισχύεται από την παρακράτηση μέρους των εσόδων που θα έπρεπε να εισπράξουν οι παραγωγοί με την πώληση των ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά. Έτσι θα χορηγούνται πρόσθετες επιδοτήσεις σε όλους τους καταναλωτές ώστε η τελική τιμή της κιλοβατώρας να υποχωρήσει κατά μέσο όρο στα 0,15 ευρώ.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, στη νομοθέτηση των προαναφερόμενων, δηλαδή του πλαφόν στις αποζημιώσεις των ηλεκτροπαραγωγών και της αναστολής για 12 μήνες της ρήτρας αναπροσαρμογής ορίζεται πως οι προμηθευτές θα πρέπει να γνωστοποιούν στους πελάτες τους τις τιμές της κιλοβατώρας δύο μήνες πριν την εφαρμογή τους.

Το άδειασμα του ΤΕΜ…

Η προαναφερόμενη διάταξη, όπως έγραψε και χθες ο ΟΤ, προκαλεί τεράστια ρίσκα στους παρόχους καθώς η αγορά ενέργειας σήμερα είναι τόσο ευμετάβλητη που αρκεί μία απλή δήλωση ενός π.χ. Ρώσου αξιωματούχου για να πυροδοτήσει την τιμή του φυσικού αερίου TTF. Αρκεί, όμως, κι ένα προσωρινό θετικό γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μερική αποκλιμάκωση της τιμής.

Οι προμηθευτές δεν έχουν τη δυνατότητα σε ένα τέτοιο ρευστό σκηνικό να εκτιμήσουν τις τιμές που θα χρεώσουν τους πελάτες τους δύο μήνες μετά… Οπότε το σίγουρο είναι πως θα ανεβάσουν τις χρεώσεις. Και με δεδομένη την αναστολή της ρήτρας, τα όποια κόστη θα σπεύσουν να τα ενσωματώσουν προκαταβολικά στις τιμές καταναλωτή προκειμένου να καλυφθούν από πιθανή ακραία διακύμανση του φυσικού αερίου, πράγμα που συμβαίνει τακτικά. Μάλιστα ο Ιούνιος, όπως λένε παράγοντες της αγοράς, ήταν τόσο ακραίος με τις μισές μέρες οι τιμές να αποκλιμακώνονται και τις άλλες μισές να χτυπάνε «κόκκινο».

Έτσι, στο ενδεχόμενο αύξησης του κόστους, το ΤΕΜ ουσιαστικά θα σπεύδει να δώσει υψηλές επιδοτήσεις προκειμένου να διατηρεί τις τιμές της κιλοβατώρας χαμηλές. Αν η περίοδος των υψηλών τιμών TTF είναι μακρά και με τάσεις συνεχούς ανόδου, το ΤΕΜ είναι πιθανό από ένα σημείο και μετά να μην μπορεί να επιχορηγεί τους λογαριασμούς.

Η επιδότηση κερδών

Η δεύτερη παγίδα του συστήματος τιμολόγησης που καθιερώνει για 12 μήνες η κυβέρνηση έχει να κάνει με την εξέλιξη του ΤΕΜ ως ένα μηχανισμού επιδότησης των κερδών των ηλεκτροπαραγωγών.

Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, αν μία εταιρεία ρεύματος έχει δώσει για το επόμενο δίμηνο υψηλή τιμή κιλοβατώρας αλλά στο διάστημα αυτό το κόστος μειωθεί (π.χ. λόγω αποκλιμάκωσης της τιμής του TTF) τότε τα χρήματα που θα δίνει το ΤΕΜ στους λογαριασμούς, ουσιαστικά θα επιδοτούν τα αυξημένα κέρδη των ηλεκτροπαραγωγών. Κέρδη τα οποία θα δημιουργούνται από το στρεβλό σύστημα του ορισμού των τιμών δύο μήνες πριν την χρέωση τους στους καταναλωτές, κι ενώ την ίδια περίοδο το κόστος θα είναι χαμηλότερο…

Πηγή: ΟΤ και ΟΤ