Εθνική Ασφάλεια | Διδάγματα από την Ουκρανία για το δόγμα ασφαλείας της χώρας μας

Οι πολεμικές συρράξεις μετά τη βάρβαρη ρωσική εισβολή σε κυρίαρχη και ανεξάρτητη χώρα μαίνονται ακόμα και, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, κανείς δεν μπορεί να μαντέψει την κατάληξή τους.

Αυτό που σίγουρα μπορεί να γίνει είναι να αντληθούν ορισμένα σημαντικά συμπεράσματα που έχουν άμεση εφαρμογή στα καθ’ ημάς.

Συμπεράσματα που μπορεί να κάνουν τη διαφορά και να αλλάξουν τη ροή των εξελίξεων (game changers) στη γεωπολιτική μας γειτονιά και να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την πρόοδο της πατρίδας μας.

Συμπέρασμα πρώτο: Στον πραγματικό πόλεμο, πολεμάς μόνος.

Καλές οι συμμαχίες, ακόμα καλύτερες οι διακρατικές συμφωνίες, κάλλιστες οι δηλώσεις συμπάθειας και οι υποσχέσεις αρωγής και συμπαράστασης.

Όταν όμως πέσει η πρώτη “τουφεκιά”, είσαι μόνος να αμύνεσαι υπέρ του πατρίου εδάφους.

Κανείς δεν θα στείλει τα παιδιά του να σκοτωθούν σε ξένο πόλεμο.
Και πολύ καλά θα κάνει, προσθέτω εγώ.

Η σημασία λοιπόν της θωράκισης της χώρας είναι ο απόλυτος αυτοσκοπός. Κι ας φωνάζει ο ΣΥΡΙΖΑ, που με τα σύνορα δεν τα πάει καλά… αυτοσκοπός μέχρι εμμονής!

Παλλαϊκή άμυνα τύπου Ισραήλ και βάλε. Ολιστικό δόγμα ασφάλειας που δεν αφήνει κανέναν τομέα της κοινωνίας εκτός. (whole of society approach)

Από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις μέχρι τον τελευταίο κάτοικο στην τελευταία ραχούλα. Όλοι μπολιασμένοι με την ίδια νοοτροπία. “Αμύνομαι ενταγμένος σ’ ένα ενιαίο πλαίσιο ασφάλειας και παίζω τον σημαντικό μου ρόλο, όσο μικρές και αν είναι οι δυνάμεις μου”.

Το καθολικό δόγμα ασφαλείας δεν επιτρέπει ρωγμές, ούτε υποτιμά ρόλους και μεγέθη.

Όσο σημαντικές είναι οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, άλλο τόσο είναι σημαντικοί οι κάτοικοι που εκμεταλλεύονται τα φτωχά μέσα πλοήγησης των Ρώσων, ξηλώνουν τις πινακίδες που δείχνουν κατευθύνσεις και αποπροσανατολίζουν τις υπέρτερες ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις.

Αυτό που λέγαμε κάποτε ανταρτοπόλεμο, σήμερα είναι ενταγμένο στο ενιαίο πλαίσιο άμυνας.

Συμπέρασμα δεύτερο: Αν θέλεις να ελπίζεις σε έξωθεν βοήθεια, οφείλεις πρώτα να βοηθήσεις τον εαυτό σου.

Παλλαϊκή Άμυνα | Ο άγνωστος νόμος του 1998 | Υποχρεωτικά και οι γυναίκες στην Παλλαϊκή Άμυνα

Τις πρώτες 2 μέρες της εισβολής, όλος ο πλανήτης κοιτούσε αποσβολωμένος. Συμπάθεια μεν, βοήθεια καμία. Όταν οι Ουκρανοί έδειξαν ψυχή, πολλές χώρες αποφάσισαν ότι αξίζει να συνδράμουν τους ηρωικά αμυνόμενους.

Συμπέρασμα τρίτο: H ένταξη σε διακρατικές συμμαχίες δεν έχει μόνο δικαιώματα έχει και υποχρεώσεις. Όταν το ΝΑΤΟ κρατά μια συγκεκριμένη στάση, οφείλεις να ακολουθήσεις.

Επίσης, στην πολιτική (όπως και στη ζωή) οφείλεις να παίρνεις ξεκάθαρη στάση. Ο  “ισαποστακισμός”, μπορεί να έχει πρόσκαιρα οφέλη, αλλά στρατηγικά πάντα ηττάται. 

Όταν λοιπόν παίρνεις το μέρος του αμυνόμενου (ορθώς) δεν μπορείς να του στέλνεις  μόνο τσιρότα, γάζες και… βάμμα ιωδίου. Οφείλεις να τον βοηθήσεις να αμυνθεί. 

Συμπέρασμα τέταρτο: Παρά την πρόοδο που θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχει κάνει η ανθρωπότητα, τα αρχέγονα ένστικτα της βίας και της επιβολής καλά κρατούν. Όλο και περισσότερα κράτη λειτουργούν με βάση τον αναθεωρητισμό που αποτελεί μέρος της επίσημης πολιτικής τους, χωρίς να κρατούν ούτε τα προσχήματα. Θεωρούν ότι η ιστορία τούς αδίκησε και πρέπει να την ξαναγράψουν…

Πώς λοιπόν μπορούν αυτά (και άλλα) συμπεράσματα να μας ωθήσουν στον εκσυγχρονισμό του δόγματος ασφαλείας της χώρας;

Κατ’ αρχήν, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι οι πυλώνες της Εθνικής Άμυνας και της εσωτερικής ασφάλειας, εφάπτονται. Προσωπικά θα τολμούσα να πω ότι ταυτίζονται.

Οι απειλές είναι συνθέτες, πολυεπίπεδες και ασύμμετρες, σε  σημείο που πλέον είναι αδύνατον να ξεχωρίσεις ποιες αφορούν την εθνική άμυνα και ποιες την εσωτερική ασφάλεια. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα στον υβριδικό πόλεμο που ζήσαμε τον Μάρτιο του 2020 στον Έβρο. 

Αποδεικνύεται επίσης καθημερινά από το νέο είδος της εγκληματικότητας που βιώνουμε. Το διεθνές έγκλημα που ασχολείται με εμπόριο όπλων ναρκωτικών και human trafficking δρα παραβιάζοντας τα εθνικά σύνορα. Επιπλέον, οι πυρήνες που διαθέτει ευκολά μπορούν να εργαλειοποιηθούν από τον υψηλότερο πλειοδότη και να αποτελέσουν παράγοντα εσωτερικής αποσταθεροποίησης. 

Αυτό δηλαδή που επιχειρήθηκε από τους εξ ανατολών γείτονες το 2020. Να αποσταθεροποιηθεί η κυβέρνηση και να μετατραπεί η Ελλάδα σε failed State. 

Οι πόλεμοι δεν έχουν πια μόνο τη μορφή της ένοπλης σύρραξης. Συχνά προτιμάται η υβριδική προσέγγιση που μπορεί να οδηγήσει σε κατοχή ξένου εδάφους χωρίς να πέσει “τουφεκιά”.

Ποιο είναι το νέο δεδομένο λοιπόν;

Διεθνές και εγχώριο έγκλημα συνεργάζονται με οντότητες που επιδιώκουν την αποσταθεροποίηση, είτε αυτές οι οντότητες είναι επίσημα κράτη είτε αυτόνομοι πυρήνες.

Εκεί λοιπόν τίθεται θέμα της νέας λειτουργίας της Αστυνομίας, ενταγμένης στο νέο πλαίσιο απειλών.  

Αρχικά, η ΕΛ.ΑΣ οφείλει να δείχνει επιχειρησιακή ετοιμότητα. Σαν να είναι πολεμική ετοιμότητα. Διότι υπό ένα ορισμένο πρίσμα, είναι…

Η καταστολή και η πρόληψη της εκδήλωσης της εγκληματικότητας (situational crime prevention) είναι πλέον πολύ σημαντικές και σε συμβολικό επίπεδο. 

Η αστυνομία είναι ο κρατικός θεσμός που κινείται μέσα στην κοινωνία, έχει το μονοπώλιο της βίας και της καταστολής και αξιολογείται από φίλους και εχθρούς καθημερινά. Κατά συνέπεια, προβάλει επίπεδο κρατικής ετοιμότητας που δεν περνά απαρατήρητο και συμβολίζει ετοιμότητα σε όλα τα επίπεδα κρατικής οργάνωσης.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ήδη η ΕΛ.ΑΣ αντιμετωπίζει αντάρτικο πόλεων και θα πρέπει να οργανωθεί σαν την αστυνομία του Ισραήλ που ζει μια μόνιμη εμπόλεμη κατάσταση. Οι ληστείες από σκληρούς ποινικούς που γίνονται για να χρηματοδοτηθεί η εγχώρια τρομοκρατία, είναι υβριδικές πολεμικές πράξεις μέσα στον κοινωνικό ιστό.

Η αστυνομία επίσης θα πρέπει να διατηρήσει το φρόνημα και το υψηλό της ηθικό για έναν  ακόμα λόγο. Σε καιρό πολέμου, τα καθήκοντά της γίνονται στρατιωτικά και θα πρέπει να ανταποκριθεί αναλόγως.

Εδώ οι ισορροπίες είναι λεπτές και απαιτούνται ειδικοί χειρισμοί. Από τη μια παγκοσμίως τα αστυνομικά σώματα κινούνται στην κατεύθυνση της “αποστρατικοποίησης” (demilitarization). Είναι μια πολιτική και κοινωνική αναγκαιότητα που ορίζεται από τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα που επιτάσσει την “πολιτική” αστυνόμευση που προσαρμόζεται στις κοινωνικές επιταγές και δρα αυστηρά αλλά και ανθρωπινά αναλόγως συνθήκων και επιπέδου απειλής.

Από την άλλη, οι ανάγκες που μόλις αναφέρθηκαν, επιβάλλουν μια αστυνομία που θα κινείται με στρατιωτική πειθαρχία και θα αντιμετωπίζει εγκληματικές πράξεις που όλο και περισσότερο θα μοιάζουν με ιδιότυπες πολεμικές ενέργειες.

Εδώ παίζει κομβικό ρόλο η εκπαίδευση και η πολιτική καθοδήγηση της ΕΛ.ΑΣ.

Το δόγμα που πρεσβεύει ο υπουργός Θεοδωρικάκος για μια σύγχρονη και αποτελεσματική αστυνόμευση χωρίς καουμποϊλίκια,  αλλά με σθένος, πειθαρχία, αίσθηση καθήκοντος και ανθρωπιά αποτελεί το κατάλληλο μείγμα για την αντιμετώπιση των συγχρόνων απειλών αλλά και κοινωνικών αναγκών. 

Ιδανικά όπως φιλοπατρία και τιμή γίνονται κινητήρια δύναμη και αλλάζουν εντυπωσιακά την αποτελεσματικότητα της αστυνομίας. Ο τομέας της εσωτερικής ασφάλειας δρα απόλυτα υποστηρικτικά στην εθνική άμυνα  ως πολλαπλασιαστής ισχύος.

Η εσωτερική τάξη και ασφάλεια αποτελούν απαραίτητα συστατικά μιας πλήρους και ολοκληρωμένης πολιτικής εθνικής άμυνας. Χωρίς μια χώρα ευνομούμενη και ασφαλή δεν υπάρχουν οι συνθήκες που θα ενεργοποιήσουν τα μαζικά κοινωνικά αντανακλαστικά που απαιτεί η προάσπιση της πατρίδας.

Το δόγμα της κυβέρνησης και του υπουργού “Ασφάλεια για όλους, ασφάλεια παντού” μόλις απέκτησε άλλη διάσταση.

*Ο κ. Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ κοινωνιολογίας της αστυνόμευσης.