EΛΙΑΜΕΠ | Η Μετανάστευση το 2021

Last updated on 14 Απριλίου, 2021 at 08:37 μμ

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Το έτος της πανδημίας

Σε διεθνές επίπεδο, οι μετανάστες έχουν πληγεί βαθιά το 2020, κυρίως λόγω της  πανδημίας  COVID-19 και των επιπτώσεων στην παγκόσμια οικονομία. Το κλείσιμο των συνόρων και οι περιορισμοί στη μετακίνηση, επηρέασαν την πρόσβαση στην απασχόληση με αποτέλεσμα τη μείωση των εμβασμάτων, μια σανίδα σωτηρίας για πολλές τοπικές κοινότητες στις χώρες προέλευσης.

Αρκετές χώρες υποδοχής έδωσαν παράταση στις άδειες παραμονής, αμνηστία ή/και προσωρινή νομιμοποίηση για να διασφαλιστεί η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, αλλά και για την αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού, όπως στις αγροτικές καλλιέργειες και τον κατασκευαστικό κλάδο. Επομένως το 2020 ανέδειξε και την εξαιρετικά σημαντική συμβολή των μεταναστών στις κοινωνίες που τους υποδέχονται.

Η πανδημία επηρέασε άμεσα και τους αιτούντες άσυλο. Ένας ήδη ευάλωτος πληθυσμός, βρέθηκε αντιμέτωπος με κλείσιμο συνόρων ή/και πρακτικές απαγόρευσης που εμπόδισαν πολλούς να φτάσουν με ασφάλεια (π.χ. Μάλτα, Ιταλία, Ελλάδα) στην Ευρώπη.

Τάσεις μετανάστευσης το 2021

“Το 2021 η Ευρώπη δεν θα γίνει αποδέκτης πληθυσμιακών μετακινήσεων μεγάλης κλίμακας, καθώς η παράτυπη μετανάστευση και οι αιτήσεις ασύλου έχουν ήδη επιστρέψει στα επίπεδα πριν από το 2015.”

Το 2021 η Ευρώπη δεν θα γίνει αποδέκτης πληθυσμιακών μετακινήσεων μεγάλης κλίμακας, καθώς η παράτυπη μετανάστευση και οι αιτήσεις ασύλου έχουν ήδη επιστρέψει στα επίπεδα πριν από το 2015.

Η Βόρεια Ευρώπη θα συνεχίσει να δέχεται δευτερογενή μετακίνηση προσφύγων που εγκαταλείπουν την Ελλάδα, ενώ θα αυξηθούν και οι μετακινήσεις αιτούντων άσυλο που  έχουν εγκλωβιστεί σε διάφορες Βαλκανικές χώρες (π.χ. Βοσνία).

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι και η πίεση στην περιφέρεια της ΕΕ θα συνεχιστεί.

Η μείωση στα εμβάσματα, – κατά 20% σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα το 2020-, πιθανότατα θα συνεχιστεί επηρεάζοντας ιδιαίτερα χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Υποσαχάριας Αφρικής. Η κλιματική αλλαγή και η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων (πλημμύρες, ξηρασία) επίσης επηρεάζουν τις χώρες προέλευσης και διέλευσης.

Όσοι έχουν διαθέσιμο κεφάλαιο, πιθανότατα θα προσπαθήσουν να μετακινηθούν στο  εσωτερικό αλλά και μεταξύ χωρών. Παράλληλα αρκετές συγκρούσεις στην περιφέρεια της ΕΕ (π.χ. Λιβύη) δεν έχουν επιλυθεί ενώ προστίθενται νέες διενέξεις (π.χ.  Αιθιοπία).

Η Ελλάδα και τα φαντάσματα της Ευρώπης | O γαλλο-γερμανικός άξονας θυμίζει τον 19ο και 20ό αιώνα

Τι πρέπει να αναμένει η Ελλάδα

“Η Ελλάδα οφείλει να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν το 2021.”

Η Ελλάδα οφείλει να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν το 2021. Καθώς η οικονομική αλλά και κοινωνικοπολιτική ανασφάλεια επιδεινώνονται, και τα αμερικανικά στρατεύματα αποσύρονται, σε συνδυασμό με την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία μέσω κυβέρνησης συνασπισμού, οι Αφγανοί αναζητούν καταφύγιο για άλλη μια φορά. Η Ευρώπη παραμένει η ελπίδα τους για καλύτερο μέλλον και ο δρόμος οδηγεί μέσω της Ελλάδας.

Παρότι εκκρεμεί πολιτική συμφωνία για το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, οι χώρες στα εξωτερικά σύνορα θα συνεχίσουν να φέρουν την κύρια ευθύνη για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Η ΕΕ δεν θα δημιουργήσει έναν μόνιμο μηχανισμό ανακατανομής αλλά θα επιλέξει ad-hoc μετεγκατάσταση μικρού αριθμού προσφύγων σε εθελοντική βάση.

“Μια νέα εκδοχή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις αρχές του 2021. Εφόσον προχωρήσει, το πιθανότερο είναι να περιέχει έναν νέο μηχανισμό επιστροφών που θα περιλαμβάνει την ελληνική ηπειρωτική χώρα.”

Μια νέα εκδοχή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις αρχές του 2021. Εφόσον προχωρήσει, το πιθανότερο είναι να περιέχει έναν νέο μηχανισμό επιστροφών που θα περιλαμβάνει την ελληνική ηπειρωτική χώρα. Η Τουρκία είναι απίθανο να εφαρμόσει πλήρως τη Δήλωση, ιδίως όσον αφορά στην αποδοχή όλων των επαναπατριζόμενων. Η συμφωνία θα ενισχύσει την εξάρτηση της ΕΕ από την Τουρκία και κυρίως τον ρόλο της Ελλάδας ως ‘ασπίδα’ της Ευρώπης.

Κύριες προκλήσεις και ευκαιρίες

Μια κοινή πρόκληση για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι η προστασία των μεταναστών. Ο αντίκτυπος της πανδημίας στην αγορά εργασίας πιθανότατα θα αυξήσει τις διακρίσεις εις βάρος των μεταναστών και των παιδιών τους, γεγονός που με τη σειρά του θα επηρεάσει την ένταξή τους.

“Η εφαρμογή μιας κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο θα παραμείνει βασική πρόκληση, ιδίως καθώς πολλά κράτη μέλη γίνονται όλο και πιο εχθρικά προς την υποδοχή των αιτούντων άσυλο.”

Η εφαρμογή μιας κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο θα παραμείνει βασική πρόκληση, ιδίως καθώς πολλά κράτη μέλη γίνονται όλο και πιο εχθρικά προς την υποδοχή των αιτούντων άσυλο, στην παροχή διεθνούς προστασίας και κοινωνικών παροχών σε αυτούς.

Οι συνθήκες στα ελληνικά κέντρα υποδοχής είναι απίθανο να βελτιωθούν σημαντικά το 2021. Ήδη τα στοιχεία από το νέο προσωρινό χώρο διαμονής στη Λέσβο είναι κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά παρεμποδίζοντας την ένταξη όσων θα λάβουν προσφυγικό καθεστώς. Η ένταξη αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση αλλά και ευκαιρία για την Ελλάδα.

Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση, σε συνεργασία με δήμους και περιφέρειες. Οι μετανάστες κατοικούν κυρίως στα αστικά κέντρα. Οι πόλεις και οι περιφέρειες χρειάζονται πρόσβαση σε χρηματοδότηση και σχεδιασμό κοινωνικής στέγασης, προγραμμάτων κατάρτισης και καταγραφή τοπικών αναγκών στον τομέα της απασχόλησης σε τομείς  που μπορούν να καλυφθούν από εκείνους, που θα παραμείνουν στη χώρα.