Λιβύη: Η ώρα της τελικής σύγκρουσης. Τι θέλει να επιτύχει ο Ερντογάν;

 “Εάν οι [τουρκικές] αποστολές και τα συμφέροντά μας στη Λιβύη γίνουν στόχος, θα θεωρήσουμε τις δυνάμεις του Χαφτάρ νόμιμους στόχους”.

Αυτή ήταν η δήλωση  της Τουρκίας για τη Λιβύη στις 10 Μαΐου, από το Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο απειλούσε τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA), σε περίπτωση που στοχεύσει τουρκικά συμφέροντα, στη χώρα της Βόρειας Αφρικής. Αρκετά σαφής και ξεκάθαρη.

Φυσικά το υπουργείο ουδέποτε ξεκαθάρισε ποια είναι τα συμφέροντα στα οποία αναφέρεται. Πάντως για να τα λέμε όλα σωστά, οι δυνάμεις του Χαφτάρ έχουν ήδη χτυπηθεί από την Τουρκία, αν και σε περιορισμένη κλίμακα. Στην πραγματικότητα, η δήλωση της Τουρκίας αναφέρεται σε μερικούς όλμους, που λέγεται ότι εκτοξεύθηκαν από τον LNA, και οι οποίοι προσγειώθηκαν κοντά στις τουρκικές και ιταλικές πρεσβείες στην Τρίπολη στις 8 Μαΐου.

Τι συμβαίνει στη Λιβύη

Από τα τέλη Μαρτίου και παρά την πανδημία, η Τουρκία έχει διευρύνει το πλαίσιο στήριξης της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNA) με έδρα την Τρίπολη. Έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες έφοδοι κατά των γραμμών ανεφοδιασμού του LNA από την Ανατολή έως τη Δύση της χώρας.

Τα στρατεύματα του Χαφτάρ έχασαν τον έλεγχο όλων των μεγάλων πόλεων δυτικά της Τρίπολης στις 13 Απριλίου. Βασικό στοιχείο είναι ο έλεγχος της αεροπορικής βάσης Αλ-Γουατιάγια. Η τεράστια αεροπορική βάση Αλ-Γουατίγια, περίπου 125 χλμ νοτιοανατολικά της Τρίπολης, την οποία κατέλαβε ο LNA τον Αύγουστο του 2014 είναι κρίσιμης στρατηγικής σημασίας (και συμβολικής φυσικά). Αν χαθεί οριστικά από τον έλεγχο του Χαφτάρ τότε μάλλον θα μιλάμε για ουσιαστική ήττα του Στρατάρχη στον εμφύλιο πόλεμο.

Πόσο μακριά είναι διατεθειμένη η Τουρκία να φτάσει

Η  Άγκυρα ξεκίνησε τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις προς υποστήριξη της GNA τον Ιανουάριο όταν κι έστειλε περίπου 100 αξιωματικούς μαζί με περίπου 2.000 Σύρους μισθοφόρους για να ενισχύσουν την υπεράσπιση της κυβέρνησης της Τρίπολης. Τότε, η Τουρκία είχε δικαιολογήσει  τη δράση της ισχυριζόμενη ότι είχε κληθεί από το GNA να βοηθήσει, με σκοπό να εξαναγκαστεί ο Χαφτάρ να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να επιφέρει μόνιμη εκεχειρία και ενδεχομένως μια μακροπρόθεσμη πολιτική συμφωνία στη Λιβύη. Σαν να προετοίμαζε το πολιτικό έδαφος για την επόμενη κίνηση του, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συμφώνησε με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Κωνσταντινούπολη, στις 8 Ιανουαρίου, να επιβάλει εκεχειρία στη GNA και τον LNA, ο οποίος υποστηρίζεται από τη Μόσχα.

Ο Χαφτάρ αρνήθηκε να υπογράψει αυτήν τη συμφωνία όταν ήταν στη Ρωσία, στις 14 Ιανουαρίου. Οι αναφορές από τη βορειοαφρικανική χώρα δείχνουν πως η Άγκυρα κλιμακώνει καθημερινά τη στρατιωτική της εμπλοκή, κυρίως με χρήση drones. Ενδεικτικά η Ταρχούνα, η κύρια βάση του LNA στη δυτική Λιβύη, έχει γίνει πολλές φορές στόχος, με αμάχους να χάνουν τη ζωή τους.

Εν τω μεταξύ, οι ξένοι υποστηρικτές του Χαφτάρ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΑΕ και της Αιγύπτου, αυξάνουν την υποστήριξή τους προς αυτόν, αλλά δεν φαίνονται έτοιμοι να παίξουν στα ίσα εναντίον της Τουρκίας. Αλλωστε μην ξεχνάμε πως η Λιβύη είναι θέρετρο ενός πολέμου δια αντιπροσώπων (proxy war).

Ποιος είναι λοιπόν ο στόχος του Ερντογάν τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές;

H απόλυτη και ξεκάθαρη ήττα του Χαφτάρ. Οι νίκες της Τουρκίας κάνουν τον Ερντογάν να επιδιώκει να εξαλειφθεί ο LNA, αναγκάζοντας τον σε πλήρη υποχώρηση ή ακόμη και παράδοση.

Ενδεικτικό της αισιοδοξίας που επικρατεί (κι εκφράζεται από τον GNA) είναι πως την 1η Μαΐου, ο Σάρατζ απέρριψε το αίτημα του Χαφτάρ για ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός, κατά τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού.

Το ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο

Η Άγκυρα φαίνεται να βλέπει τη Λιβύη ως μέρος του ευρύτερου γεωπολιτικού της ενδιαφέροντος στη νότια και ανατολική Μεσόγειο. Στρατηγικά, η Λιβύη είναι η πύλη προς την Αφρική με τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στην ήπειρο, που εκτιμώνται σε περίπου 46,4 δισεκατομμύρια βαρέλια.

Ο Ερντογάν τρέμει στο ενδεχόμενο  να χάσει τον αγώνα εναντίον του Χαφτάρ και των ξένων υποστηρικτών του. Αν γίνει αυτό θα  σημαίνει ότι θα χάσει την ευρύτερη πολιτική μάχη στην περιοχή ενάντια στην Αίγυπτο, τα ΗΑΕ και, σε μικρότερο βαθμό, τη Σαουδική Αραβία. Οι γραμμές μάχης σχεδιάστηκαν πριν από εννέα χρόνια.

Οι επεκτατικές πολιτικές της Τουρκίας, στην Ανατολική Μεσόγειο ιδιαίτερα, εξοργίζουν πολλές χώρες. Στη δήλωσή τους της 11ης Μαΐου, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Γαλλίας και των ΗΑΕ καταδίκασαν τη “στρατιωτική παρέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη”. Κατηγορούν την Άγκυρα ότι υπέγραψε μια “παράνομη” ναυτική συμφωνία με τη GNA που παραβιάζει τα δικαιώματά τους. Όχι ότι έχει γίνει κάποια ουσιαστική πράξη ακύρωσης της συμφωνίας αυτής, αλλά τουλάχιστον υπάρχουν οι δηλώσεις.

Μαζί με τον εταίρο της, το Κατάρ, η Τουρκία αγωνίζεται επίσης για μια άλλη περιφερειακή πολιτική μάχη που ξεκίνησε αμέσως μετά την “Αραβική Άνοιξη” του 2011 στην οποία το πολιτικό Ισλάμ κέρδισε δυναμική.

Η Αίγυπτος, στις 30 Ιουνίου 2012, εξέλεξε τον πρώτο πρόεδρο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, τον αείμνηστο Μοχάμεντ Μόρσι. Στην Τυνησία, οι Ισλαμιστές σημείωσαν κέρδη το 2014. Την ίδια χρονιά, οι Ισλαμιστές στη Λιβύη εξαπάτησαν και κέρδισαν την εξουσία προκαλώντας τη συνεχιζόμενη στρατιωτική αντιπαράθεση. Ο πρόεδρος Ερντογάν κλίνει προς την ισλαμική πολιτική και βλέπει τον εαυτό του ως νονό των περιφερειακών ομολόγων του, αν όχι εκείνων σε όλο τον κόσμο.

Ουσιαστικά επιθυμεί να γίνει ο Σουλτάνος- Προστάτης όλων των μουσουλμάνων σε όλες τις μουσουλμανικές χώρες.

Ο Τούρκος ηγέτης θέλει τώρα απόλυτη νίκη για τον εαυτό του και τον πληρεξούσιό του, τη GNA, ανεξάρτητα από το τι θα σήμαινε για τη Λιβύη στο σύνολό της και τις απώλειες ζωών.

Μία νίκη του Ερντογάν στη Λιβύη θα τον καταστήσει πανίσχυρο. Μία ήττα…..