Σε μια κοσμοϊστορική αλλαγή, η Ινδία ξεπερνά την Κίνα και γίνεται η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου. Το ερώτημα, ωστόσο, το οποίο ακούγεται συχνά τις τελευταίες ημέρες – εάν η Ινδία μπορεί να κεφαλαιοποιήσει το λεγόμενο δημογραφικό της μέρισμα και να ξεπεράσει οικονομικά τη γερασμένη Κίνα – δεν πηγαίνει όσο μακριά θα έπρεπε.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!
Περισσότερη προσοχή οφείλεται σε ένα θεμελιώδες και παραδόξως παραμελημένο ζήτημα: εάν η κυβέρνηση της Ινδίας έχει την τεχνοκρατική ικανότητα να μετατρέψει τη χώρα σε μια μεγάλη οικονομική, επιστημονική και τεχνολογική δύναμη όπως η Κίνα.
Για περισσότερο από μισό αιώνα από την καταστροφικά εχθρική προς τη διανόηση Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο Τσε Τουνγκ, μορφωμένοι ηγέτες έχουν χαρτογραφήσει την πορεία της Κίνας προς τον εκσυγχρονισμό. Ο Μάο επινόησε αλαζονικά παράδοξες λύσεις για την πρόκληση της ταχείας εκβιομηχάνισης της Κίνας, όπως η κατασκευή χάλυβα σε οικογενειακές αυλές. Ωστόσο οι σύντροφοι του Μάο άρχισαν να θέτουν όρια στις ιδεολογικές του υπερβολές ακόμη και όσο εκείνος ήταν ζωντανός.
Από τη βαρυσήμαντη θητεία του Τενγκ Χσιάο Πινγκ στην ηγεσία της και μέχρι σήμερα, η Κίνα φαίνεται ικανή να αξιοποιεί αδιάλειπτα τις διαθέσιμες πνευματικές της δυνατότητες ανεξάρτητα από το ποιος βρίσκεται στην εξουσία στο Πεκίνο. Ο Cheng Li, διευθυντής του John L. Thornton China Center στο Brookings Institution, υποστηρίζει σε ένα βιβλίο το οποίο θα κυκλοφορήσει σύντομα ότι ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping, που θεωρείται ευρέως πιο αυταρχικός από τους προκατόχους του, έχει ενδυναμώσει μια νέα γενιά ειδικών στην πληροφοριακή τεχνολογία, την αεροδιαστημική και τη ναυπηγική, το 5G, τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη. Πολλοί από αυτούς τους τεχνοκράτες έχουν συσσωρεύσει εμπειρία δεκαετιών ανταγωνιζόμενοι σε παγκόσμια κλίμακα μέσα από τις κρατικές επιχειρήσεις της Κίνας.
Τι λείπει
Οι παρατηρητές της Ινδίας θα δυσκολευτούν να βρουν οποιαδήποτε συγκρίσιμη εδραίωση ταλέντου και εμπειρίας στα υψηλότερα κλιμάκια της πολιτικής και οικονομικής ηγεσίας της χώρας. Ο κρατικός μηχανισμός της Ινδίας, σε αντίθεση με την Κίνα, είναι κληρονομιά της μακραίωνης αποικιακής κυριαρχίας της Βρετανίας. Αρχικά προοριζόταν για την επιβολή του νόμου και της τάξης και τη συλλογή εσόδων, ενώ τώρα εφαρμόζει προγράμματα πρόνοιας και αναπτυξιακά σχέδια. Αν και ολοένα και πιο ποικίλη και ετερόκλιτη κοινωνικά, αυτή η γραφειοκρατία δεν είναι τόσο καλά εξοπλισμένη όσο εκείνη της Κίνας προκειμένου να αντιμετωπίσει τις σημερινές περίπλοκες οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις.
Αυτό δε συμβαίνει επειδή η Ινδία δε διαθέτει ταλέντα. Μια χούφτα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ινδία έχουν δημιουργήσει ένα στρώμα το οποίο είναι αναμφισβήτητα η πιο εντυπωσιακή παγκόσμια διανόηση μη δυτικής χώρα. Οι Ινδοί σήμερα κατέχουν ανώτερες θέσεις σε δυτικά ακαδημαϊκά, οικονομικά και εταιρικά ιδρύματα. Πράγματι, η κινεζική διασπορά στη Δύση, αν και έχει πλέον εδραιωθεί, δεν μπορεί ούτε κατά διάνοια να παραβγεί με τη δύναμη, τον αντίκτυπο και την ορατότητα της ινδικής διασποράς.
Ωστόσο, θα ήταν παραπλανητικό να σκιαγραφήσουμε μια εικόνα της πνευματικής ικανότητας και των δυνατοτήτων της Ινδίας κοιτάζοντας τον Sundar Pichai της Google (Alphabet) και τον Satya Nadella της Microsoft. Στην πραγματικότητα, οι παραπάνω είναι μια υπενθύμιση ότι τα περισσότερα ινδικά ταλέντα σήμερα ζουν και εργάζονται εκτός Ινδίας ή ανυπομονούν να φύγουν από εκεί.
Η περιστασιακή επιστροφή στην πατρίδα σπάνια είναι επιτυχής. Λάβετε ως παράδειγμα τον Raghuram Rajan, πρώην επικεφαλής οικονομολόγο στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Προσκεκλημένος το 2013 από τον πρώην πρωθυπουργό Manmohan Singh να ηγηθεί της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας (Reserve Bank of India), ο Rajan επέστρεψε στις ΗΠΑ το 2016. Η κριτική του για τον παρεοκρατικό καπιταλισμό και τον ιδεολογικό εξτρεμισμό στην Ινδία σαφώς δεν τον έκανε αγαπητό στον διάδοχο του Singh, τον νυν πρωθυπουργό Narendra Modi.
Από την αποχώρηση του Rajan και εξής, οι διορισμένοι από τον Modi έχουν θέσει σε κίνδυνο το κύρος και την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας. Άλλα μεγάλα ιδρύματα, από χρηματοοικονομικούς ρυθμιστικούς φορείς μέχρι πανεπιστήμια και υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών, δεν τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα, με επικεφαλής ανθρώπους οι οποίοι κρίνονται περισσότερο στη βάση της πίστης τους στον Modi παρά σε εκείνη των ικανοτήτων τους.
Όρια
Τα γεγονότα και τα δεδομένα στην Ινδία διαστρεβλώνονται ολοένα και περισσότερο. Η πολιτική σκοπιμότητα φαίνεται να έχει εμποδίσει ακόμη και μια τακτική εθνική απογραφή η οποία θα έριχνε φως στα χαρακτηριστικά του αυξανόμενου πληθυσμού της Ινδίας. Είναι αμφίβολο εάν ένα σύστημα διακυβέρνησης το οποίο βασίζεται στην εξατομικευμένη ισχύ του είδους που ασκεί ο Modi μπορεί να βοηθήσει στην επιτάχυνση του εκσυγχρονισμού της Ινδίας πέρα από ένα σημείο, ανεξάρτητα από το πόσα έργα υποδομής εγκαινιάζει η κυβέρνησή του.
Ούτε όμως αυτό το κομβικής σημασίας έργο μπορεί να αφεθεί στο αόρατο χέρι της αγοράς. Η Κίνα έχει αποδείξει με εμφατικό τρόπο ότι τα έθνη τα οποία ξεκινούν καθυστερημένα το έργο του οικονομικού εκσυγχρονισμού χρειάζονται μακροπρόθεσμης πνοής πολιτικές και συντονισμένη δράση από μια αφοσιωμένη εθνική ελίτ η οποία αποτελείται από γραφειοκράτες και τεχνοκράτες, καθώς και πολιτικούς ηγέτες.
Τα εκπαιδευτικά διαπιστευτήρια του ίδιου του Modi δεν είναι το πρόβλημα. Ούτε ο ινδουιστικός εθνικισμός του αποτελεί εμπόδιο από μόνος του. Οι ρεαλιστές εθνικιστές μπορούν να μάθουν τη “δουλειά”.
O Modi, ωστόσο, έχει δείξει ότι είναι ανησυχητικά επιρρεπής στην αυθαίρετη λήψη αποφάσεων τύπου Μάο, όπως φαίνεται πιο έντονα από την οικονομικά καταστροφική πολιτική του για την “απονομισματοποίηση”. Ακόμη χειρότερα, ο Modi φαίνεται να έχει δώσει προτεραιότητα, πάνω απ’ όλα, στη δική του πολιτιστική επανάσταση ενάντια στην προηγούμενη, εξαιρετικά μορφωμένη άρχουσα τάξη της Ινδίας.
Σε μόνιμη κατάσταση μάχης, εξακολουθεί να παρουσιάζεται, μετά από εννέα χρόνια στην εξουσία, ως ένας ταπεινός πολίτης ο οποίος έχει πέσει θύμα παγιωμένων κοσμικών ελίτ. Εν τω μεταξύ, οι οπαδοί του επιτίθενται σε εκείνα που θεωρούν ως προπύργια κοινωνικών και εκπαιδευτικών προνομίων.
Η Ινδία, αντί να “φτάνει” την Κίνα, φαίνεται να αντιγράφει το κινεζικό παρελθόν, όταν η ιδεολογική ζέση και η κατήχηση των μαζών είχαν καταστροφική προτεραιότητα έναντι της κοινωνικής σταθερότητας, της πολιτικής συνοχής και της οικονομικής ανάπτυξης.
Η νέα μεγαλύτερη χώρα του κόσμου μπορεί να χρειαστεί νέους ηγέτες προτού μπορέσει να αξιοποιήσει το τεράστιο πνευματικό και δημογραφικό της μέρισμα.