Γιατί η Ινδία δεν θα γίνει ποτέ οικονομική υπερδύναμη σαν την Κίνα
Τον Μάρτιο του 1985, η Wall Street Journal προσέδωσε στον τότε νέο πρωθυπουργό της Ινδίας, Rajiv Gandhi, τον υψηλότερο έπαινο.
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Σε ένα άρθρο με τίτλο «Rajiv Reagan», η εφημερίδα συνέκρινε τον 40χρονο Gandhi με «έναν άλλο διάσημο φοροκόπτη (Ronald Reagan) που γνωρίζουμε» και δήλωσε ότι η απορρύθμιση και οι φορολογικές περικοπές είχαν προκαλέσει μια «μικρή επανάσταση» στην Ινδία.
Από τον Ashoka Mody/Project Syndicate
Τρεις μήνες αργότερα, την παραμονή της επίσκεψης του Gandhi στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Jagdish Bhagwati, ήταν ακόμη πιο διαχυτικός. «Πολύ περισσότερο από την Κίνα σήμερα, η Ινδία είναι ένα οικονομικό θαύμα που περιμένει να συμβεί», έγραψε στους New York Times. «Και αν γίνει το θαύμα, το κεντρικό πρόσωπο θα είναι ο νεαρός πρωθυπουργός». Ο Bhagwati επαίνεσε επίσης τους μειωμένους φορολογικούς συντελεστές και τη ρυθμιστική χαλάρωση υπό τον Gandhi.
Οι αρχές της δεκαετίας του 1980 σηματοδότησαν μια κομβική ιστορική στιγμή, καθώς η Κίνα και η Ινδία -οι πιο πυκνοκατοικημένες χώρες του κόσμου, με σχεδόν το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα- άρχισαν να απελευθερώνουν και να ανοίγουν τις οικονομίες τους.
Και οι δύο χώρες έδιναν την εικόνα της «οικονομικής επανάστασης» και του «οικονομικού θαύματος». Όμως, ενώ η Κίνα αναπτύχθηκε ταχέως σε μια ισχυρή βάση ανάπτυξης ανθρώπινου κεφαλαίου, η Ινδία μείωσε αυτή την πτυχή της ανάπτυξής της. Η Κίνα έγινε οικονομική υπερδύναμη. Οι προβλέψεις για την Ινδία ως η επόμενη είναι κάτι περισσότερο από διαφημιστική εκστρατεία.
Οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο χωρών έχουν προκύψει εδώ και καιρό. Το 1981, η Παγκόσμια Τράπεζα αντιπαρέβαλλε το «εξαιρετικά υψηλό» προσδόκιμο ζωής της Κίνας των 64 ετών με τα 51 χρόνια της Ινδίας. Οι Κινέζοι πολίτες, σημείωσε, τρέφονταν καλύτερα από τους Ινδούς ομολόγους τους. Επιπλέον, η Κίνα παρείχε σχεδόν καθολική υγειονομική περίθαλψη και οι πολίτες της -συμπεριλαμβανομένων των γυναικών- απολάμβαναν υψηλότερα ποσοστά πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας τόνιζε τα αξιοσημείωτα βήματα της Κίνας προς την ισότητα των φύλων ακόμα και από την εποχή του Mao Zedong. Όπως σημειώνουν οι Nicholas Kristof και Sheryl WuDunn στο βιβλίο τους «Half the Sky» το 2009, η Κίνα (ιδιαίτερα οι αστικές περιοχές της) έγινε «ένα από τα καλύτερα μέρη για να μεγαλώνουν οι γυναίκες».
Η αυξημένη πρόσβαση στην εκπαίδευση και το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό είχαν ως αποτέλεσμα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων και βελτιωμένες πρακτικές ανατροφής παιδιών. Αναγνωρίζοντας την πρόοδο της Κίνας στην ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και στην ενδυνάμωση των γυναικών, η Τράπεζα έκανε μια ασυνήθιστα τολμηρή πρόβλεψη: Η Κίνα θα πετύχαινε μια «τεράστια αύξηση» στο βιοτικό επίπεδο «μέσα σε μια γενιά περίπου».
Αντί για φορολογικές περικοπές ή οικονομική απελευθέρωση, η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας επικεντρώθηκε σε ένα ιστορικό γεγονός που υπογράμμισε πρόσφατα ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Brown, Oded Galor. Από την αυγή της Βιομηχανικής Επανάστασης, κάθε περίπτωση οικονομικής προόδου -η ουσία της οποίας είναι η διαρκής αύξηση της παραγωγικότητας- έχει συνδεθεί με επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο και μεγαλύτερη συμμετοχή του γυναικείου εργατικού δυναμικού.
Σίγουρα, η απελευθέρωση της αγοράς βοήθησε σημαντικά την ανάπτυξη της Κίνας και της Ινδίας. Αλλά η Κίνα έχτισε την επιτυχημένη αναπτυξιακή της στρατηγική στους δίδυμους πυλώνες του ανθρώπινου κεφαλαίου και της ισότητας των φύλων, τομείς στους οποίους η Ινδία έχει μείνει πολύ πίσω.
Ακόμη και αφού έγινε πιο προσανατολισμένη στην αγορά, η Κίνα επένδυσε εντυπωσιακά στους ανθρώπους της, ξεπερνώντας την Ινδία στην αύξηση των προτύπων εκπαίδευσης και υγείας σε επίπεδα απαραίτητα για ένα διεθνώς ανταγωνιστικό εργατικό δυναμικό.
Ο Δείκτης Ανθρώπινου Κεφαλαίου της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2020 —ο οποίος μετρά τα αποτελέσματα εκπαίδευσης και υγείας των χωρών σε κλίμακα από 0 έως 1— έδωσε στην Ινδία βαθμολογία 0,49, κάτω από το Νεπάλ και την Κένυα, τις δύο φτωχότερες χώρες. Η Κίνα σημείωσε 0,65, παρόμοια με τις πολύ πλουσιότερες (σε όρους κατά κεφαλήν) Χιλή και Σλοβακία.
Ενώ το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της Κίνας μειώθηκε σε περίπου 62% από περίπου 80% το 1990, το ποσοστό της Ινδίας μειώθηκε την ίδια περίοδο από 32% σε περίπου 25%. Ειδικά στις αστικές περιοχές, η βία κατά των γυναικών έχει αποτρέψει τις Ινδές από το να εισέλθουν στο εργατικό δυναμικό.
Μαζί, το ανώτερο ανθρώπινο κεφάλαιο και το μεγαλύτερο ποσοστό στην ισότητα των φύλων επέτρεψαν πολύ υψηλότερη αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών της Κίνας, το πιο ολοκληρωμένο μέτρο για την αποδοτικότητα της χρήσης πόρων. Υποθέτοντας ότι οι δύο οικονομίες ήταν εξίσου παραγωγικές το 1953 (περίπου όταν ξεκίνησαν τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού τους), η Κίνα έγινε πάνω από 50% πιο παραγωγική στα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Σήμερα, η παραγωγικότητα της Κίνας είναι σχεδόν διπλάσια από εκείνη της Ινδίας. Ενώ το 45% των Ινδών εργαζομένων εξακολουθεί να είναι στον εξαιρετικά μη παραγωγικό τομέα της γεωργίας, η Κίνα έχει ξεφύγει ακόμη και από την απλή εντάσεως εργασία της μεταποίησης για να αναδειχθεί, για παράδειγμα, ως κυρίαρχη δύναμη στις παγκόσμιες αγορές αυτοκινήτων, ειδικά στα ηλεκτρικά οχήματα.
Η Κίνα είναι επίσης καλύτερα προετοιμασμένη για μελλοντικές ευκαιρίες. Επτά κινεζικά πανεπιστήμια κατατάσσονται μεταξύ των κορυφαίων 100 του κόσμου, με το Tsinghua και το Peking μεταξύ των κορυφαίων 20. Το Tsinghua θεωρείται το κορυφαίο πανεπιστήμιο στον κόσμο για την επιστήμη των υπολογιστών, ενώ του Πεκίνου κατατάσσεται ένατο. Ομοίως, εννέα κινεζικά πανεπιστήμια συγκαταλέγονται στα 50 κορυφαία παγκοσμίως στα μαθηματικά. Αντίθετα, κανένα ινδικό πανεπιστήμιο, συμπεριλαμβανομένων των διάσημων Ινδικών Ινστιτούτων Τεχνολογίας, δεν κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων 100 του κόσμου.
Κινέζοι επιστήμονες έχουν κάνει σημαντικά βήματα στην ενίσχυση της ποσότητας και της ποιότητας της έρευνάς τους, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η χημεία, η μηχανική, η επιστήμη των υλικών και θα μπορούσαν σύντομα να πρωτοστατήσουν στην τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, Κινέζοι ερευνητές, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στη βιομηχανία, δημιουργούν γρήγορα διπλώματα ευρεσιτεχνίας υψηλής ποιότητας.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, Ινδοί και διεθνείς παρατηρητές προέβλεψαν ότι ο αυταρχικός κινεζικός λαγός θα παραπαίει τελικά και ότι η δημοκρατική ινδική χελώνα θα κερδίσει τον αγώνα. Πρόσφατα γεγονότα —οι σκληροί περιορισμοί «μηδενικής COVID» της Κίνας, η αυξανόμενη ανεργία των νέων και οι αρνητικές επιπτώσεις των σκληρών προσπαθειών των κινεζικών αρχών να χαλιναγωγήσουν τον τομέα των ακινήτων και τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας της χώρας— φαίνεται να υποστηρίζουν αυτήν την άποψη.
Αλλά ενώ η Κίνα, με το βαθύ πηγάδι του ανθρώπινου κεφαλαίου και τη μεγαλύτερη ισότητα των φύλων, στέκεται έτοιμη στα σύνορα τόσο της παλιάς όσο και της νέας οικονομίας, οι Ινδοί ηγέτες και οι διεθνείς ομόλογοί τους διαφημίζουν μια ανιστορική ικανότητα να υπερπηδήσουν ένα εύθραυστο ανθρώπινο θεμέλιο με λαμπερή ψηφιακή και φυσική υποδομή. Η Κίνα έχει μια εύλογη πορεία μέσα από τη σημερινή της σύγχυση. Η Ινδία, αντίθετα, κινδυνεύει να πέσει σε αδιέξοδα αβάσιμης αισιοδοξίας.
*Ο Ashoka Mody, επισκέπτης καθηγητής διεθνούς οικονομικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, εργάστηκε στο παρελθόν για την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Είναι ο συγγραφέας του «India is Broken: A People Betrayed, Independence to Today» (Stanford University Press, 2023).