Ερωτηματικά προκάλεσε, σε πρώτη φάση, η έκθεση της Διεθνούς Ένωσης Ναυτασφαλιστών (IUMI) του Νοεμβρίου, και πιο συγκεκριμένα το σημείο εκείνο που έδειχνε τα κράτη με τους μεγαλύτερους στόλους στον κόσμο. Και αυτό γιατί έδειχνε τον ελληνόκτητο στόλο πρώτο μεν, με 17% μερίδιο, αλλά τον κινέζικο στόλο να βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής, με μερίδιο 15%. Με στοιχεία μεν Αυγούστου 2021, αλλά χωρίς να προσδιορίζει τι ακριβώς μετρούσε. Αυτο επεσήμανε ο Αντώνης Τσιμπλάκης στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ.
Προκλήθηκε, ίσως, και σύγχυση γιατί την ίδια μέρα η UNCTAD δημοσίευσε το ετήσιο report της για τη ναυτιλία, με στοιχεία όμως Ιανουαρίου 2021. Και σε αυτό το report οι έλληνες ήταν πρώτοι, ελέγχοντας το 17,6% του παγκόσμιου στόλου, με όρους dwt (μεταφορικής ικανότητας δηλαδή) με τον κινεζικό στόλο να ακολουθεί με 11,4%. Η διαφορά στα ποσοστά του κινεζικού στόλου τεράστια, για ένα διάστημα οκτώ μηνών.
Η «Ν», απευθύνθηκε στην ΙUMI προκειμένου να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Οι ναυτασφαλιστές μέτρησαν τα πλοία από 100 gross tonnage (gt) και επάνω. Δηλαδή μετράνε και τα πολύ μικρά σκάφη ή πλωτά με μήκος περίπου 15 μέτρων, ενώ και το αποτέλεσμα βγήκε με όρους gt.
Ενώ η UNCTAD μετράει πλοία από 1.000 gt και επάνω, δηλαδή πλοία με μήκος πάνω από 60 μέτρα, αλλά αντιπαραθέτει μεταφορική ικανότητα (dwt).
Όσον αφορά τα τελευταία στοιχεία, αυτά του Νοεμβρίου 2021, από τους IHS Global Limited, ο ελληνόκτητος στόλος, για πλοία άνω των 1.000 gt, ελέγχει το 20,7% παγκοσμίως.
Ο ανταγωνισμός
Οι ναυτασφαλιστές προχώρησαν και σε μια εκτίμηση. Ότι με την κατάσταση όπως διαμορφώνεται σήμερα, είναι πιθανό η Κίνα να αμφισβητήσει τα ελληνικά πρωτεία σε λίγα χρόνια. Την άποψη αυτή ίσως ενισχύει και το order book που δείχνει τους έλληνες με παραγγελίες πλοίων χωρητικότητας 13,9 εκατ. gt σύμφωνα με τα στοιχεία των Clarskons και τους κινέζους με 27,1 εκατ. gt.
Την ενισχύουν και οι απόψεις που αναφέρουν ότι η Κίνα έχει, εκτός από πλοία, τα φορτία, τα ναυπηγεία και τη χρηματοδότηση. Και το τελευταίο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο σήμερα, αφού ένα «πράσινο» bulk carrier με τεχνολογίες ουδέτερων προς το περιβάλλον καυσίμων κοστίζει σήμερα δύομιση φορές περισσότερο από ένα συμβατικό.
Από την άλλη πλευρά όμως οι έλληνες κυριαρχούν παραδοσιακά στην second hand market, ενώ την τελευταία χρόνια έχουν μειώσει την παρουσία τους σε νέες παραγγελίες, με εξαίρεση τα δεξαμενόπλοια και τα LNG carriers. Ως βασικές αιτίες αναφέρονται δύο. Η πρώτη έχει να κάνει με το ασαφές τοπίο, αναφορικά με το «πράσινο» πλοίο του μέλλοντος, αφού οι στόχοι δεν είναι ακόμη ξεκάθαροι, και δεν έχουμε καταλήξει σε συγκεκριμένες βιώσιμες τεχνολογίες.
Η δεύτερη αφορά καθαρά την αγορά, αφού τα συμβόλαια για ναυπηγήσεις και η ναυλαγορά στα containerships και τα bulk carriers, έχουν ανέβει κατακόρυφα και οι έλληνες συνηθίζουν να μαζεύουν κεφάλαια στην καλή αγορά και να επενδύουν όταν η αγορά πέφτει. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι σε δύο με τρία χρόνια ο ελληνικός εφοπλισμός θα επιστρέψει δυναμικά στα ναυπηγεία για να παραγγείλει τα πλοία που θα κυριαρχήσουν στις θάλασσες από το δεύτερο μισό και μετά, της δεκαετίας που διανύουμε.
Ελληνικη Ναυτιλια και Οικονομια 2021
Ας δούμε όμως τι αναφέρει Ένωσις Ελλήνων Εφοπλιστών στα δικά της στοιχεία.
Ο Στρατηγικός και Οικονομικός Ρόλος της Ελληνικής Ναυτιλίας
Η Ελληνική Ναυτιλία σε Αριθμούς
Η Ελλάδα παραμένει η μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη παγκοσμίως: Με στόλο 4.901 πλοίων, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 19,42% της παγκόσμιας χωρητικότητας σε τόνους deadweight (dwt). To 2020, ο ελληνόκτητος στόλος αυξήθηκε περισσότερο από 4% φτάνοντας περίπου τα 364 εκατομμύρια τόνους dwt (Σχήμα: 1)1.
H ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής ναυτιλίας: Η Ελλάδα συνεχίζει να αυξάνει το μερίδιό της στον στόλο που ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατέχουν το 58% της χωρητικότητας της ΕΕ (Σχήμα: 2)2. Περισσότερο από το ένα τρίτο του ελληνόκτητου στόλου ή 1.706 πλοία, φέρουν σημαία Κράτους Μέλους της ΕΕ3.
Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του παγκόσμιου θαλάσ- σιου εμπορίου, καθώς οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν (Σχήμα: 3)4:
• το 30,25% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων,
• το 14,64% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών και παραγώγων πετρελαίου,
• το 15,58% του παγκόσμιου στόλου υγραεριοφόρων (LNG / LPG),
• το 20,04% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου,
• το 9,53% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να επενδύουν σε νεότευκτα πλοία: Το 2020 οι ελληνικών συμφερόντων παραγγελίες ναυπήγησης ανήλθαν σε 104 πλοία (άνω των 1.000 gt) ή 14,36 εκατομμύρια τόνους dwt, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 10,99% της παγκόσμιας χωρητικότητας υπό παραγγελία (Σχήματα: 4 & 5)5. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να επενδύουν σε νέα και ενεργειακά αποδοτικά πλοία, με τη μέση ηλικία του ελληνόκτητου στόλου (9,54 έτη) να είναι χαμηλότερη από τη μέση ηλικία του παγκόσμιου στόλου (9,87 έτη)6.
Ο ελληνικός στόλος είναι από τους πιο ασφαλείς παγκοσμίως: Η Ελλάδα παραμένει στον Λευκό Κατάλογο STCW (Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers) του ∆ιεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και στον Λευκό Κατάλογο του Paris Memorandum of Understanding (Paris MoU) και του Tokyo Memorandum of Understanding (Tokyo MoU), ενώ ο ελληνικός στόλος είναι παράλληλα ένας από τους πιο ασφαλείς παγκοσμίως, με ποσοστό 0,44% του ελληνικού εμπορικού στόλου (με βάση τον αριθμό πλοίων) και 0,50% (με βάση τη χωρητικότητα) να εμπλέκεται σε ήσσονος σημασίας ναυτικά ατυχήματα7. Από την 1.7.2021 η Ελλάδα περιλαμβάνεται στον Κατάλογο των Ναυτιλιακών ∆ιοικήσεων της Πρωτοβουλίας QUALSHIP 21 της Αμερικανικής Ακτοφυλακής (USCG)8.
Η Ελλάδα παραμένει ένα από τα κορυφαία νηολόγια πλοίων παγκοσμίως: Tο ελληνικό νηολόγιο αριθμεί 685 πλοία (άνω των 1.000 gt), των οποίων η χωρητικότητα ανέρχεται σε 37,98 εκατομμύρια gt. Ο στόλος υπό ελληνική σημαία κατατάσσεται στην 8η θέση διεθνώς (Σχήμα: 6) και στη 2η θέση στην ΕΕ (σε όρους dwt) (Σχήμα: 7)9.
Παρά την πανδημία του COVID-19, η ελληνική ναυτιλία παραμένει ένας από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας: Η πανδημία επηρέασε σοβαρά τις εισροές στο ισοζύγιο πληρωμών από την παροχή ναυτιλιακών υπηρεσιών, οι οποίες παρ’ ότι μειώθηκαν κατά 20,16% σε σχέση με το 2019, ανήλθαν σε περίπου 13,81 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά για το οικονομικό έτος 2020 (Σχήμα: 8)10.
Η Στρατηγική Σηµασία της Ελληνικής Ναυτιλίας
Η ελληνική ναυτιλία µεταφέρει φορτία µεταξύ τρίτων χωρών σε ποσοστό άνω του 98% της µεταφορικής της ικανότητας, γεγονός που την καθιστά τον µεγαλύτερο διασυνοριακό µεταφορέα παγκοσµίως.
Ο ελληνόκτητος στόλος έχει ζωτική σηµασία για το παγκόσµιο εµπόριο, καθώς µεταφέρει βασικά αγαθά, συµπεριλαµβανοµένων γεωργικών και δασικών προϊόντων, πετρελαίου και παραγώγων πετρελαίου, υγροποιηµένων αερίων, χηµικών, σιδήρου και άλλων µεταλλευµάτων, άνθρακα και λιπασµάτων.
Η ελληνική ναυτιλία έχει επίσης στρατηγική σηµασία για την ΕΕ επειδή, µεταξύ άλλων, τόσο η οικονοµία της ΕΕ όσο και η ευηµερία των πολιτών της εξαρτώνται από την πρόσβαση σε οικονοµικά προσιτές πηγές ενέργειας. Καθώς η εξάρτηση της ΕΕ από εισαγωγές ενέργειας από χώρες εκτός ΕΕ προσεγγίζει το 58,2%11, ο ελληνόκτητος στόλος είναι κρίσιµης σηµασίας για την εξασφάλιση εισαγωγής ενέργειας στην ΕΕ από διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.
Τα Χαρακτηριστικά της Ελληνικής Ναυτιλίας
Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί πρωτίστως µια βιοµηχανία που απαρτίζεται από ΜΜΕ12 και ειδικεύεται στις bulk / tramp µεταφορές (Σχήµα: 9). Ο τοµέας της bulk / tramp ναυτιλίας είναι ένας επιχειρηµατικός τοµέας µε χαρακτηριστικά τέλειου ανταγωνισµού.
Αυτό συµβαίνει, επειδή ο κλάδος αποτελείται από χιλιάδες εταιρείες παγκοσµίως και δεν κυριαρχείται από περιορισµένο αριθµό πολύ µεγάλων εταιρειών – συµµαχιών, όπως συµβαίνει στην περίπτωση της ναυτιλίας τακτικών γραµµών και στους περισσότερους βιοµηχανικούς τοµείς και τοµείς παροχής υπηρεσιών παγκοσµίως.
Κατά κανόνα, τα πλοία που ανήκουν σε Έλληνες πλοιοκτήτες ναυλώνονται βάσει ναυλοσυµφώνων κατά χρόνο (time charter party contracts). Οι ναυλωτές διαδραµατίζουν δοµικό ρόλο στη ναυτιλία, καθώς είναι εκείνοι που διαχειρίζονται εµπορικά το πλοίο και οι οποίοι ελέγχουν τις παραµέτρους λειτουργίας του, όπως είναι το δροµολόγιο, το είδος και η ποσότητα του φορτίου, καθώς και η ταχύτητα του πλοίου, οι οποίες µε τη σειρά τους καθορίζουν το αποτύπωµα άνθρακα του πλοίου κατά τη διάρκεια των εν λόγω ναυλώσεων.
Η ναυτιλία είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της παγκόσµιας οικονοµίας. Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί σηµαντικό παράγοντα του διεθνούς εµπορίου και βασικό πυλώνα τόσο του στόλου της ΕΕ, όσο και της ελληνικής οικονοµίας.
Ο ελληνόκτητος στόλος συγκαταλέγεται µεταξύ των πιο σύγχρονων και ασφαλέστερων στόλων στον κόσµο αναδεικνύοντας τη µακροχρόνια ελληνική ναυτική τεχνογνωσία και εµπειρία.
1 MF, Global Economic Outlook, Οκτώβριος 20191 United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), Review of Maritime Transport, 2007-2020
2 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, EU Transport in Figures, Statistical Pocketbook 2020
3 IHS Global Limited, Ιανουάριος 2021
4 IHS Global Limited, Ιανουάριος 2021
5 IHS Global Limited, Ιανουάριος 2021
6 IHS Global Limited, Ιανουάριος 2021
7 Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), Ναυτικά ατυχήματα Ελληνικών Εμπορικών Πλοίων 100 ΚΟΧ και άνω και πρόσωπα που έπαθαν ατύχημα σε πλοία και θαλάσσιες περιοχές ευθύνης των Λιμενικών Αρχών 2020, 31 Μαρτίου 2021
8 USCG, Port State Control in the United States, 2020 Annual Report, Mάιος 2021
9 IHS Global Limited, Ιανουάριος 2021
10 Τράπεζα της Ελλάδος, Φεβρουάριος 2021
11 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, EU Energy in Figures, Statistical Pocketbook 2020
12 ΜΜΕ: Μικροµεσαία Επιχείρηση
