Μετά το 1973 η Τουρκική απειλή αναπτύσσεται σε τρία διαφορετικά αλλά αλληλένδετα επίπεδα:
Πρώτο επίπεδο
Aπειλή γενικευμένης επίθεσης, είτε με εκτέλεση ενός συντριπτικού «πρώτου κτυπήματος, είτε με την έναρξη πολεμικών συγκρούσεων οι οποίες θα κλιμακωθούν σε γενικευμένη σύρραξη που θα διαρκέσει μερικές μέρες ή μερικές εβδομάδες.
Κατά τη γνώμη μας αυτό δεν είναι το πιο πιθανό σενάριο, καθώς ένας γενικευμένος πόλεμος είναι κοστοβόρος και σε έμψυχο και σε υλικό δυναμικό. Άλλωστε η Τουρκία εμφανίζει αξιομίμητη διπλωματική ευελιξία και δεν απαιτείται γενικευμένη σύρραξη (full scale πόλεμος).
Δεύτερο επίπεδο
Απειλές «ενδιάμεσης έντασης» και διαφόρων επιπέδων, όπως στην Κύπρο το 1974, στα Ίμια το 1996 και στο Αιγαίο καθημερινά με την παραβίαση του ελληνικού κυριαρχικού χώρου.
Τρίτο επίπεδο
Διεκδικήσεις, ΑΟΖ, απειλές πολέμου, casus Belli, μεταναστευτική κρίση και άλλες εχθρικές ενέργειες που αποβλέπουν:
1) στο να επηρεάσουν την ελληνική πολιτική βούληση
2) στο να εθίσουν την τουρκική, ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη στην «ύπαρξη διαφορών»
3) στο να δημιουργήσουν τις ψυχολογικές και πολιτικές συνθήκες που θα ευνοούν στην εκπλήρωση «ενδιάμεσων στόχων» και που θα καταστήσουν φυσική-φυσιολογική ενέργεια ενδεχόμενη γενικευμένη επίθεση, ακόμη και στο πλαίσιο ενός μαζικού «πρώτου κτυπήματος»
4) στο να προετοιμάσουν το έδαφος στην διεθνή διπλωματία ούτως ώστε να γίνει περισσότερο αποδεκτό – εάν λάβει χώρα – ένα πρώτο καταστροφικό κτύπημα κατά των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και άλλων ελληνικών ζωτικών στόχων.
Η Τουρκική απειλή στοχεύει τόσο την ελληνική πολιτική βούληση, όσο και την ελληνική εδαφική και κυριαρχική επικράτεια. Όσον αφορά το τελευταίο σημείο, δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι Τουρκικές επιδιώξεις. Η Τουρκική απειλή είναι “απέραντη”, δηλαδή, θα εκπληρωθούν μεγάλος αριθμός στόχων ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που – κατά περίπτωση – θα υπάρξουν.
Ενδεικτικά, θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει «γκρίζες ζώνες», κατάληψη απομακρυσμένων ελληνικών εδαφών, έλεγχο ελληνικού κυριαρχικού χώρου, κατάληψη μέρους της μη κατεχόμενης Κύπρου, εκδίωξη όλου του ελληνικού στοιχείου από την Κύπρο, εκδίωξη μεγάλου μέρους των ελλήνων της Κύπρου και συνδιαλλαγή με κύπριους υποψήφιους δοσίλογους και μεγάλο «πρώτο κτύπημα» για να αποδυναμωθεί η μαχητική ικανότητα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και να καταστραφούν κρίσιμοι οικονομικοί στόχοι.
Όπως γίνεται αντιληπτό η τουρκική πολιτική εμφανίζει έναν μαξιμαλισμό στα όρια της ύβρεως. Όλα τα διεκδικεί, τα πάντα αμφισβητεί, όσο δεν βρίσκει αντίσταση. Αυτό δεν συναντάται μόνο στα ελληνοτουρκικά. Είδαμε και τις στρατιωτικές παρεμβάσεις στη Συρία. Εισβολή σε ξένη χώρα επισήμως. Στη Λιβύη η επέμβαση είναι μέσω μισθοφόρων κυρίως κι όχι με επίσημες, τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Είναι φυσικό πως για όλα τα πιο πάνω και τα υπόλοιπα πιθανά σενάρια θα πρέπει να υπάρχουν αντίστοιχα εναλλακτικά στρατιωτικά-διπλωματικά σενάρια αποτροπής τους και αντιμετώπισής τους εάν εκτελεστούν.
Στην βάση των πιο πάνω, η διαχείριση των κρίσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εμπεριέχει πολλές ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες.
Η Ελλάδα πώς απαντά;
Στις σχέσεις Ελλάδας – Τoυρκίας, επικρατεί μια πoλύ ιδιάζoυσα κατάσταση:
-Στηv Κύπρo και στo Αιγαίo, η Ελληvική απoτρεπτική απειλή, oυσιαστικά, απέτυχε: Η κατάληψη τoυ Βόρειoυ τμήματoς της Κύπρoυ, η Τoυρκική παρoυσία στo vησί, και η μη ύπαρξη αvτισταθμιστικής Ελληvικής παρoυσίας, δυστυχώς αποτελούν το vέo status quo. Οι αντιδράσεις του Δυτικού παράγοντα στον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο και ιδιαίτερα στην εγκατάσταση των πυραύλων S-300 τον Δεκέμβριο 1998 επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. De facto έχει δημιουργηθεί ένα κράτος, το οποίο ή θα απορροφηθεί από την Τουρκία (επαρχία του τουρκικού κράτους) ή θα αναγνωριστεί διεθνώς de jure.
-Στo Αιγαίo, oι συvεχείς παραβιάσεις τoυ ελληνικού κυριαρχικού χώρoυ και η κρίση των Ιμίων εvισχύoυv τηv αvαθεωρητική στρατηγική της Άγκυρας.
-Η υπόθεση Οτσαλάν τον Φεβρουάριο 1999 δείχνει, επίσης, πως τα περιθώρια στρατιωτικού εξαναγκασμού της Ελλάδας αυξήθηκαν επικίνδυνα.
-Στηv Θράκη, απo μια άλλη σκoπιά, oρισμέvες εvέργειες και δηλώσεις απoτελoύv απρoκάλυπτες παρεμβάσεις στην εσωτερική μας πoλιτική, οι οποίες, εάν δεv αvτιμετωπισθoύv, σταδιακά θα δημιoυργήσoυv συvθήκες αλλαγής τoυ status quo, όπως ακριβώς έγιvε στηv Κύπρo τις δεκαετίες ου 1950 και 1960.
Ο λόγος για την προσπάθεια αλλαγής της συνείδησης των Ελλήνων μουσουλμάνων σε τουρκική, την συνεχή πίεση με μεταναστευτικές ροές ενώ είδαμε πως ακόμα και για το θέμα του φράκτη στο ελληνικό έδαφος δημιουργήθηκε ένταση.
-Τα casus belli τα οποία εκτοξεύτηκαν κατά της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια μάλλον δεν έχουν – τουλάχιστον ως προς το πλήθος αυτών – προηγούμενο στις διακρατικές σχέσεις.
Ελλάδα κι αποτροπή
Εάν κάποτε η Ελλάδα είχε αμυντικό δόγμα αποτροπαϊκού χαρακτήρα (αν εισβάλει η Τουρκία και να κερδίσει θα έχει υποστεί τέτοιες απώλειες που δεν την συμφέρει) , τώρα πια και λόγω της οικονομικής κρίσης εμφανίζει αδυναμία χειρισμού της κατάστασης.
Όλη η περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου παρουσιάζει μεγάλες αλλαγές και φαίνεται πως ο ρόλος μας δεν θα είναι αυξημένος σε αυτές.
