Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα | Η σκληρή εθνικίστρια που επαναφέρει το «Σκοπιανό» | Τα κενά της Συμφωνίας των Πρεσπών

Το Σάββατο το βράδυ η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα-Ντάφκοβα γιόρτασε τα γενέθλια της. Έκλεισε τα 71 έτη. Την Κυριακή, νωρίς το μεσημέρι, η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου επρόκειτο να ορκιστεί ως η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας (FYROM για όσους δεν αναγνωρίζουν τη συμφωνία των Πρεσπών). Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία της χώρας. Εκλέχτηκε, στο ύπατο αξίωμα, ως υποψήφια του εθνικιστικού VMRO-DPMNE με 64,9%. Έτσι και έγινε.

Στην τελετή, σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα της, αγνόησε το συνταγματικό όνομα της χώρας και προσπέρασε τον προσδιορισμό «Βόρεια». Η Σιλιάνοφσκα, κατά την ορκωμοσία της, αποκάλεσε τη χώρα «Μακεδονία». Άνοιξε, με τον δικό της τρόπο, τον «ασκό του Αιόλου», φέρνοντας θύελλα και «χαμηλά βαρομετρικά» στα Σκόπια, στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες. «Στις δημόσιες δηλώσεις μου θα μιλάω για τη Μακεδονία και δεν θα χρησιμοποιώ το “Βόρεια Μακεδονία”» έλεγε η ίδια λίγο καιρό πριν από τις προεδρικές εκλογές. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2019 και μετά, η Σιλιάνοφσκα μιλάει την «γλώσσα» και την «ψυχή» του εθνικιστικού VMRO-DPMNE.

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής των Σκοπίων προσπάθησε να εκλεγεί στο κορυφαίο αξίωμα της Βόρειας Μακεδονίας το 2019 με την στήριξη του εθνικιστικού VMRO-DPMNE, υποσχόμενη ένα δεύτερο δημοψήφισμα για να ακυρώσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Τότε έχασε την εκλογική μάχη από τον Στέβο Πεντάροφκσι. Πριν από λίγες ημέρες επικράτησε πανηγυρικά απέναντι του.

«Αγαπητοί πολίτες της Μακεδονίας, σας συγχαίρω! Η Μακεδονία είναι στα χέρια σας. Η Μακεδονία είναι περήφανη» ήταν τα πρώτα λόγια της Σιλιάνοφσκα μετά την εκλογή της. Το σκληροπυρηνικό εθνικιστικό VMRO-DPMNE που αρνείται το όνομα της χώρας ως «Βόρεια Μακεδονία» και δεν αποδέχεται τη Συμφωνία των Πρεσπών κέρδισε μάλιστα και τις βουλευτικές εκλογές. Μέσα σε αυτό το κλίμα που σκεπάζει τον ουρανό των Σκοπίων η Σιλιάνοφσκα έδωσε τα διαπιστευτήρια της, κατά την ορκομωσία της, την Κυριακή. Η άρνηση του «Βόρεια» και της Συμφωνίας των Πρεσπών Αρνείται να χρησιμοποιεί τον προσδιορισμό «Βόρεια» για το όνομα της χώρας. Για την ίδια αποτελεί «νομικά και πολιτικά ανοιχτή» η Συμφωνία των Πρεσπών καθώς «υιοθετήθηκε κατά παράβαση της εθνικής νομοθεσίας» και συνιστά «σοβαρή παραβίαση των συλλογικών και ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών της Μακεδονίας».

Μάζης για Συμφωνία Πρεσπών | «Ανά πάσα στιγμή μπορεί η Ελλάδα να ανακαλέσει τη συμφωνία»

Στο προεκλογικό της πρόγραμμα για τις προεδρικές εκλογές η Σιλιάνοφσκα σημείωνε πως «η Συμφωνία των Πρεσπών, συμπεριλαμβανομένων των συνταγματικών τροποποιήσεων, εγκρίθηκε κατά παράβαση του εθνικού δικαίου και συνιστά επίμαχο θέμα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, ιδίως σε σχέση με το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, την αρχή της ισότητας των κρατών, την παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κυρίαρχου κράτους, ενώ η παρείσφρηση στην ταυτότητα συνιστά επιπλέον σοβαρή παραβίαση των συλλογικών και ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών της Μακεδονίας. Τόσο από νομικής όσο και από πολιτικής άποψης, εξακολουθώ να θεωρώ ότι το θέμα παραμένει ανοιχτό». Σε αυτό το πλαίσιο η Σιλιάνοφσκα τόνιζε πως η ίδια «σεβόμενη τη ξεκάθαρα εκπεφρασμένη βούληση των μακεδόνων πολιτών τον Σεπτέμβριο του 1991 (στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της χώρας), καθώς και τον Σεπτέμβριο του 2018 (στο δημοψήφισμα για τη Συμφωνία των Πρεσπών), αλλά και ως πολίτης, στις δημόσιες δηλώσεις μου δεν θα χρησιμοποιώ τον προσδιορισμό Βόρεια».

Η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου των Σκοπίων και πλέον Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας υπήρξε μέλος της Συνταγματικής Επιτροπής, έχει διατελέσει υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση του Σοσιαλδημοκράτη (SDSM) πρωθυπουργού Μπράνκο Τσρβενκόφκσι το 1992-94, ενώ έχει υπάρξει εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ. «Υπάρχει μεγαλύτερη αλλαγή από το ότι, για πρώτη φορά σε αυτή τη χώρα, μια γυναίκα γίνεται πρόεδρος;» δήλωσε η Σιλιάνοφσκα μετά την εκλογή της στο ύπατο αξίωμα της Βόρειας Μακεδονίας.

«Υπάρχει μεγαλύτερη έμπνευση για τις έξυπνες γυναίκες; Δεν υπάρχει… Το να περιτριγυρίζομαι από γυναίκες παρόμοιες με εμένα, γυναίκες στα πρότυπα του τσέχου αντιφρονούντος και πρώην προέδρου της Τσεχίας Βάτσλαβ Χάβελ, γυναίκες που μπορούν να εκφράσουν μια άποψη και να την υπερασπιστούν, αυτό αποτελεί μεταρρυθμιστικό βήμα για εμένα» πρόσθεσε η ίδια για την εκλογή της.

Τι θα κάνει ο πρωθυπουργός των Σκοπίων;

Η νεα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, καθηγήτρια του συνταγματικού δικαίου, είναι από τις πιο φανατικές ακτιβίστριες του «μακεδονισμού» και είχε ηγηθεί της εκστρατείας εναντίον της αλλαγής του συνταγματικού ονόματος της χώρας στο δημοψήφισμα για την έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Προεκλογικά είχε κάνει σημαία της ότι δεν θα αποδεχθεί την νεα συνταγματική ονομασία της χώρας και θα συνεχίσει να αναφερεται στην «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως είναι εάν και ο νικητής των βουλευτικών εκλογών και επόμενος πρωθυπουργός που ασκεί την εκτελεστική εξουσία Κ.Μίτσκοσκι επιμένει και ο ίδιος στον αλυτρωτικό ακτιβισμό και επιμείνει όχι μόνο στην χρήση της παράνομης, σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» αλλά θα επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί τις τεράστιες εκκρεμότητες και τις «μαύρες τρύπες» που άφησε πίσω της η Συμφωνία των Πρεσπών.

Για τον κ.Μιτσκοσκι το μεγάλο δίλημμα βεβαίως είναι εάν θα μένει συνεπής στην ιδεοληπτική εθνικιστική προσέγγιση του η οποία εκ των πραγμάτων θα βάλει φρένο στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας του η θα επιλέξει να «νερώσει» την στάση του προκειμένου να αποφύγει μια ευθεία αντιπαράθεση με την Ελλάδα και την Ε.Ε.. Διότι ο λόγος για τον οποίο το εκλογικό σώμα αποδοκίμασε το SDSM που μέχρι τώρα είχε την διακυβέρνηση της χώρας, ήταν όχι για την σταση του υπερ της Συμφωνιας των Πρεσπών αλλά για την διαφθορά και την κακή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα. Ο μόνος τρόπος για να βγει η χώρα από την βαθιά θεσμική και οικονομική κρίση είναι η προώθηση της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης για την οποία βασική προϋπόθεση είναι ο σεβασμός της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ο κ.Μιτσκοσκι έχει ηδη λάβει τα μηνύματα στο πλαίσιο του ΕΛΚ μέλος του οποίου είναι το VMRO-DPMNE ώστε να μην έχει ψευδαισθήσεις για τις συνέπειες που θα υπάρξουν εάν αμφισβητηθεί στην πράξη η Συμφωνία των Πρεσπών.

Τα κενά της Συμφωνίας των Πρεσπών

Όμως δυστυχώς η Συμφωνία των Πρεσπών η οποία με ευθύνη της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ δεν ελυσε οριστικά το πρόβλημα της ονομασίας, άφησε πολλά «κενά» τα οποία μπορεί να εκμεταλλευθεί ο κ.Μιτσκοσκι ώστε τυπικά να μην εμφανίζεται ότι παραβιάζει την Συμφωνία αλλα στην πράξη να μπορεί να προωθεί τον «μακεδονισμό».

Διότι η Συμφωνία των Πρεσπών άφησε σε εκκρεμότητα μια σειρά κρίσιμων θεμάτων (όπως τα εμπορικά σήματα και η εμπορική χρήση του όρου «Μακεδονια-ικός» και έδωσε μεγάλες προθεσμίες υλοποίησης συγκεκριμένων υποχρεώσεων) και συγχρόνως αναγνώρισε στα Σκόπια συνέχιση της χρήσης του όρου «Μακεδονία-ικος» για μια σειρά δραστηριότητες. Η υποχρέωση χρήσης του όρου «Βόρεια Μακεδονία» φυσικά δεν είναι πλήρως erga omnes(για ολες τις χρήσεις) αλλα περιορίστηκε στους επίσημους κρατικούς θεσμούς και σε φορείς που χρηματοδοτούνται από το κράτος. Ετσι ο κ.Μιτσκοσκι θα έχει την ευκαιρία ως πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας να συνεχίσει να αναφέρεται στον «Μακεδονικό λαό», στο «Μακεδονικό Εθνος», στην «Μακεδονική εθνική ταυτότητα», στην «Μακεδονική ιστορία και πολιτισμό»….

Για την Αθήνα υπάρχει ευθύνη για το γεγονός ότι δεν ασκήθηκε η αναγκαία πίεση που θα έπρεπε τα προηγούμενα πέντε χρόνια, ώστε η πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει με την Συμφωνία των Πρεσπών αν και η Συμφωνία άφηνε περιθώρια παρελκυστικής τακτικής τόσο για την αλλαγή των διαβατηρίων, των πινακίδων, των αυτοκινήτων, την χρήση των εμπορικών σημάτων, την αλλαγή των σχολικών βιβλίων…

Όμως η χθεσινή εξέλιξη επιβεβαιώνει τις ενστάσεις που είχαν υπάρξει για την Συμφωνία των Πρεσπών καθώς η μη «καθαρή» γενικευμένη υιοθέτηση της νέας ονομασίας και τα παράθυρα που αφήνει η Συμφωνία για την συνέχιση χρήσης του όρου «Μακεδονία-ικός» συντηρούν τον εθνικιστικό «μακεδονισμό» στην Βόρεια Μακεδονία.