Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αφού πρώτα μίλησε στην άσκηση EFES-2022, στις 9 Ιουνίου, επανέλαβε σε ομιλία του μετά τη λήξη του υπουργικού συμβουλίου στις 27 Ιουνίου, τα σχέδιά του που υποδεικνύουν μια πιθανή επερχόμενη τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια Συρία.
κείμενο Πέτρος Κράνιας
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Το “γιατί τώρα” αποπειράται να αποκωδικοποιήσει άρθρο της Jerusalem Post.
Ο Ερντογάν ανακοίνωσε για πρώτη φορά αυτή την πρόθεση να πραγματοποιήσει μια πρόσθετη εισβολή στη βόρεια Συρία στις 23 Μαΐου. Η Άγκυρα έχει ήδη ξεκινήσει τρεις μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη χώρα την τελευταία μισή δεκαετία – “Ασπίδα του Ευφράτη”, “Κλάδος Ελαίας” και “Πηγή Ειρήνης”, το 2016, το 2018 και το 2019 , αντίστοιχα.
Οι “τρομοκρατικές οργανώσεις” στις οποίες αναφέρεται ο Τούρκος πρόεδρος και ενάντια των οποίων επιδράμει είναι οι Μονάδες Προστασίας του Λαού των Κούρδων της Συρίας (YPG) και οι Υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF). Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι αυτές οι ομάδες είναι συνδεδεμένες με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ).
Οι ομάδες αρνούνται αυτόν τον ισχυρισμό. Οι τρεις προηγούμενες επιχειρήσεις στράφηκαν όλες κατά της περιοχής ελέγχου των SDF/YPG. Σκοπός τους ήταν πρώτα να σπάσουν κάθε πιθανότητα δημιουργίας μιας τεράστιας περιοχής αδιάσπαστου κουρδικού ελέγχου που θα εκτείνετο σε όλο το μεγαλύτερο μέρος των μακρών συνόρων μεταξύ Συρίας και Τουρκίας και στη συνέχεια να απωθήσουν τις δυνάμεις υπό την ηγεσία των Κούρδων πίσω από τα σύνορα στο σύνολό τους.
Το έργο αυτό παραμένει ανολοκλήρωτο. Ο Τούρκος ηγέτης φαίνεται τώρα να σηματοδοτεί την επόμενη φάση του. Έχει υποδείξει ότι μια τέτοια επιχείρηση θα μπορούσε να περιλαμβάνει πλήγμα στις περιοχές Μανμπίτζ και Τελ Ριφάατ. Η πρώτη περιοχή κατέχεται από τις SDF, ενώ η δεύτερη περιείχε από το 2018, εκτός από τις SDF, παρουσία ρωσικών και συριακών καθεστωτικών δυνάμεων.
Επίκειται λοιπόν μια νέα τουρκική επιχείρηση; Και γιατί τώρα;
Όπως αναφέρει η Jerusalem Post σε άρθρο της, όσο αφορά το χρονοδιάγραμμα, η Τουρκία πλήττεται επί του παρόντος από οικονομικά δεινά και ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια εκλογική αναμέτρηση το επόμενο έτος. Υπάρχουν 3,6 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες στη Συρία, τους οποίους ο Τούρκος ηγέτης επιθυμεί να επαναπατρίσει. Την πιο πρόσφατη τουρκική επιθετικότητα θα πρέπει να τη δούμε από αυτή την οπτική. Μια επιχείρηση που θα ολοκληρωνόταν γρήγορα θα μπορούσε να χρησιμεύσει στη συγκέντρωση υποστήριξης και την παρουσίαση ενός επιτεύγματος στον τουρκικό λαό.
Οι σύμμαχοι της Τουρκίας και οι εχθροί της φαίνεται να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις ενδείξεις. Οι συνδεδεμένες με την Τουρκία ισλαμιστικές στρατιωτικές ομάδες στη βόρεια Συρία έχουν ήδη σχηματίσει στρατιωτικά συμβούλια που προορίζονται να κυβερνήσουν τη Μανμπίτζ και το Τελ Ριφάατ μετά την κατάκτησή τους.
Η Μπάρμπαρα Λιφ, υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για υποθέσεις Εγγύς Ανατολής, εν τω μεταξύ, είπε στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας: “Είμαστε εντελώς ανένδοτοι στις προσπάθειές μας με την τουρκική κυβέρνηση να τους αποτρέψουμε από αυτό το άστοχο εγχείρημα. Η τουρκική κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά τις απόψεις μας”.
Οι ΗΠΑ παραμένουν σε συνεργασία με τις SDF. Κατ’ αρχήν, αυτή η συνεργασία υπάρχει για να συνεχιστεί η εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το ISIS είναι μια κάπως περιθωριακή εκτίμηση αυτή τη στιγμή. Η σχέση των ΗΠΑ με τις SDF εξυπηρετεί μια σειρά από πρόσθετους σκοπούς.
Επί σειρά ετών, η Συρία φιλοξενεί μια παγωμένη σύγκρουση και μια de facto διχοτόμηση. Υπάρχουν τρεις θύλακες. Ο μεγαλύτερος, που αποτελείται από περίπου το 60% της χώρας, βρίσκεται υπό την κατ’ όνομα κυριαρχία του προέδρου Μπασάρ Άσαντ και την de facto κυριαρχία του Ιράν και της Ρωσίας. Ο δεύτερος μεγαλύτερος, που αποτελείται από τη Συρία ανατολικά του Ευφράτη και περίπου το 30% του εδάφους της Συρίας, κυβερνάται από τις SDF και τους πολιτικούς τους συμμάχους, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ. Η τρίτη περιοχή κυβερνάται από την Τουρκία σε συνεργασία με μια σειρά σουνιτών ισλαμιστών και τζιχαντιστών πολιτοφυλακών.
Η εταιρική σχέση των ΗΠΑ με τις SDF δίνει στην Ουάσιγκτον με μικρό κόστος μια θέση στο τραπέζι σε οποιαδήποτε μελλοντική διπλωματική διαδικασία για τη Συρία. Αποτελεί επίσης ένα μεγάλο εμπόδιο στην ιρανική πρόοδο από ανατολάς προς δυσμάς. Για αυτούς τους λόγους, η Ουάσιγκτον επιδιώκει να διατηρήσει αυτή τη σχέση και είναι αντίθετη σε οποιεσδήποτε τουρκικές προσπάθειες, σε συνεργασία με τοπικούς ισλαμιστές και συμμάχους των τζιχαντιστών, για περαιτέρω διάβρωση και αποδυνάμωση της περιοχής των SDF.
Περιέργως, η ρωσική θέση σχετικά με την πιθανή τουρκική εισβολή ήταν πολύ πιο αμφίθυμη. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, μιλώντας στις 8 Ιουνίου στην Άγκυρα σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, εξέφρασε “κατανόηση” για τις “ανησυχίες ασφαλείας” της Τουρκίας στη βόρεια Συρία.
Ο Λαβρόφ επιφύλαξε την οργή του για τις Ηνωμένες Πολιτείες και ήταν ρητά επικριτικός για την “τροφοδοσία” προς “παράνομες δυνάμεις” των ΗΠΑ στη Συρία. Αυτό αναφερόταν στους SDF/YPG. Ταυτόχρονα, ο Λαβρόφ σημείωσε τη σημασία της διατήρησης ζωντανών των συνομιλιών της Αστάνα, που φέρνουν κοντά την Τουρκία και το Ιράν για συζητήσεις για τη Συρία.
Το Ιράν είναι γνωστό ότι ανησυχεί ιδιαίτερα για μια πιθανή εισβολή, λόγω της στενής γειτνίασης δύο σιιτικών χωριών, του Νουμπούλ και του Ζαχράα, στην περιοχή κοντά στο Tελ Ριφάατ, τον τόπο πιθανής τουρκικής επίθεσης. Η αντίθεση του Ιράν και των ΗΠΑ σε τουρκική εισβολή είναι κάτι το προβλέψιμο. Η αμφιλεγόμενη θέση της Ρωσίας, ωστόσο, είναι η πιο ενδιαφέρουσα.
Φαινομενικά, η Τουρκία και η Ρωσία βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές στη Συρία. Η Άγκυρα είναι ο παλαιότερος και πιστότερος σύμμαχος και εγγυητής της σουνιτικής ισλαμιστικής εξέγερσης στη Συρία. Η Μόσχα, εν τω μεταξύ, είναι ο κύριος εγγυητής και ο σωτήρας του καθεστώτος Άσαντ.
Μια σύνθετη πραγματικότητα
Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι μάλλον πιο περίπλοκη από αυτό το απλό δυαδικό σύστημα. Η Ρωσία κατανοεί ότι η Τουρκία έχει ανάγκες και φιλοδοξίες στη Συρία, τις οποίες μπορεί να επιδιώξει μόνο με τη συναίνεση της Μόσχας.
Η Μόσχα γνωρίζει επίσης ότι οποιαδήποτε τουρκική επιχείρηση στη Συρία δεν θα γίνει εις βάρος των συμμάχων της, του καθεστώτος Άσαντ και του Ιράν, αλλά, μάλλον, εις βάρος των SDF, που είναι σύμμαχος των ΗΠΑ και αντίπαλος του καθεστώτος (το οποίο επιδιώκει την επανένωση της Συρίας). Η απάντηση της Μόσχας που εξέφραζε κατανόηση στις “ανησυχίες ασφαλείας” της Άγκυρας θα πρέπει επομένως να οράται υπό το πρίσμα της μακροχρόνιας ρωσικής επιθυμίας να απομακρύνει την Τουρκία από τον φιλοδυτικό της προσανατολισμό προσφέροντας στην Τουρκία δώρα που οι ΗΠΑ δεν μπορούν.
Η αντίθεση της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ και η χορηγία της προς μια συμμαχία ισλαμιστών και τζιχαντιστών, συμπεριλαμβανομένων υποστηρικτών της Αλ Κάιντα, της Χαμάς και των Ταλιμπάν, στη Συρία την καθιστούν προβληματικό εταίρο για τη Δύση και ως εκ τούτου κατάλληλο μέσο στη ρωσική προσπάθεια να διαταραχθεί η δυτική ενότητα και συνοχή. Θα μπορούσε αυτό εν τέλει να μεταφραστεί σε ρωσική συναίνεση σε μια πρόσθετη, περιορισμένη τουρκική επιχείρηση στη Συρία;
Αξίζει να θυμηθούμε ότι η τουρκική επιχείρηση στο Αφρίν το 2018 κατέστη δυνατή μόνο με τη ρωσική σιωπηρή άδεια. Αυτή η επιχείρηση στράφηκε επίσης κατά των YPG/SDF και ως εκ τούτου υπαγόταν στην ίδια λογική που περιγράφηκε παραπάνω.
Είτε γίνει τελικά η τουρκική εισβολή είτε όχι, η διπλωματική τοποθέτηση γύρω από αυτό το θέμα είναι από μόνη της κατατοπιστική. Δείχνει τη ρωσική οπτική επί του θέματος: οποιαδήποτε τέτοια τουρκική εισβολή θα έχει ως αποτέλεσμα κυρίως τριβές στο εχθρικό στρατόπεδο, παρά σε αυτό της Μόσχας – αρκεί να μην πάει πολύ μακριά. Μένει να δούμε αν η Άγκυρα θα είναι πρόθυμη να αψηφήσει τις επιθυμίες των ΗΠΑ και να εξαπολύσει την επίθεση, ή αν απειλεί και θα συνεχίσει να απειλεί μέχρι να πάρει αυτό που θέλει από τις ΗΠΑ.
