Mόλις πριν από 12 μήνες, η κινεζική οικονομία αναπτυσσόταν τόσο γρήγορα που ο ενεργειακός της τομέας δυσκολεύονταν να ακολουθήσει. Τα μπλακ άουτ σκότωσαν τεράστιες αποικίες εργοστασίων. Στα γραφεία, οι εργαζόμενοι έφευγαν πιο γρήγορα προκειμένου να προλάβουν τους ανελκυστήρες που λίγο αργότερα δεν θα είχαν ρεύμα. Τα δημοτικά συστήματα ύδρευσης σταματούσαν την άντληση λόγω έλλειψης ή εξοικονόμησης ρεύματος.
Από τον Keith Bradsher/New York Times
Σήμερα η Κίνα αντιμετωπίζει το αντίστροφο. Η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί τόσο γρήγορα που δεκάδες εκατομμύρια νέοι μένουν χωρίς δουλειά και οι επιχειρήσεις βυθίζονται στο χείλος της χρεοκοπίας. Και καθώς η οικονομία υποχωρεί, η Κίνα εισάγει πολύ λιγότερη ενέργεια -σχεδόν δύο εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα λιγότερο από ό,τι αναμενόταν τον Αύγουστο, και ένα έκτο λιγότερο φυσικό αέριο από ό,τι ένα χρόνο νωρίτερα.
Η απότομη μείωση της ζήτησης στην Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, βοηθά στην επιβράδυνση των αυξήσεων των τιμών που πυροδοτήθηκαν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η πτώση της κινεζικής κατανάλωσης ενέργειας προσφέρει επίσης μια ακούσια βοήθεια στις προσπάθειες που ηγούνται οι ΗΠΑ προκειμένου να πνίξουν τα τεράστια έσοδα που αποκομίζει η Ρωσία ως εξαγωγέας ενέργειας.
Η πιο πρόσφατη κίνηση των συμμάχων της Ουκρανίας έγινε την Τετάρτη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ξεκινά ένα εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο αυτόν τον χειμώνα, συμφώνησε σε ένα σχέδιο περιορισμού των τιμών, ενός πλαφόν, που μπορεί να χρεώσει η Ρωσία για το πετρέλαιο που πουλά σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρησιμοποιώντας πλοία ή αγωγούς από την Ευρώπη.
Ωστόσο, ακόμη και όταν η Κίνα μειώνει τις συνολικές εισαγωγές ενέργειας, αύξησε τις αγορές ορυκτών καυσίμων απευθείας από τη Ρωσία. Τα κινεζικά διυλιστήρια πετρελαίου και οι διανομείς φυσικού αερίου αγοράζουν καύσιμα σε πολύ μειωμένες τιμές, ενώ η Μόσχα έχει λιγότερη επιρροή όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις. Ο ρόλος της Κίνας ως φίλος της Ρωσίας και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αργού πετρελαίου στον κόσμο -και δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου μετά την Ευρώπη- καθιστά πιο δύσκολο για τη Δύση να απομονώσει τη Ρωσία.
«Η φιλία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας σημαίνει ότι στην περίπτωση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, υπάρχει μια γεωπολιτική πρόκληση για τη Δύση», δήλωσε ο Philip Andrews-Speed, ειδικός στον τομέα της ενέργειας όσον αφορά την Κίνα στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. Το ερώτημα είναι τι θα γίνει μετά.
Την Τετάρτη, ο OPEC Plus, ο όμιλος παραγωγών πετρελαίου με επικεφαλής τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία, δήλωσε ότι θα μειώσει την παραγωγή κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα -ένα μέτρο που αντιτίθεται στην κυβέρνηση Biden. Η μείωση της παραγωγής αντισταθμίζει σχεδόν τη χαμένη ζήτηση όσον αφορά την Κίνα. Επιπλέον, εάν η ζήτηση ενέργειας της κινεζικής οικονομίας ανακάμψει τους επόμενους μήνες, η αύξηση της ζήτησης από την Κίνα μαζί με τις περικοπές του OPEC Plus θα μπορούσαν να πιέσουν τα όρια των παγκόσμιων ενεργειακών προμηθειών και να καταστήσει πολύ πιο δύσκολο για την Ευρωπαϊκή Ένωση να περιορίσει τις αυξήσεις τιμών.
Η χρήση ενέργειας στην Κίνα άρχισε να επιβραδύνεται στα τέλη Μαρτίου, δήλωσε τον Αύγουστο ο Dong Wancheng, αναπληρωτής διευθυντής προγραμματισμού στην Εθνική Υπηρεσία Ενέργειας. Ήταν επίσης τότε όταν στην Σαγκάη ξεκίνησε ένα δίμηνο lockdown για την Covid-19 που παρέλυσε έναν από τους σημαντικότερους κόμβους οικονομικής δραστηριότητας της Κίνας.
Η κινεζική κυβέρνηση περιόρισε σοβαρά την κυκλοφορία φορτηγών μέσα ή κοντά στη Σαγκάη, μειώνοντας την κατανάλωση καύσιμου ντίζελ. Οι δρόμοι έκλεισαν, μειώνοντας τη βενζίνη που χρησιμοποιούν οι αυτοκινητιστές. Τα εργοστάσια είχαν έλλειψη εξαρτημάτων για τη συναρμολόγηση και περιόρισαν τη λειτουργία τους ή έκλεισαν, μειώνοντας έτσι τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας.
«Δεν έχουμε μεγάλες δυσκολίες όσον αφορά την αγορά πετρελαίου επειδή η πολιτική της Κίνας σχετικά με τη μηδενική covid έχει καταστείλει τη ζήτηση», δήλωσε ο Alex Turnbull, εμπορευματικός αναλυτής στο Keshik Capital, ένα επενδυτικό ταμείο της Σιγκαπούρης.
Ωστόσο, τα οικονομικά προβλήματα της Κίνας φέτος δεν προέρχονται μόνο από τα περιοριστικά μέτρα κατά του κοροναϊού. Η τεράστια κρίση στην αγορά ακινήτων έχει επιβραδύνει την κατασκευή διαμερισμάτων. Αυτό έχει βλάψει τους ενεργειακούς τομείς χάλυβα και τσιμέντου.
Τα εργοστάσια, μια άλλη σημαντική κατηγορία χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας, περιορίζουν επίσης τις εργασίες ή κλείνουν. Πολλά νοικοκυριά στη Δύση δίνουν λιγότερη προσοχή στην πανδημία και αγοράζουν λιγότερα gadgets και έπιπλα κινεζικής κατασκευής για τα σπίτια τους. Ξοδεύουν περισσότερα χρήματα για ταξίδια, γεύματα σε εστιατόρια και άλλες υπηρεσίες.
Οι εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κίνας υποχώρησαν τον Αύγουστο, τον πιο πρόσφατο διαθέσιμο μήνα, σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διοίκησης Τελωνείων της Κίνας. Η Κίνα εισήγαγε 9,4% λιγότερα βαρέλια αργού σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, και οι εισαγωγές διυλισμένων προϊόντων όπως το ντίζελ μειώθηκαν κατά 35,4%. Όσον αφορά τις εισαγωγές φυσικού αερίου, η χωρητικότητα μειώθηκε κάθε μήνα από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, φθάνοντας σε πτώση 15,2% τον Αύγουστο.
Η φθίνουσα ανάγκη της Κίνας για φυσικό αέριο έχει βοηθήσει άμεσα την Ευρώπη με τουλάχιστον έναν τρόπο: Κινεζικές, κρατικά ελεγχόμενες εταιρείες έχουν μακροχρόνιες συμβάσεις για τακτικές αποστολές διά θαλάσσης υγροποιημένου φυσικού αερίου χαμηλού κόστους από χώρες όπως το Κατάρ. Ωστόσο, οι κινεζικές εταιρείες έχουν μεταπωλήσει πρόσφατα πολλά από αυτά τα φορτία στην Ευρώπη αντί να τα παραλαμβάνουν οι ίδιες, είπε ο Yan Qin, αναλυτής ενέργειας όσον αφορά την Κίνα για τη Refinitiv, μια εταιρεία δεδομένων με έδρα το Λονδίνο.
Μαζί με τη μείωση των εισαγωγών πετρελαίου στην Κίνα και τα ευρύτερα σημάδια αδυναμίας στην παγκόσμια οικονομία, η επίδραση στις τιμές της ενέργειας είναι σημαντική. Οι παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου μειώνονται σταθερά από την κορύφωση τους στις αρχές Ιουνίου. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν επίσης μειωθεί από τα τέλη Αυγούστου.
Η ασθενής ζήτηση από την Κίνα συνέβαλε στη μείωση της τιμής του αργού πετρελαίου Brent, του διεθνούς σημείου αναφοράς, κάτω από τα 85 δολάρια το βαρέλι τις τελευταίες εβδομάδες, πριν ανακάμψει πάνω από τα 90 δολάρια αυτήν την εβδομάδα, καθώς ο OPEC Plus ετοιμαζόταν να δράσει.
Εάν η κατανάλωση στην Κίνας συνέχιζε στα προηγουμένως αναμενόμενα επίπεδα, «θα είχαμε παραμείνει τουλάχιστον στα υψηλά του Ιουνίου, επομένως θα είχαμε μείνει στα 120 ή 125 δολάρια» το βαρέλι, δήλωσε ο Saad Rahim, επικεφαλής οικονομολόγος του Trafigura Group, με έδρα τη Γενεύη. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Κίνας θα παραμείνουν αδύναμα τους επόμενους μήνες.
Η κινεζική κυβέρνηση ίσως σταδιακά να χαλαρώσει τους ελέγχους για την Covid μετά από το συνέδριο του Κομουνιστικού Κόμματος που ξεκινά στις 16 Οκτωβρίου. Επίσης, η Κίνα φαίνεται να αρχίζει να ξοδεύει περισσότερα για την κατασκευή δρόμων και άλλων υποδομών, κάτι που απαιτεί σημαντικό ντίζελ για εκσκαφείς και φορτηγά.
Ο Lin Boqiang, κοσμήτορας του Κινεζικού Ινστιτούτου Μελετών Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Xiamen, ανέφερε ότι με την πρόσφατη πτώση των τιμών του πετρελαίου, οι κινεζικές εταιρείες είναι ήδη πιο πρόθυμες να αναλάβουν τον οικονομικό κίνδυνο αγοράς μεγάλων ποσοτήτων αργού πετρελαίου για διύλιση σε βενζίνη, ντίζελ, καύσιμα για τζετ και για άλλα υλικά. Το μεγάλο δίλημμα για την Κίνα βρίσκεται τώρα στο πόσο μπορεί να βασιστεί στη Ρωσία για την ενέργεια.
Η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία ήταν οι μεγαλύτεροι προμηθευτές πετρελαίου της Κίνας τους πρώτους επτά μήνες του 2022, με την κάθε μία να προμηθεύει το ένα έκτο των εισαγωγών πετρελαίου της Κίνας, σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτου Πίτερσον για Διεθνή Οικονομικά. Η Ρωσία ήταν επίσης ο πέμπτος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Κίνας.
Η Κίνα έχει κλίνει προς τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ουκρανίας, απηχώντας τις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Ρωσίας, ενώ δεν υπονομεύει εμφανώς τις δυτικές κυρώσεις. Ωστόσο, έχει προσπαθήσει εδώ και καιρό να μην εξαρτάται υπερβολικά από έναν μόνο προμηθευτή ενέργειας και έχει δει την Ευρώπη να ανακατεύεται αφού η Ρωσία έκλεισε τις κάνουλες για τις παραδόσεις φυσικού αερίου.
Ο Vladimir Putin, ο Ρώσος πρόεδρος, ζήτησε να μεταφερθούν οι εξαγωγές της Ρωσίας από την Ευρώπη στην Ασία. Μια εβδομάδα πριν από τη σύνοδο κορυφής στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Putin είπε ότι είχαν συμφωνηθεί λεπτομέρειες για έναν νέο αγωγό που θα μεταφέρει το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της δυτικής Σιβηρίας και της Μογγολίας στην Κίνα. Αλλά όταν o ίδιος, ο Πρόεδρος Ukhnaagiin Khurelsukh της Μογγολίας και ο Xi Jinping, ο ηγέτης της Κίνας, συναντήθηκαν μια εβδομάδα αργότερα, η συμφωνία για τον αγωγό δεν ανακοινώθηκε, ούτε κάποια άλλη αποκαλύφθηκε δημόσια έκτοτε.
Η Gazprom, ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας, στη συνέχεια απέκλεισε τις ροές φυσικού αερίου προς την Κίνα μέσω ενός διαφορετικού αγωγού στην ανατολική Σιβηρία για περισσότερο από μία εβδομάδα, λέγοντας ότι χρειαζόταν συντήρηση. Αυτό έπληξε τη φήμη της Ρωσίας στην Κίνα ως προς την αξιοπιστία της, αλλά οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες ενέργειας έχουν την τάση να αποδέχονται ότι ο αγωγός χρειαζόταν επισκευές.
«Η Κίνα θα πρέπει να αποφύγει μια κατάσταση στην οποία η Ρωσία γίνεται η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών ορυκτών καυσίμων», δήλωσε ο Kevin Tu, σύμβουλος ενέργειας στο Πεκίνο και πρώην διευθυντής προγράμματος για την Κίνα στη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας στο Παρίσι. «Σε περίπτωση δραματικής προσαρμογής στις διεθνείς σχέσεις, μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ενεργειακή ασφάλεια της Κίνας».
