Προεδρικές εκλογές ΗΠΑ | Οριακό προβάδισμα Μπάιντεν επί του Τραμπ | Δημοσκόπηση Ipsos – Reuters

Ο Δημοκρατικός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει οριακό προβάδισμα ένταντι του Ρεπουμπλικάνου προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ ενόψει των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα δημοσκόπησης του ινστιτούτου Ipsos για λογαριασμό του Reuters, το 40% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων είπε πως θα ψήφιζε τον Τζο Μπάιντεν εάν οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ διεξάγονταν χθες (σ.σ. 30.04.2024), έναντι του 39% που θα ψήφιζε τον Ντόναλντ Τραμπ.

Το ποσοστό αυτό είναι μειωμένο από το προβάδισμα τεσσάρων μονάδων που είχε ο Μπάιντεν σε προηγούμενη δημοσκόπηση, που διενεργήθηκε από τις 4 έως τις 8 Απριλίου. Είναι αξιοσημείωτα εντός του περιθωρίου στατιστικού σφάλματος (±3%) για τους εγγεγραμμένους ψηφοφόρους, ενώ πολλοί Αμερικανοί παραμένουν αναποφάσιστοι έξι μήνες προτού ανοίξουν τα εκλογικά τμήματα.

ΗΠΑ | Το εκλογικό σύστημα ανάδειξης προέδρου | Πώς εκλέγεται ο Πρόεδρος των ΗΠΑ | Οδηγός

Το 28% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων είπε πως δεν έχει ακόμη επιλέξει ποιον θα ψηφίσει, τείνει να επιλέξει τρίτο, ή μπορεί να μην ψηφίσει καν.

Το 8% θα ψήφιζε τον Ρόμπερτ Κένεντι τον νεότερο, έναν αντιεμβολιαστή που κατεβαίνει ως ανεξάρτητος.

Με δεδομένο το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, οι εκλογές γενικά κρίνονται σε συγκεκριμένες διεκδικούμενες πολιτείες που επιλέγουν το εκλεκτορικό σώμα.

Οι μπελάδες του Τραμπ

Ενόψει της επαναληπτικής αναμέτρησης του Νοεμβρίου – της πρώτης έπειτα από 70 χρόνια – και οι δύο βασικοί διεκδικητές έχουν σημαντικές αδυναμίες. Ο Τραμπ σπατάλησε το μεγαλύτερο μέρος του Απριλίου σε δικαστική αίθουσα στο Μανχάταν, στο πλαίσιο της πρώτης από τις τέσσερις ποινικές δίκες που αντιμετωπίζει. Η συγκεκριμένη υπόθεση αφορά την κατηγορία πως συγκάλυψε πληρωμή σε πορνοστάρ για την εξαγορά της σιωπής της για σεξουαλική συνεύρεσή τους πριν από τις εκλογές του 2016. Προηγούμενες δημοσκοπήσεις έδειξαν πως οι ψηφοφόροι θεωρούν την υπόθεση σοβαρή. Ο Τραμπ δήλωσε αθώος και αρνείται πως συνευρέθηκε με την ηθοποιό.

Οι άλλες δίκες αφορούν κατηγορίες για την προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ για την ανατροπή του αποτελέσματος των εκλογών του 2020, στις οποίες ηττήθηκε από τον Τζο Μπάιντεν, και τον χειρισμό διαβαθμισμένων εγγράφων αφού αποχώρησε από την εξουσία το 2021. Ο Τραμπ δηλώνει αθώος σε όλες τις υποθέσεις.

Ο 81χρονος Μπάιντεν

Από την άλλη, η βασική αδυναμία του Μπάιντεν είναι οι ανησυχίες για την ηλικία του  – έχει «πατήσει» τα 81, ωστόσο ούτε ο αντίπαλός του διανύει ακριβώς την πρώτη του νιότη, είναι 77 ετών, ενώ μερίδα των ψηφοφόρων των Δημοκρατικών επικρίνει την ανεπιφύλακτη υποστήριξή του στο Ισραήλ στον πόλεμο εναντίον της Χαμάς, με εξαιρετικά βαρύ απολογισμό θυμάτων στις τάξεις των αμάχων στη Λωρίδα της Γάζας.

Η δημοσκόπηση σε δείγμα 856 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων σχεδιάστηκε ώστε να μπορεί με διάφορους τρόπους να δείξει την υποστήριξη στους δύο υποψήφιους. Οι περισσότεροι δείκτες κατατείνουν πως επίκειται αμφίρροπη αναμέτρηση.

Ο Τραμπ έχει προβάδισμα (2%) στο σύνολο του δείγματος, ο Μπάιντεν (1%) στους εγγεγραμμένους ψηφοφόρους. Οι πολίτες που είναι ήδη εγγεγραμμένοι θεωρείται πιο πιθανό να ψηφίσουν όντως.

Μόλις το 66% των πολιτών που είχαν δικαίωμα ψήφου συμμετείχαν στην αναμέτρηση του 2020, όταν επικράτησε ο Μπάιντεν.

Ο Τραμπ προηγείται μεταξύ των ανδρών (41% – 35%), ο Μπάιντεν μεταξύ των γυναικών (35% – 33%). Ο Ρεπουμπλικάνος προηγείται στις τάξεις των ψηφοφόρων που δεν έχουν πτυχίο πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, ο Δημοκρατικός στις τάξεις αυτών που έχουν.

Το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ – Πώς εκλέγεται ο Πρόεδρος των ΗΠΑ; Οδηγός 10 σημείων

Γι άλλη μια φορά θα διαβάσετε και θα δείτε χάρτες με τις πολιτείες και το πόσο σημαντική είναι η τάδε ή η δείνα πολιτεία για την τελική εκλογή. Για ποιο λόγο όμως κάποιες πολιτείες είναι ποιο σημαντικές από άλλες; Ποιο είναι το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ;

Πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είναι μια ομοσπονδιακή, συνταγματική δημοκρατία. Στην εκτελεστική εξουσία ηγείται ο πρόεδρος,που δρα ανεξάρτητα από το νομοθετικό σώμα.

Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Κογκρέσο που αποτελείται από την Γερουσία και την Βουλή των Αντιπροσώπων.

Η δικαστική εξουσία αποτελείται από το Ανώτατο δικαστήριο που σε συνεργασία με κατώτερα δικαστικά σώματα ασκούν την δικαστική εξουσία, βασισμένοι στο σύνταγμα της χώρας καθώς και σε επιμέρους νόμους και κανονισμούς.

Η δομή της εκτελεστικής εξουσίας αναλύεται στο σύνταγμα της χώρας.

Δύο κόμματα κυριαρχούν στα πολιτικά της χώρας μετά από τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο, το Δημοκρατικό και το Ρεπουμπλικανικό αν και υπάρχουν επιμέρους κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές.

Ποιος έχει δικαίωμα υποψηφιότητας για την Προεδρία;

Το αμερικανικό Σύνταγμα ορίζει ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ πρέπει να είναι τουλάχιστον 35 ετών, πολίτης των ΗΠΑ και γεννημένος εκεί. Η θητεία του είναι τετραετής, και έχει δικαίωμα επανεκλογής μόνο μία φορά.

Το αμερικανικό σύστημα εκλογής Προέδρου

Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν εκλέγεται απευθείας από το λαό, αλλά από το Σώμα των Εκλεκτόρων. Κάθε Πολιτεία έχει έναν προκαθορισμένο αριθμό εκλεκτόρων ο οποίος ορίζεται ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος της Πολιτείας. Έτσι οι Αμερικανοί πολίτες δεν ψηφίζουν πρόεδρο αλλά προεδρικό εκλέκτορα.

Συνολικά το σώμα των εκλεκτόρων απαρτίζεται από 538 εκλέκτορες. Εφαρμόζεται το πλειοψηφικό σύστημα για την εκλογή των εκλεκτόρων (πλην δύο πολιτειών). Αυτό σημαίνει πως ο νικητής υποψήφιος πρόεδρος που έχει διαφορά έστω και μιας ψήφου από τον αντίπαλό του, αποσπά το σύνολο των εκλεκτόρων της Πολιτείας. Για να γίνει ο υποψήφιος πρόεδρος ο εκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ, χρειάζεται να συγκεντρώσει 270 ψήφους μέσα στο Σώμα των Εκλεκτόρων.

Όπως αναφέραμε ποιο πάνω σε όλες τις πολιτείες, πλην δύο, ο υποψήφιος που εξασφαλίζει την πλειοψηφία των ψήφων παίρνει το σύνολο των εκλεκτόρων της πολιτείας. Στη Νεμπράσκα και στο Μέιν οι μεγάλοι εκλέκτορες κατανέμονται με αναλογικό σύστημα.

Πρακτικά λοιπόν οι Αμερικανοί πολίτες δεν ψηφίζουν πρόεδρο αλλά προεδρικό εκλέκτορα.

Οι εκλέκτορες ψηφίζουν πάντα ό, τι ψηφίζει η Πολιτεία τους;

Η γρήγορη απάντηση είναι, σχεδόν ναι. Οι εκλέκτορες ορίζονται από τα κόμματα, αλλά μόνο σε 24 Πολιτείες είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν την εντολή των συμπολιτών τους. Στις άλλες δεν απαγορεύεται να παρακάμψουν την λαϊκή εντολή, ωστόσο αυτό έχει συμβεί ελάχιστες φορές.

Αν λοιπόν μία πολιτεία στηρίξει Δημοκρατικούς με τη λαική ψήφο, οι εκλέκτορες θα ψηφίσουν τον Δημοκρατικό υποψήφιο. Ένα στοιχείο που αξίζει να παραθέσουμε είναι πως στα περίπου 210 χρόνια λειτουργίας του συστήματος αυτού, και επί 18.000 περίπου εκλεγέντων εκλεκτόρων, μόλις 9 δεν τήρησαν την προεκλογική δέσμευση.

Υπάρχει περίπτωση να μη συγκεντρώσει ένας υποψήφιος τους 270 εκλέκτορες;

Υπάρχει τέτοια περίπτωση ωστόσο είναι εξαιρετικά σπάνια. Σε αυτή την περίπτωση η Βουλή των Αντιπροσώπων αποφασίζει το ποιος θα είναι πρόεδρος. Αυτό συνέβη στις εκλογές του 1800 και του 1824.

Οι πολιτείες-κλειδιά

Είναι κάποιες πολιτείες που παίζουν ξεχωριστό ρόλο και για αυτό το λόγο οι υποψήφιοι κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ρίχνουν σε αυτές μεγαλύτερο βάρος. Οι λεγόμενες πολιτείες-κλειδιά είναι η Φλόριδα, η Πενσιλβανία, το Οχάιο, η Βόρεια Καρολίνα, η Βιρτζίνια, το Ουισκόνσιν, το Κολοράντο, η Αϊόβα, η Νεβάδα και το Νιου Χάμσαϊρ.

Ένα ιστορικό αξιοπρόσεκτο δεδομένο είναι πως το Οχάιο έχει τη φήμη της πολιτείας που εκλέγει πρόεδρο. Η τελευταία φορά που ψήφισε κάποιον που δεν βγήκε πρόεδρος ήταν το 1960. Είχε βγει ο Κένεντι, με το Οχάιο να έχει ψηφίσει Νίξον.

Οι αμφιταλαντευόμενες πολιτείες (swing states)

Από τις 10 πολιτείες κλειδιά κάποιες στηρίζουν παραδοσιακά το ένα ή το άλλο κόμμα. Οι πολιτείες που κρίνουν ουσιαστικά το αποτέλεσμα είναι αυτές που δεν βγάζουν παραδοσιακά κάποιο συγκεκριμένο κόμμα. Αυτές είναι το Οχάιο, το Κολοράντο, η Αϊόβα, η Νεβάδα, το Νιου Χάμσαϊρ, η Βιρτζίνια και η Φλόριδα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι εκλογές του 2000, όταν η Φλόριντα με τους 29 εκλέκτορές της ψήφισε υπέρ του Τζορτζ Μπους του νεότερου, παρ’ όλο που σε εθνικό επίπεδο είχε ηττηθεί.

Γιατί δημιουργήθηκε ένα τόσο πολύπλοκο σύστημα; Ποια είναι τα μειονεκτήματα και ποια τα πλεονεκτήματα;

Το σύστημα αυτό επιβιώνει κυρίως λόγω της ιστορικότητας του και επειδή θεωρείται πως αντικατοπτρίζει την λαϊκή βούληση.

Τα μεγάλο μειονέκτημα είναι ότι επειδή σε κάποιες Πολιτείες το αποτέλεσμα είναι βέβαιο οι υποψήφιοι δεν κάνουν προεκλογικό αγώνα και οι πολίτες δεν έχουν διάθεση συμμετοχής.

Το πλεονέκτημα είναι πως προβλέπεται ειδικό βάρος στις μικρότερες Πολιτείες, κάτι που αποτελεί βασική αξία για το αμερικανικό Σύνταγμα. Επί παραδείγματι η Καλιφόρνια, διαθέτει το 12,03% του πληθυσμού των ΗΠΑ ενώ στο Σώμα των Εκλεκτόρων οι 55 ψήφοι της αντιπροσωπεύουν το 10,22% του συνόλου κάτι που κάνει το σύστημα πιο δημοκρατικό.

Οι ιστορικοί λόγοι επιλογής του συστήματος αυτού

Όταν συστάθηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά την Αμερικανική επανάσταση του 1776, η κάθε Πολιτεία διαφύλασσε με ζήλο τα δικαιώματά της στην Ομοσπονδία. Οι συντάκτες του Συντάγματος του 1787 απέρριψαν ως λύση την εκλογή του προέδρου από το Κογκρέσο επικαλούμενοι την αρχή διάκρισης των εξουσιών. Τότε τα πολιτικά κόμματα θεωρούνταν ύποπτα και η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας επίφοβη, γιατί οι μεγάλες σε πληθυσμό πολιτείες θα ηγεμόνευαν πολιτικά των μικρότερων.

Η αρχική ιδέα ήταν ότι το Σώμα των Εκλεκτόρων θα απαρτιζόταν μόνο από τους επιφανείς πολίτες τού κάθε συστατικού ”κράτους” της Ομοσπονδίας. Αυτό θεωρείται σήμερα το μεγαλύτερο μειονέκτημα του συστήματος, γιατί ο πρόεδρος δεν εκλέγεται από το λαό, αλλά από τους «επιφανείς πολίτες» που είναι οι εκλέκτορες.

Με αυτό το σύστημα ο πρόεδρος δεν χρειάζεται να συγκεντρώσει την πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου.