Ο Άρειος Πάγος, ο νόμος των funds και δεκάδες χαμένα δισ. για το Δημόσιο | Η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου στην ιστορία του ελληνικού κράτους
Τα κόκκινα δάνεια, δηλαδή δάνεια που δεν εξυπηρετούνται, δεν αποπληρώνονται, απασχολούν τη χώρα από την αρχή της οικονομικής κρίσης, πριν από πάνω από μία δεκαετία. Με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια αυξήθηκαν από 5,4% τον Δεκέμβριο του 2008 σε 44,5% τον Δεκέμβριο του 2018. Μεσολάβησαν τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, με το σύνολο πλέον του τότε ευρωπαϊκού κατεστημένου να παραδέχεται αργότερα ότι «οι τράπεζες σώθηκαν εις βάρος των φορολογούμενων».
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Η πλήρης αλήθεια βέβαια εδώ, είναι ότι εις βάρος των ελλήνων φορολογούμενων σώθηκαν οι γερμανικές, γαλλικές και ολλανδικές τράπεζες, που κατά τη διάρκεια του πρώτου μνημονίου περιόρισαν αποφασιστικά την έκθεσή τους στις ελληνικές τράπεζες, παρά τις υποσχέσεις τότε των εκπροσώπων τους στο ΔΝΤ.
Έπρεπε οι τράπεζες να απαλλαχθούν από το ιδιωτικό χρέος. Για τι ποσό μιλάμε;
Έχουμε να κάνουμε με 110 δισεκατομμύρια ιδιωτικού τραπεζικού χρέους το οποίο έχει μεταβιβαστεί. Έχει φύγει από τις τράπεζες και έχει πουληθεί σε εταιρείες του εξωτερικού.
Πού πήγαν αυτά τα χρέη;
Μέσα από το σχέδιο Ηρακλής, ένα νομοθέτημα του 2019, το Ελληνικό Δημόσιο ήρθε και εγγυήθηκε 19 δισεκατομμύρια ευρώ προκειμένου να εξέλθουν από το τραπεζικό σύστημα τα κόκκινα δάνεια, να πωληθούν.
Τιτλοποιήθηκαν και πουλήθηκαν σε εταιρείες – κελύφη, σε εταιρείες οι οποίες υπάρχουν μόνο στα συρτάρια στο εξωτερικό. Είναι κάποιοι τίτλοι σε κάποια συρτάρια. Kλήθηκαν να διαπραγματευθούν και να εισπράξουν αυτές τις απαιτήσεις οι περίφημες εταιρείες διαχείρισης οι οποίες εδρεύουν στην Ελλάδα.
Μέσω του Ηρακλή (και με την πίεση των δανειστών ) το ελληνικό Δημόσιο δέχθηκε οι μεταβιβάσεις των απαιτήσεων να γίνουν με έναν παλαιό νόμο, με έναν νόμο του 2003, που αυτός ο νόμος υπηρετούσε τότε άλλους σκοπούς.
Ο νόμος του 2003, ο νόμος του 2015 και ο «νόμος των funds»
Εύλογα τίθεται ένα ερώτημα. Πώς γίνεται, η πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου να αφορά έναν νόμο του 2003; Ειδικά όταν, όπως είναι γνωστό, υπήρξε νόμος του τρίτου μνημονίου, ο 4354/2015, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, που επέτρεψε τις πωλήσεις των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες σε κερδοσκοπικά funds, έναντι ευτελούς αξίας.
Σε ανακοίνωσή της, η Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή, αναφέρει:
«το πρόβλημα από νομικής πλευράς, είναι ότι υπάρχουν δύο παράλληλα νομικά πλαίσια για την μεταβίβαση απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις: ο παλιότερος νόμος 3156/2003 και ο νεότερος νόμος 4354/2015 που έχουν διαφορετικές προβλέψεις. Ο νεότερος νόμος, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στο πλαίσιο της μνημονιακής συνθηκολόγησης του 2015, δεν αντικατέστησε, ούτε τροποποίησε τον παλιότερο, με συνέπεια να δημιουργηθούν δύο παράλληλα πλαίσια.
Οι περισσότερες μεταβιβάσεις, συνέχισαν να γίνονται με τις διατάξεις του παλιότερου νόμου 3156/2003 (εταιρείες ειδικού σκοπού του άρθρου 10), καθώς σε αυτόν δεν προβλέπονταν ούτε καν οι ελάχιστες προστατευτικές ρυθμίσεις που περιλαμβάνει ο νεότερος ν. 4354/2015 (συγκεκριμένα η υποχρέωση του fund να υποβάλλει πρόταση για ρύθμιση στον δανειολήπτη πριν προχωρήσει σε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης).
Συνεπώς τα funds προτίμησαν τον ν. 3156/2003 γιατί τους άφηνε τα χέρια ελεύθερα να προχωρήσουν απευθείας σε αναγκαστική εκτέλεση αν το ήθελαν. Το πρόβλημα ωστόσο, προέκυψε στο γεγονός ότι ο ν. 3156/2003 δεν προέβλεπε ρητά την ενεργητική νομιμοποίηση τρίτου, δηλαδή πέραν του δικαιούχου της απαίτησης να ενεργεί ως διάδικος»
Το σχέδιο ΗΡΑΚΛΗΣ, ουσιαστικά η σφραγίδα της κυβέρνησης, ήρθε να νομιμοποιήσει την δυνατότητα των τραπεζών και των funds να ξεφύγουν από το νόμο του 2015, να πάρουν τα θετικά πράγματα του νόμου του 2003 και να προσέρχονται στο δικαστήριο και να ζητούν να νομιμοποιηθούν ώστε να κάνουν πράξεις εκτέλεσης.
Ποια ήταν η ιδιαιτερότητα του νόμου του 2003;
Ενώ ο νόμος του 2003 είχε όλα αυτά τα θετικά για τα συμφέροντα των funds, έλειπε ένα πράγμα.
Η δυνατότητά τους, η νομιμοποίησή τους, να εισπράξουν αναγκαστικά την οφειλή. Να κάνουν κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
Αυτό το έδινε ο νόμος του 2015.
Με όλες τις άλλες όμως προβλέψεις και πρόνοιες. Επιχείρησαν λοιπόν όλο αυτό το διάστημα, να διαπλάσουν ένα νέο πλέγμα ρυθμίσεων, δηλαδή να πάρουν από δύο διαφορετικούς νόμους τα θετικά, τα ευνοικά γι’ αυτούς και να φτιάξουν ένα τρίτο σύστημα πώλησης δανείων.
Ο Άρειος Πάγος, με πλειοψηφία 56-9, νομιμοποίησε αυτήν την κατάσταση. Σε μόλις 8 ημέρες (γενικά πρωτοφανής ταχύτητα έκδοσης απόφασης για τα δεδομένα του Αρείου Πάγου) . Μάλιστα η εισαγγελία του Αρείου Πάγου, έκανε τοποθέτηση υπέρ των funds. Ο Ισίδωρος Ντογιάκος δεν εμφανίστηκε, τη σχετική εισήγηση έκανε αντιεισαγγελέας.
Κατάφεραν οι δικαστές να διαβάσουν μέσα σε 8 μέρες χιλιάδες εγγράφων δικογραφίας και πολλά υπομνήματα; Δεν κατατέθηκαν απλά μελέτες, κατατέθηκαν και χιλιάδες έγγραφα, με τους ισχυρισμούς και τις απόψεις όλων των πλευρών.
Αν βάλουμε στην εξίσωση το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα του Μανώλη Κοττάκη στην «Εστία» που αναφέρει πρωτοφανείς και άκρως πολιτικούς διαλόγους μέσα στην Άρειο Πάγο, ώστε να ασκηθεί πίεση υπέρ των πλειστηριασμών, μάλλον η απόφαση ήταν προδιαγεγραμμένη. Εξ ου και η ταχύτητα με την οποία ελήφθη.
Να τονίσουμε πως εντύπωση προκαλεί και η άμεση διαρροή της απόφασης καθώς αυτή τη στιγμή δεν έχει ανακοινωθεί επισήμως. Ωστόσο ξέρουμε ακόμα και τα ονόματα των μειοψηφούντων δικαστών.
Για ποιο λόγο υπήρξε η διαρροή;
Κάποιοι ισχυρίζονται πως είναι για να δώσει ένα σήμα στα δικαστήρια που δικάζουν ανακοπές κατά πλειστηριασμών και κατασχέσεων, ότι αυτός ο λόγος ανακοπής πλέον έχει κριθεί αμετάκλητα από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου.
Απώλεια 58 δισ. για το Δημόσιο, σύμφωνα με μελέτη που κατέθεσε ο ΔΣΑ στον Άρειο Πάγο
Η απόφαση του Αρειου Πάγου έχει δύο σκέλη.
Το ένα είναι φυσικά η απειλή για τους 700.000 δανειολήπτες.
Το δεύτερο είναι ότι, κάνοντας χρήση του νόμου του 2003, τα funds απαλλάσσονται από κάθε πιθανό φόρο. Μελέτη που κατέθεσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών στον Άρειο Πάγο εκτιμάει την απώλεια εσόδων του Δημοσίου σε 58 δισ. ευρώ. Το ανέφερε ο Πρόεδρος του ΔΣΑ, Δημήτρης Βερβεσός, σε πρόσφατες εμφανίσεις του.
Το ανέφερε επίσης, η Λούκα Κατσέλη, πρώην Υπουργός, πρώην Πρόεδρος της Ένωσης Τραπεζών Ελλάδας και πρώην πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας: «το ελληνικό δημόσιο εξ αιτίας της εφαρμογής του Ν3156/2003 που προέβλεπε 14 απαλλαγές απο φόρους και τέλη χάνει έσοδα περίπου 59 δις.Αυτός ήταν άλλωστε κι ενας απο τους λόγους που οι εταιρείες διαχειρισης απαιτήσεων έκαναν χρήση του νομου αυτού και οχι του Ν 4354/2015»
Ο Δημήτρης Λυρίτσης, μέλος του Δ.Σ. του ΔΣΑ, σε μία εκτενή συζήτηση στο TPP εξηγεί:
«Το αντικείμενο πάντως της συζήτησης της δίκης του Αρείου Πάγου είχε και ένα δεύτερο σκέλος, θα έλεγα πολύ σημαντικό όχι μόνο για τους δανειολήπτες, για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αποκαλύφθηκε ότι οι μεταβιβάσεις των κόκκινων δανείων που έγινα με το νόμο κατά βάση του 2003, έναν παλαιό νόμο, αντί με έναν πιο πρόσφατο του 2015, δημιούργησαν απώλεια εσόδων υπολογισμένη για το ελληνικό δημόσιο, 58 δισεκατομμύρια ευρώ.
Γιατί ο νόμος του 2003 προέβλεψε πλήρη ατέλεια έμμεσων ή άμεσων φόρων, ΦΠΑ, τελών χαρτοσήμου για τις μεταβιβάσεις αυτές, για την διαχείριση των απαιτήσεων, για την αναμεταβίβασή τους.
Εμείς ως Δικηγορικός Σύλλογος της Αθήνας επειδή παρασταθήκαμε στη δίκη και παρεμβήκαμε υπέρ των οφειλετών, ετοιμάσαμε και μία τεχνική έκθεση. Μία πραγματογνωμοσύνη. Από την οποία προκύπτουν τα ποσά τα οποία σας περιγράφω.
Δεν είναι μόνο λοιπόν ο κίνδυνος απώλειας των περιουσιών με τους πλειστηριασμούς, δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το ελληνικό δημόσιο ήρθε και εγγυήθηκε γι’ αυτές τις πράξεις κατά 19 δις, δηλαδή έβαλε στην πλάτη του Έλληνα φορολογούμενου άλλα 19 δισεκατομμύρια, δέχθηκε να απωλέσει να υποστεί και μία ζημία της τάξης των 58 δις, επιτρέποντας μέσα από το σχέδιο «Ηρακλής» οι μεταβιβάσεις των απαιτήσεων να γίνουν με έναν παλαιό νόμο, με έναν νόμο του 2003, που αυτός ο νόμος υπηρετούσε τότε άλλους σκοπούς.
Σε διευκρινιστική ερώτηση, σχετικά με το ύψος αυτού του ποσού, που ακούγεται τεράστιο, ανέφερε
«Δεν το λέω εγώ. Το έχουνε πει οι οικονομολόγοι μας, οι οποίοι ανέλυσαν οικονομικά τα δεδομένα και κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα. Θα σας το εξηγήσω, ίσως γίνει κατανοητό. Το λέει με μεγάλη απλότητα ο νόμος του 2015. Οι πράξεις πώλησης υπόκεινται σε φόρο ως προς την πράξη, οι πράξεις διαχείρισης των απαιτήσεων υπόκεινται σε φόρο, η κάθε πράξη μεταβίβασης και διαχείρισης υπόκεινται σε ΦΠΑ, οι πράξεις πώλησης χωρούν μεταπώληση ή επιστροφή τους, άρα νέα επιβολή φόρου, η κάθε πράξη έχει μία σειρά επιβολής τελών, π.χ. τέλη χαρτοσήμου, δηλαδή για τη σύνταξη της σύμβασης, τα οποία έχουν αναλυτικά υπολογιστεί και έχουν υπολογιστεί σε αυτό το ποσό.
Η δε μελέτη αυτή νομίζω το επόμενο διάστημα, έχουμε αποφασίσει να την δημοσιοποιήσουμε κιόλας για να γίνει κατανοητό και για να μην υπάρξει και οποιαδήποτε παρερμηνεία αλλά και να ελεγχθεί η συγκεκριμένη μελέτη και από ειδικότερους από μένα ανθρώπους»
«Αυτά τα 58 δισεκατομμύρια ευρώ, εάν τα είχαμε εξασφαλίσει, θα μπορούσαμε σήμερα να μιλούμε για τη δυνατότητα να κάνουμε θετικές ενεργητικές πολιτικές, π.χ. για τους ενήμερους δανειολήπτες, λέω ένα παράδειγμα που σήμερα βλέπουν ότι αυξάνεται συντριπτικά η δόση του δανείου τους, στο να μπορέσουμε να τους επιχορηγήσουμε ή να τους επιδοτήσουμε ως προς την εξυπηρέτηση αυτής της δόσης. Θα μπορούσανε να δαπανηθούν για πολιτικές προστασίας της πρώτης κατοικίας. Είναι χρήματα τα οποία έχει χάσει το ελληνικό δημόσιο» ανέφερε επίσης.
Τι γίνεται τώρα και στο άμεσο μέλλον
Υπάρχει μία σειρά από προβλήματα.
- Το ένα είναι πως οι πολίτες είναι απροστάτευτοι και οι ρυθμίσεις πολλές φορές δυσθεώρητες.
- Το δεύτερο είναι ότι επικρατεί πλήρης αδιαφάνεια.
- Το τρίτο ότι όλες οι «φιλολαϊκές» ρυθμίσες που διαφημίστηκαν τόσα χρόνια, ήταν απλώς για τη βιτρίνα.
- Το τελευταίο είναι ότι τα επιτόκια ανεβαίνουν.
Aς σταθούμε λίγο στο τελευταίο ζήτημα.
Έχουμε μία εκρηκτική αύξηση των επιτοκίων εξυπηρέτησης των δανείων που έρχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ηδη μέσα σε ένα πεντάμηνο έχουμε 2,5 μονάδες αύξηση και αναμένουμε και τον επόμενο μήνα να αυξηθούν τα επιτόκια.
Αυτό, σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθωρισμού, δηλαδή την ακρίβεια, άρα την μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, δημιουργεί τον κίνδυνο της δημιουργίας μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων.
Εάν έχουμε αυτή την δημιουργία των κόκκινων δανείων, προφανώς θα κινδυνέψουν και σπίτια των ανθρώπων που σήμερα εξυπηρετούν τα χρέη τους και δεν θα μπορούν στο μέλλον. Θα κινδυνέψουν και αυτών οι κατοικίες γιατί και αυτά μόλις κοκκινήσουν αμέσως θα πωληθούν, θα φύγουν δηλαδή από το τραπεζικό σύστημα, θα πάνε στα funds, και τα οποία νομιμοποιούνται σήμερα να προβαίνουν σε διαδικασίες εκτέλεσης.
Το πρόβλημα δηλαδή δεν αφορά μόνο τα μέχρι σήμερα δάνεια αλλά κι αυτά που (σχεδόν σίγουρα) θα κοκκινήσουν στο μέλλον.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα. Για ένα στεγαστικό δάνειο 150.000 ευρώ, το οποίο ήταν αποπληρωτέο σε 30 χρόνια, η δόση πριν την έναρξη της αύξησης των επιτοκίων ήταν στα 500 ευρώ και σήμερα ανέρχεται στα 750 ευρώ.
Αυτά τα 750 θα γίνουν 800 ευρώ. Σκεφτείτε και τη γενικότερη ακρίβεια που ζει ο πολίτης. Σίγουρα κάποιοι δανειολήπτες που τώρα είναι εντάξει στις δόσεις τους ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΟΥΝ να ανταποκριθούν.
Ο κοινωνικός αυτοματισμός
Πίσω από τον διαχωρισμό σε «αυτούς που ρυθμίζουν» και αυτούς «που δεν το κάνουν» δηλαδή τους «κακοπληρωτές», κρύβεται μία προσπάθεια κοινωνικού αυτοματισμού που . Τα προηγούμενα χρόνια χαρακτηρίστηκαν συλλήβδην ως στρατηγικοί κακοπληρωτές οι άνθρωποι οι οποίοι φτάσανε σε ένα τέλμα και δεν μπόρεσαν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους.
Αυτό το οποίο ξεχνάμε πολύ γρήγορα είναι ότι η χώρα διήλθε μιας υπερδεκαετούς κρίσης μέσα από την οποία τα νοικοκυριά απώλεσαν περίπου το 35% μεσοσταθμικά του εισοδήματός τους. Ταυτόχρονα έχουμε μία χώρα με τον υψηλότερο δείκτη ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, το 70%.
Αυτό σημαίνει πως ο πλούτος ο οποίος παρήχθη στο παρελθόν από τα νοικοκυριά επενδύθηκε στα ακίνητα. Επίσης έχουμε το μεγαλύτερο ιδιωτικό χρέος στην Ευρώπη.
Η εξίσωση αυτών των τριών δεδομένων οδηγεί ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο.
Πίσω από την εξίσωση πραγματικών (και λίγων) μπαταχτσήδων και δανειοληπτών με πραγματική αδυναμία αποπληρωμής κρύβεται η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρόβλημα.
Αυτή την αδυναμία αντιμετώπισής του την καλύπτει το πολιτικό σύστημα με κοινωνικό αυτοματισμό.
Η πραγματικότητα λέει ότι χρειάζεται άμεσα, σοβαρό και ξεκάθαρο σχέδιο για το ιδιωτικό χρέος και όχι «μπαλώματα». Κάθε κυβέρνηση, προσπάθησε, με κάποιον τρόπο να καθυστερήσει τη λήψη ουσιαστικών αποφάσεων για να μην γίνει κοινωνικός ξεσηκωμός την ώρα της διακυβέρνησής της. Ένα απλό πρόγραμμα νέων ρυθμίσεων, που θα ματώνουν οι πολίτες για να είναι «συνεπείς», θα είναι απλά μία παρηγοριά στον άρρωστο.
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές φαίνεται πως αυτό θα γίνει ξανά.
Έχουμε μία τεράστια αναδιανομή πλούτου, από κάτω προς τα πάνω
Τι περιγράφουμε τόση ώρα; Μία τεράστια αναδιανομή πλούτου, από κάτω προς τα πάνω, όπως σχολίασε η Λούκα Κατσέλη. Όλη αυτήν την περίοδο από το Καστελόριζο του Γιώργου Παπανδρέου είναι σε εξέλιξη η μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου στην ιστορία του ελληνικού κράτους. Από τη μία η πώληση των δανείων, από την άλλη οι πλειστηριασμοί, όπου περιουσίες, αλλάζουν χέρια σε πολύ μικρότερη από τη πραγματική τους αξία.
Καθημερινά χάνονται ακίνητα, χάνονται σπίτια. Κάποια στιγμή όμως όλο αυτό θα γίνει ποτάμι. Έχουμε βιώσει αντίστοιχες καταστάσεις, όχι εδώ, στην Ιρλανδία, στην Ισπανία, στα πρώτα χρόνια της κρίσης και τότε, ένα ποτάμι κόσμου ανέτρεψε καταστάσεις. Βεβαία εκεί δεν είχε δημιουργηθεί κοινωνικός αυτοματισμός, όπως περιγράψαμε πιο πάνω.
Πρέπει να ενσκύψουν στο πρόβλημα οι κυβερνώντες. Έχουμε τον ελέφαντα στο δωμάτιο, το ιδιωτικό χρέος μπορεί να ανατινάξει την ελληνική οικονομία. Μην κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε.