ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 03/09/2020 : Τις διαδικασίες για μια συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ και με την Αλβανία επισπεύδει η κυβέρνηση, συνεχίζοντας τη διπλωματική αντεπίθεση που έχει ήδη οδηγήσει στον καθορισμό θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, θα επισκεφθεί σύντομα τα Τίρανα για συνομιλίες, χωρίς όμως προς το παρόν να έχει καθοριστεί ημερομηνία. Οι δίαυλοι με την αλβανική κυβέρνηση, πάντως, είναι ανοικτοί.
Με την Ελλάδα να καταλήγει σε συμφωνία με την Ιταλία, για την οριοθέτηση ΑΟΖ, φαίνεται πως σειρά έχουν Αλβανία κι Αίγυπτος. Αν το θέμα της Αιγύπτου είναι πιο επίκαιρο (κι επείγον) λόγω των εξελίξεων στη Λιβύη, αυτό δε σημαίνει πως το θέμα της Αλβανίας πρέπει να καθυστερήσει κι άλλο.
Φυσικά δεν είναι νέο το θέμα αυτό, άλλωστε και στο παρελθόν υπήρχε συμφωνία που κατέπεσε με ευθύνη των Αλβανών, ωστόσο το ενδιαφέρον για έρευνες υδρογονανθράκων στα οικόπεδα 1 και 2 του Ιονίου έχουν αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον.
Η προϊστορία
Τον Απρίλιο του 2009 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής και η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη υπέγραψαν στην Αλβανία τη συμφωνία για την ΑΟΖ και τα θαλάσσια σύνορα. Ο κ. Καραμανλής, μετά την υπογραφή της συμφωνίας μίλησε στο Κοινοβούλιο της γειτονικής χώρας. Με βάση τη συμφωνία, οριοθετείτο η υφαλοκρηπίδα και οι άλλες θαλάσσιες ζώνες, τις οποίες δικαιούνται οι δύο χώρες, βάσει των διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου. Η συμφωνία βασίστηκε, όπως δήλωναν τότε οι επικεφαλής των δύο κρατών, στις διατάξεις της Συμβάσεως του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θαλάσσης και στην αρχή της λεγομένης «μέσης γραμμής».
Με αυτό τον τρόπο, όμως, η συμφωνία δημιουργούσε όμως ένα… κακό προηγούμενο για την Τουρκία, καθώς έδινε πλήρη δικαιώματα στα ελληνικά νησιά, η δε οριοθέτηση βάσει της «μέσης γραμμής» είναι κάτι που η Τουρκία διαχρονικά αντιπαλεύει. Έτσι, άσκησε πιέσεις στην Αλβανία για να την ακυρώσει, και τελικά τα κατάφερε: Μετά από δύο μήνες, και μετά τις εκλογές στη γειτονική χώρα, η αντιπολίτευση έστειλε τη Συμφωνία στο Αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο την ακύρωσε ισχυριζόμενο ότι ήταν ετεροβαρής.
Το Μάιο του 2015 τη στιγμή που βρισκόταν σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο, η Αλβανία με ρηματική διακοίνωση προς το Υπουργείο Εξωτερικών, αμφισβητούσε την οριοθέτηση της ΑΟΖ στα θαλάσσια σύνορά μας. Ζητούσε μάλιστα να μην επιτραπεί η έρευνα στο οικόπεδο 1 ισχυριζόμενη ότι αυτό καταλαμβάνει μέρος της Αλβανικής υφαλοκρηπίδας.
Ήδη κινήσεις είχαν γίνει στο παρασκήνιο το 2018 για νέα συμφωνία, οι οποίες ωστόσο πάγωσαν εκ νέου με την αλλαγή κυβέρνησης στην Ελλάδα το 2019, για να αναζωπυρωθούν τον χειμώνα και να καθυστερούν και λόγω του covid-19 και λόγω της έξαρσης των ακραίων φωνών στην Αλβανία.
Το όραμα της Μεγάλης Αλβανίας
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το όραμα της Μεγάλης Αλβανίας ήταν και είναι ζωντανό στη συνείδηση πολλών Αλβανών κάτι που αποτελεί παράγοντα σε κάθε διπλωματική κίνηση.
Οι σημερινές διεκδικήσεις των Αλβανών ήρθαν στην επιφάνεια πρώτη φορά το 1878 με τη Λίγκα του Πρίζρεν. Η οργάνωση ιδρύθηκε με στόχο την δημιουργία της Αλβανίας και την ενσωμάτωση των περιοχών που κατοικούνταν από Αλβανούς και που τις θεωρούσαν δικές τους. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Αλβανοί ξεκίνησαν να αποδίδουν τις ρίζες τους στους αρχαίους Ιλλυριούς.
Οι διεκδικήσεις τους βρέθηκαν στο τραπέζι στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν το 1912 οι Αλβανοί ζήτησαν ανεξαρτησία με τη βοήθεια της Αυστροουγγαρίας και της Ιταλίας, οι οποίες απέβλεπαν στο να μη βρουν έξοδο η Σερβία και η Ελλάδα στην Αδριατική θάλασσα. Η ανεξαρτησία της Αλβανίας υπογράφηκε στις 29 Ιουλίου το 1913 από τη Διάσκεψη του Λονδίνου και έγινε πραγματικότητα, με το νεοσυσταθέν κράτος να έχει τα σημερινά σύνορα.
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Ελλάδα, που κατάφεραν να επικρατήσουν της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, διεκδικούσαν μεταξύ άλλων και εδάφη που ανήκουν σήμερα στην Αλβανία. Με το τέλος του πολέμου και μετά την υπογραφή συνθηκών, έμεναν περίπου οι μισοί Αλβανοί εκτός των συνόρων της νεοσύστατης Αλβανίας. Σε αυτό το σημείο, ζητήματα που αφορούσαν αναθεώρηση εδαφών είχαν γίνει πλέον δημοφιλή ανάμεσα στους Αλβανούς .
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιβλήθηκε καθεστώς στην Αλβανία φιλικά προσκείμενο στις Δυνάμεις του Άξονα. Σε αυτήν την περίοδο, η Αλβανία έλαβε αρκετά εδάφη που διεκδικούσε από τη Γιουγκοσλαβία, το Κόσοβο και άλλες περιοχές της νότιας Σερβίας, δυτικά κομμάτια της Βόρειας Μακεδονίας και άλλα εδάφη από το Μαυροβούνιο. Το καθεστώς αυτό, με τη σύμφωνη γνώμη της Ιταλίας, ζητούσε να ενώσει με την Αλβανία επιπλέον και κομμάτια της βορειοδυτικής Ελλάδας (τα οποία είναι γνωστά και ως Τσαμουριά στους Αλβανούς), το σχέδιο όμως δεν έγινε αποδεκτό από τη Γερμανία.
Το αλβανικό κομμουνιστικό κόμμα του Ενβέρ Χότζα από την άλλη οργάνωσε ανταρτοπόλεμο κατά του επιβληθέντος καθεστώτος με σκοπό να επαναφέρει την Αλβανία στα προηγούμενα σύνορά της, μετά από συνεννόηση με τον Τίτο.
Με την απελευθέρωση της Αλβανίας από τον Άξονα το Νοέμβρη του 1944, η τότε Μεγάλη Αλβανία είχε γίνει παρελθόν. Η Ελλάδα περίπου την ίδια περίοδο έδιωξε τους περισσότερους μουσουλμάνους Αλβανούς Τσάμηδες που είχε στην Ήπειρο, από τους οποίους ένα μέρος είχε συνεργαστεί με τους Γερμανούς και διέπραξαν εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων στη Θεσπρωτία.
Αργότερα, με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008, μερίδα των Αλβανών και Κοσοβάρων πολιτικών ξεκίνησαν συζητήσεις για την προσάρτηση του κρατιδίου στην Αλβανία. Ωστόσο, αυτή η ιδέα δεν ήταν σύμφωνη προς στα σχέδια της Δύσης που ήθελε το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος. Στις κοσοβάρικες εκλογές του 2010-2011, η ιδέα της ένωσης με την Αλβανίας προωθήθηκε από το κόμμα Vetëvendosje! (στα ελληνικά αυτο-προσδιορισμός).
Το 2012, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμόπουλος ακύρωσε τη συμμετοχή του στην επέτειο των Τιράνων για την ανεξαρτησία της Αλβανίας, έπειτα από σχόλιο του τότε Αλβανού πρωθυπουργού Σαλί Μπερίσα. Ο Μπερίσα δήλωσε ότι η Αλβανία φτάνει ‘από την Πρέβεζα μέχρι το Πρέσεβο, από τα Σκόπια μέχρι την Ποντγκόριτσα’.
Αξίζει να τονιστεί πως σύμφωνα με δημοσκόπηση, το 62% των Αλβανών στην Αλβανία υποστηρίζουν την ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας. Τα αποτελέσματα της ίδιας δημοσκόπησης έδειξαν επίσης ότι υποστηρίζεται από το 81% των Κοσοβάρων Αλβανών και το 51.9% των Αλβανών των Σκοπίων.
Εν κατακλείδι κάθε κίνηση που μπορεί να βοηθήσει στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αλβανία πρέπει να είναι καλοδεχούμενη. Εύκολη υπόθεση όμως δεν είναι.
Τώρα που κατά πως φαίνεται με την Ιταλία καταλήξαμε σε συμφωνία, φαίνεται πως ανοίγει ο δρόμος με την Αλβανία.
