Η ιστορική σημασία του Άμστερνταμ για τον παγκόσμιο καπιταλισμό είναι δύσκολο να περιγραφεί. Αποτέλεσε τον τόπο δημιουργίας της έννοιας του χρηματιστηρίου, της φούσκας της τουλίπας και μιας κολοσσιαίας εταιρείας, τόσο μεγάλης που είχε δικό της νόμισμα, στρατό και αποικίες. Οι οικονομολόγοι αναρωτούνταν αργότερα εάν υπήρχε κάτι σχεδόν “μεταφυσικό” στον τρόπο με τον οποίο οι Ολλανδοί αντιμετώπιζαν το χρήμα.
Του Lionel Laurent
Αυτή η γοητεία υποχώρησε καθώς οι αυτοκρατορίες κατέρρεαν και η εποχή της παγκόσμιας επενδυτικής τραπεζικής ξεκινούσε, θέτοντας τη Wall Street απέναντι στο Λονδίνο. Η γεμάτη “ανακατωσούρα” διάλυση της ολλανδικής τράπεζας ABN Amro το 2007 σηματοδότησε το τέλος του πάρτι. Το καμάρι του ολλανδικού χρηματοοικονομικού κλάδου έγιναν πλέον οι φορολογικές συμβουλευτικές, οι εταιρείες-κελύφη και… οι εταιρείες της Shell.
Νέα “Χρυσή Εποχή”
Ωστόσο, φέτος το Άμστερνταμ έχει απολαύσει ένα νέο είδος Χρυσής Εποχής – τουλάχιστον μιλώντας για το χρηματοοικονομικό πεδίο, καθώς η πόλη εισέρχεται σε lockdown αυτόν τον χειμώνα.
Είναι ένας από τους πολλούς χρηματοοικονομικούς κόμβους οι οποίοι προσελκύουν περισσότερες επιχειρήσεις μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμφισβήτητα εκείνος που ξεπέρασε τις προσδοκίες. Ωστόσο, τα κέρδη του θα μπορούσαν να αποδειχθούν φευγαλέα, εάν η υπόλοιπη ήπειρος αποτύχει να αξιοποιήσει την επιτυχία της.
Η Royal Dutch Shell μπορεί να εγκαταλείπει την Ολλανδία για το Ηνωμένο Βασίλειο, ωστόσο η άφθονη χρηματοοικονομική ροή έχει κινηθεί αντίστροφα μετά το Brexit. Το τέλος της απεριόριστης πρόσβασης στην αγορά της ΕΕ για το City του Λονδίνου μετέτρεψε το Άμστερνταμ στο μεγαλύτερο κέντρο διαπραγμάτευσης μετοχών της Ευρώπης το 2021, αφού εταιρείες όπως η London Stock Exchange Group και η Cboe Global Markets δημιούργησαν νέους ηπειρωτικούς ευρωπαϊκούς κόμβους εκεί.
Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί μια εφάπαξ κίνηση, ωστόσο η δυναμική έχει χτιστεί σε ένα άλλο σημείο. Το Άμστερνταμ αγκάλιασε από νωρίς τις εταιρείες “λευκής επιταγής” και η “Dutch Star Companies One” – η πρώτη που εισήχθη στο Euronext Amsterdam – λάνσαρε τις λεγόμενες SPAC με τον τρόπο που η “United East India Company” καθήλκυε κάποτε πλοία.
Εξ ου και ο αριθμός-ρεκόρ Αρχικών Δημόσιων Προσφορών (IPO) στην ολλανδική αγορά το 2021 (έως τις 24 Δεκεμβρίου) συγκέντρωσε 5 δισεκατομμύρια δολάρια – το δεύτερο υψηλότερο ετήσιο ποσό των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Πλεονεκτήματα
Εάν τα χρήματα βρήκαν το νέο τους “σπίτι” στο Άμστερνταμ, είναι επειδή η πόλη είναι καλοφτιαγμένη, με ισχυρές συγκοινωνιακές και τηλεπικοινωνιακές υποδομές. Αυτό βοήθησε να αντιμετωπιστεί η πίεση στα δίκτυα λόγω των περισσότερων συναλλαγών και των νέων κεντρικών εταιρικών γραφείων.
Επιπλέον, τα αγγλικά, η απόλυτη γλώσσα των χρηματοοικονομικών, είναι “βασιλιάς” και μιλιούνται πολύ εκεί – το “bespreekbaarheid” ή η δυνατότητα άμεσης συνομιλίας, σημαίνει ότι όλα μπορούν και πρέπει να συζητώνται. Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι στο Παρίσι.
Οι εγχώριοι, Ολλανδοί εταιρικοί πρωταθλητές ακμάζουν επίσης σε έναν κόσμο μετά Covid. Η ισχυρή χρηματιστηριακή απόδοση της ASML Holding – ηγέτης της αγοράς στον εξοπλισμό αιχμής για την κατασκευή ημιαγωγών-chip – και της εταιρείας επεξεργασίας πληρωμών Adyen δείχνουν τις παγκόσμιες δυνατότητες των εταιρειών τεχνολογίας οι οποίες εδρεύουν στην Ευρώπη.
Ο συνιδρυτής της Adyen, Pieter van der Does, αναφέρει ότι η “αρένα” start-ups της Ευρώπης πλησιάζει σιγά-σιγά εκείνη της Αμερικής, με επιτυχημένες εταιρείες να ανθίζουν, μετά από ένα ιστορικό υστέρησης έναντι της άλλης όχθης του Ατλαντικού, ενώ επισημαίνει τις ολλανδικές τεχνολογικές επιτυχίες, όπως εκείνη της TomTom. Η Ολλανδία είναι το τρίτο ταχύτερα αναπτυσσόμενο ευρωπαϊκό οικοσύστημα για επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων, σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης dealroom.co.
Προβληματισμοί
Τώρα τα άσχημα νέα. Ενώ “χτυπάει” πιο ψηλά από τα κυβικά του, το Άμστερνταμ εξακολουθεί να είναι αντικειμενικά μικρό και να υστερεί έναντι του Παρισιού και της Φρανκφούρτης. Η πόλη είναι επίσης γνωστή για το ανώτατο όριο στα μπόνους στο 20% του ετήσιου μισθού ενός εκάστου, γι’ αυτό ίσως και δεν είδε καμία αύξηση στους εκατομμυριούχους τραπεζίτες στο έδαφός της μεταξύ 2015 και 2019.
Οι φιλοδοξίες της Ευρώπης να ανταγωνιστεί ένα ακόμη κυρίαρχο Ηνωμένο Βασίλειο και τις αναπτυσσόμενες ΗΠΑ και Ασία θα χρειαστούν πολύ περισσότερα Άμστερνταμ. Το Brexit έχει αποδυναμώσει το City του Λονδίνου – ο Bρετανός hedge funder Paul Marshall ανέφερε πρόσφατα ότι το χρηματιστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει πέσει σε “παγκόσμιου επιπέδου τέλμα” – ωστόσο παραμένει το μεγαλύτερο χρηματοοικονομικό κέντρο της Ευρώπης, προσελκύοντας 121 IPO και 26,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 (έως τις 24 Δεκεμβρίου). Η Δυτική Ευρώπη, εξαιρουμένου του Ηνωμένου Βασιλείου, αντιπροσώπευε τη χρονιά που πέρασε μόλις το 12% των παγκόσμιων IPO.
Είναι δύσκολο, δε, να πανηγυρίσει κανείς ολόθερμα όταν οι ΗΠΑ και η Ασία επεκτείνουν το παγκόσμιο προβάδισμά τους και το think tank New Financial εκτιμά ότι το μερίδιο αγοράς της ΕΕ μπορεί να συρρικνωθεί περίπου στο 10% της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής δραστηριότητας τις επόμενες δύο δεκαετίες. Η ήπειρος χρειάζεται περισσότερες δαπάνες για έρευνα και περισσότερες επενδύσεις, με το Άμστερνταμ να μην αποτελεί εξαίρεση.
Ένωση Κεφαλαιαγορών
Ένας τρόπος για να κεφαλαιοποιήσει η ΕΕ την επιτυχία του Άμστερνταμ θα ήταν η καλύτερη ενοποίηση και σύνδεση των 27 εθνικών χρηματιστηρίων της, μέσω μιας πολυαναμενόμενης “ένωσης κεφαλαιαγορών”. Η εναρμόνιση των κανόνων σε όλη την ήπειρο και η μείωση των φραγμών εισόδου ενδέχεται να επιτρέψουν το ξεκλείδωμα περισσότερων αποταμιεύσεων των νοικοκυριών και τη δημιουργία μεγαλύτερων δεξαμενών επενδυτικών κεφαλαίων.
Περισσότερες Adyens και ASML ενδέχεται να προκύψουν οργανικά, αντί μέσω της τρέχουσας μόδας για μια βιομηχανική πολιτική καθετοποίησης, η οποία ευνοεί τις μεγάλες γαλλογερμανικές επιχειρήσεις τύπου Airbus.
Μια ένωση κεφαλαιαγορών “κυκλοφορεί” ως ιδέα εδώ και δεκαετίες, ωστόσο το Brexit την καθιστά πιο επείγουσα. Είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε ποια πόλη θα αναδεικνυόταν ηγέτης σε ένα τέτοιο σενάριο – ίσως μια μεγάλη πρωτεύουσα όπως το Παρίσι ή ίσως και καμία.
Μέχρι τότε, η Ευρώπη είναι τυχερή που έχει το Άμστερνταμ.
