Η ακρίβεια αδειάζει πορτοφόλια | Γιατί η Ελλάδα είναι τόσο ακριβή;
Λίγους μήνες πριν από τις πρώτες εθνικές εκλογές, τον περασμένο Μάιο, όταν ο Πρωθυπουργός ρωτήθηκε από το Protagon (εδώ, στις 23/1/2023) να περιγράψει με μια λέξη το μεγαλύτερο πρόβλημα της οικονομίας, είπε: η ακρίβεια.
Το ίδιο επανέλαβε και στα τέλη Μαΐου ενόψει της δεύτερης νικηφόρας εκλογικής αναμέτρησης, λέγοντας πώς «η ακρίβεια παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική κοινωνία και η κυβέρνηση».
Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να θυμηθούμε πως επί μακρόν η κυβέρνηση τόνιζε πως η ακρίβεια είναι εισαγόμενη, απότοκο του πολέμου στην Ουκρανία, ως αν αυτό να διώχνει τις ευθύνες που έχει στην καθημερινή διαχείριση – αντιμετώπιση του φαινομένου.
Η δε αξιωματική αντιπολίτευση ταλανίζεται από τα εσωτερικά της θέματα, αδύναμη να παίξει τον ουσιαστικό ρόλο που έχει στο πολιτικό μας σύστημα.
Η δε ακρίβεια είναι ξεκάθαρα στο καλάθι του σούπερ μάρκετ και στα καύσιμα. Αυτό όμως που προκαλεί (εύλογα) απορία, είναι το γιατί.
Γιατί η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει αυξητική τάση στις τιμές και γιατί οι τιμές των ίδιων προϊόντων, από την ίδια εταιρεία μπορεί να είναι πιο ακριβές στην Αθήνα από ότι πχ στο Παρίσι;
Το επιχείρημα πως η Ελλάδα βρίσκεται στην άκρη της Ευρώπης, γεωγραφικά απομονωμένη δεν ευσταθεί καθώς το μεταφορικό κόστος θα έπρεπε να υπολογίζεται από το εργοστάσιο παραγωγής. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στα Βαλκάνια, συνεπώς το επιχείρημα είναι έωλο.
Μήπως είναι η αισχροκέρδεια των εταιρειών;
Η κυβέρνηση εδώ και μερικές μέρες αυτό υποστηρίζει και σίγουρα τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί δείχνουν πώς κάτι σάπιο υπάρχει στο Βασίλειο της Δανιμαρκίας.
Ετσι, επιβλήθηκαν «όψιμα», θα έλεγε κανείς, πρόστιμα στις εξής εταιρείες:
- Πρόστιμο 1.000.000 ευρώ στην Johnson & Johnson.
- Πρόστιμο 672.000 ευρώ στην Golgate-Palmolive.
Είχαν προηγηθεί:
- Πρόστιμο 1.000.000 ευρώ στην Procter & Gamble.
- Πρόστιμο 1.000.000 ευρώ στην Ελαΐς-Unilever.
Μάλιστα, σε δήλωσή του, ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας ανέφερε ότι «είναι πλέον σαφέστατο προς όλες τις πλευρές ότι οποιαδήποτε παράβαση δεν γίνεται ανεκτή. Οι έλεγχοι των υπηρεσιών μας είναι συνεχείς και αδιάλειπτοι και σε όλες τις περιπτώσεις, όπου διαπιστώνονται παρανομίες, επιβάλλονται πρόστιμα».
Πάντως η καθυστερημένη αντίδραση του αρμόδιου υπουργείου για τον έλεγχο και τη διασφάλιση συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά μοιάζει ανεπαρκής, καθώς οι συνθήκες ακρίβειας βασικών προϊόντων έχουν διαμορφωθεί εδώ και 18 μήνες. Το τελευταίο, μάλιστα, εξάμηνο οι ανατιμήσεις, μικρές μεν σε ποσοστό, γίνονται σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση από τους προμηθευτές και τα σουπερμάρκετ.
Το 2023, από την αρχή της χρονιάς μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι καταναλωτές πλήρωσαν 600 εκατ. ευρώ παραπάνω για να αγοράσουν τα ίδια προϊόντα σε σύγκριση με όσα πλήρωναν το αντίστοιχο διάστημα του 2022 (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ).
Μήπως τελικά η απάντηση είναι πως η Ελλάδα είναι μία μικρή αγορά, χωρίς δική της παραγωγή που σημαίνει ότι ο καταναλωτής είναι έρμαιο των διαθέσεων των πολυεθνικών; Αν αυτή είναι η απάντηση οσα πρόστιμα κι αν επιβληθούν η στρέβλωση δεν διορθώνεται.
Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στα καύσιμα όπου έχουμε δύο διυλιστήρια κι ένα κράτος να υπερφορολογεί. Ανταγωνισμός κι ελεύθερη αγορά με δύο μόνο παίκτες δεν υπάρχει, ολιγοπώλιο λέγεται. Φυσικά το μικρό μέγεθος της ελληνικής αγοράς δεν βοηθά στο να έχουμε περισσότερα διυλιστήρια ή σούπερ μάρκετ.
Σε όλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όσο η Ελλάδα εισάγει αφειδώς (το ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών παραμένει ελλειμματικό) τόσο η χώρα μας θα παραμένει εξαρτημένη από τους ξένους προμηθευτές.
Στην όλη συζήτηση δεν έχουμε αναφερθεί στις τιμές ακινήτων που παίζει τον δικό της ρόλο, αλλά τα ακίνητα απαιτούν ξεχωριστό άρθρο.
Συνοπτικά το ζήτημα της ακρίβειας θα μπορούσε να συνοψιστεί στα εξής:
- Μικρή αγορά
- Ολιγοπώλια
- Καθυστερημένες και περιορισμένες παρεμβάσεις από την κυβέρνηση
- Έλλειψη εγχώριας παραγωγής